Καθώς το τουρκικό πλοίο Oruc Reis μπαινοβγαίνει ανενόχλητο στα ελληνικά χωρικά ύδατα, το Sputnik συνθέτει κομμάτια του γεωπολιτικού παζλ που σχηματίζει η Ευρώπη γύρω από την ελληνοτουρκική σύγκρουση.
Την ώρα που οι σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας κλονίζονται λόγω της αυξημένης τουρκικής προκλητικότητας στο Αιγαίο, οι Ευρωπαίοι εξακολουθούν να «χορηγούν» την Τουρκία.
Μπορεί το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ να αποφάσισε τον Ιούνιο του 2018 ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία έχουν «παγώσει», ωστόσο η γείτονα εξακολουθεί να λαμβάνει την προενταξιακή βοήθεια.
Μόνο την τελευταία εξαετία, μεταξύ 2014 και 2020, περίπου 740 εκατομμύρια ευρώ ετησίως ήταν η υποστήριξη της ΕΕ στην Τουρκία που συνολικά ανήλθε σε 4,5 δισ. ευρώ, ενώ συνολικά από το 2007 που ξεκίνησε έως σήμερα στα 9,3 δισ. ευρώ.
Πρόκειται για ένα πρόβλημα που είναι διαχρονικό και τα στοιχεία, για κάποιους, εξοργιστικά, αφού χορηγείται ένα κράτος που απειλεί ανοιχτά την ΕΕ στα νότια σύνορά της.
Αν ανατρέξει κάποιος στον ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, θα δει ότι η Τουρκία χορηγείται από αυτήν από το 1965 έως σήμερα. Μάλιστα, η τράπεζα όλο αυτό το διάστημα χρηματοδότησε 261 αναπτυξιακά έργα με το ποσό των 30,43 δισ. ευρώ σε μια σειρά αναπτυξιακών κλάδων.
Και ενώ η Τουρκία ανέβαζε τους τόνους στο Αιγαίο, ο αρμόδιος επίτροπος της ΕΕ για τις σχέσεις γειτονίας και τη διεύρυνση, ανακοίνωνε ότι όχι μόνο η Τουρκία παραμένει υποψήφια προς ένταξη (σ.σ. μετά το σχετικό αίτημα Ερντογάν) αλλά περιλαμβάνεται και στην προενταξιακή βοήθεια στο πλαίσιο του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου 2021-2027 που συμφωνήθηκε στις 21 Ιουλίου.
Δεν ετέθη ποτέ από την Ελλάδα ζήτημα έγκρισης του κοινοτικού προϋπολογισμού σε περίπτωση μη περικοπής των κονδυλίων στην Τουρκία. Ούτε φαίνεται να τέθηκε γενικά τέτοιο ζήτημα από την Ελλάδα, αναφέρει στο Sputnik o δικηγόρος Πολύκαρπος Αδαμίδης, αναπληρωτής Καθηγητής Κοινοτικού Δικαίου, Προμηθειών και Διεθνών Σχέσεων στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων.
Πληροφορίες πάντως θέλουν ευρωβουλευτές τουλάχιστον δύο ελληνικών πολιτικών κομμάτων να επεξεργάζονται κατάθεση ερώτησης στο Ευρωκοινοβούλιο αναφορικά με το ενδεχόμενο ακόμα μεγαλύτερης μείωσης της προενταξιακής χρηματοδότησης της Τουρκίας από την ΕΕ.
«Σίγουρα θα μπορούσε η μείωση είτε η διακοπή των κονδυλίων να αποτελέσει διαπραγματευτικό χαρτί. Αν όμως κόψεις κάθε προσδοκία από κάποιον, τότε τι δικαίωμα και ποια ευχέρεια έχεις ώστε να συζητάς μαζί του;» τονίζει ο Π. Αδαμίδης.
Πράγματι η ΕΕ προχώρησε σε μια μικρή περικοπή των κονδυλίων προς την Τουρκία τον Ιούλιο του 2019, μειώνοντας την προενταξιακή χρηματοδοτική βοήθεια στη χώρα για το 2020 κατά 145,8 εκατομμύρια ευρώ.
Αυτό συνέβη όταν η Τουρκία έστειλε για πρώτη φορά πλοίο γεώτρησης στη Μεσόγειο τον Μάιο του 2019, που πραγματοποίησε σεισμικές έρευνες και διερευνητικές γεωτρήσεις στα ανοικτά της Κύπρου.
Ωστόσο έναν χρόνο μετά, οι Τούρκοι συνεχίζουν την αποστολή πλοίων στα χωρικά ύδατα Ελλάδας και Κύπρου, ενώ αμφισβητούν τη θαλάσσια επικράτεια της Ελλάδας και της ΕΕ κατ’ επέκταση με το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Ο ρόλος της Γερμανίας
Ένα νέο και αναμενόμενο για πολλούς τηλεφώνημα της καγκελαρίου Μέρκελ στην Άγκυρα δεν έχει γίνει ακόμα, έπειτα από εκείνο που έγινε το βράδυ της Τρίτης 21 Ιουλίου. Η Γερμανία στην τρέχουσα χρονική συγκυρία πρέπει να επιλύσει ένα δύσκολο παζλ.
«Έχει μια πρόσθετη ευθύνη στο τιμόνι της ΕΕ, αλλά παραμένει επιφορτισμένη με το να εξασφαλίζει ισορροπίες ανάμεσα στο κρατικό της συμφέρον όπως και στο συμφέρον της ΕΕ. Κανείς δεν πρέπει να ξεχνά τον τεράστιο κύκλο οικονομικών και εμπορικών συναλλαγών Γερμανίας και Τουρκίας».
Σύμφωνα με άλλες πληροφορίες, οι Γερμανοί έχουν εκφράσει δυσαρέσκεια αναφορικά με τη διπλωματική πρωτοβουλία οριοθέτησης της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. Αυτός φέρεται να είναι επίσης ένας από τους λόγους μη επέμβασης της Γερμανίας στα ελληνοτουρκικά.
Τι κρύβει η λεκτική επίθεση Ερντογάν
Τις τελευταίες μέρες η τουρκική πολιτική ηγεσία απειλεί με casus belli σε περίπτωση επέκτασης των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο αλλά και ο Ερντογάν έχει επιτεθεί λεκτικά στις ηγεσίες Ελλάδας και Γαλλίας χαρακτηρίζοντάς τις ανίκανες.
«Όταν διεξάγονται επιθέσεις σε επίπεδο προσώπων και όχι σε επίπεδο κρατών και εθνικών συμφερόντων, αυτό δείχνει ξεκάθαρα τη μη αποδοχή κανόνων χωρίς πλαίσιο και συμπεριφορά. Καθώς ο Ερντογάν εμπλέκει ηγεσίες και πρόσωπα, το θέμα αφορά τον ίδιο πλέον καθότι επιζητά την προσωπική του μακροημέρευση και παραμονή του στην εξουσία. Ο Ερντογάν είναι αυτός που φέρεται να θέτει το ζήτημα της προσωπικής του μακροημέρευσης και επιβίωσης που το καθιστά πρόβλημα αντίστοιχα της Τουρκίας. Δημιουργεί κύκλο αντιπαράθεσης για να καταστήσει αναγκαία την παραμονή του στην εξουσία ικανοποιώντας το εκλογικό του ακροατήριο» αναφέρει ο Π. Αδαμίδης.
Την ίδια στιγμή εκτιμά ότι μπορεί να υπάρξει μια επιπρόσθετη κλιμάκωση με ο,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται, προσθέτοντας ότι δεν θα αποτελέσει έκπληξη αν το επόμενο χρονικό διάστημα δούμε γεωτρήσεις στην περιοχή μας, μετά την πραγματοποίηση των ερευνών.
Ο ρόλος της Γαλλίας
Στο πλαίσιο αυτό, τα υπερασπιστικά λόγια της Γαλλίας απέναντι στην Ελλάδα προκαλούν θετική αίσθηση σε αρκετούς Έλληνες πολίτες. Ως φιλελληνική κίνηση ερμηνεύουν κάποιοι το γεγονός ότι το αεροπλανοφόρο Σαρλ ντε Γκωλ, η ναυαρχίδα του γαλλικού πολεμικού ναυτικού, συνοδευόμενο από «αόρατα» πλοία και υποβρύχια, πλέει προς την Ανατολική Μεσόγειο.
Όμως ο καθηγητής Π. Αδαμίδης αναφέρει ότι πρόκειται περί ανάγκης ενεργής παρουσίας στην περιοχή του Λιβάνου.
«Δεν έχει να κάνει με την τουρκική προκλητικότητα η έλευση του αεροπλανοφόρου, αλλά με τις εξελίξεις στον Λίβανο. Το ενδιαφέρον της έχει εκδηλωθεί από την επομένη της έκρηξης στο λιμάνι της Βηρυτού, με την πρώτη επίσκεψη του Προέδρου Μακρόν. Αλλά και η νέα επίσκεψη του Γάλλου Προέδρου δείχνει μια προσπάθεια της Γαλλίας να πείσει τον Λίβανο για την ανάληψη δεσμεύσεων έναντι στους Γάλλους για την προσφερόμενη βοήθεια αναφορικά με την ανασυγκρότηση (σ.σ. του Λιβάνου). Η Ελλάδα οφείλει να πατά γερά στα πόδια της έχοντας συναίσθηση του γεωπολιτικού τοπίου και να μην πιστεύουν ότι οι Γάλλοι ετοιμάζονται να δώσουν σανίδα σωτηρίας σε μια αντιπαράθεση με την Τουρκία».
Μπορεί η ΕΕ να βοηθήσει στα ελληνοτουρκικά;
«Το ιδεατό θα ήταν η ΕΕ να διέθετε το σύνολο των ενόπλων δυνάμεων των κρατών-μελών. Αλλά ας είμαστε πραγματιστές. Η ΕΕ είναι ένα τεράστιο επίτευγμα του σύγχρονου κόσμου και το πολυτιμότερο εργαλείο για την Ελλάδα. Αυτή μας επιτρέπει να συζητήσουμε ένα πακέτο πρόσθετων κυρώσεων που περιλαμβάνει δημεύσεις περιουσιών, λογαριασμών, ενδεχόμενη απαγόρευση ελλιμενισμού τουρκικών σκαφών σε λιμάνια των κρατών-μελών της ΕΕ. Χρειάζεται να ενισχύσουμε την άμυνα της ΕΕ, τόσο εμείς όσο και τα υπόλοιπα κράτη ώστε να μπορέσουμε να τα αξιοποιήσουμε. Για να γίνουν όμως όλα αυτά, χρειάζονται επαρκή πρόσωπα που θα τα διεκδικήσουν. Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις και κανείς δεν θα χαρίσει τίποτα στην Ελλάδα» σημείωνει ο Π. Αδαμίδης.
Μια πιο επιθετική τακτική απέναντι στην ΕΕ προτείνει ο Έλληνας πρώην πρέσβης, Λεωνίδας Χρυσανθόπουλος:
«Η χώρα μας θα πρέπει να απειλήσει με βέτο των κυρώσεων κατά της Λευκορωσίας, και να δημιουργήσει πρόβλημα στην ανανέωση του πίνακα των ατόμων και οντοτήτων που έχουν υποστεί στοχευμένες κυρώσεις στη Ρωσία. Αποτελεσματικός εκβιασμός θα μπορούσε να είναι και η έναρξη συζητήσεων στην Ελλάδα για ενδεχόμενη έξοδο της χώρας μας από μια ανίκανη ΕΕ που δεν είναι σε θέση να προστατέψει κατά τρόπο αποτελεσματικό την εδαφική ακεραιότητα των μελών της».