Την 1η Ιουνίου, η Ηριάννα Β. Λ. καταδικάστηκε σε 13 χρόνια φυλάκιση χωρίς αναστολή για συμμετοχή στη ΣΠΦ και για οπλοκατοχή με μόνο στοιχείο ένα χαμηλής ποσότητας και κακής ποιότητας δείγμα DNA που βρέθηκε σε γεμιστήρα εκτός όπλου, το οποίο μάλιστα δεν έχει συνδεθεί με τη ΣΠΦ.
Ως βιολόγοι/βιοεπιστήμονες νιώθουμε την επιστημονική αλλά και ηθική υποχρέωση να τοποθετηθούμε. Η οικογένεια της Ηριάννας μάς απέστειλε την έκθεση εργαστηριακής πραγματογνωμοσύνης του εγκληματολόγου της Δ/νσης Εγκλ/κών Ερευνών της αστυνομίας καθώς και την έκθεση εργαστηριακής γνωμοδότησης από τον γενετιστή πραγματογνώμονα, Δρ. Φιτσιάλο Γεώργιο (Δρ. Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής, Γενικός Διευθυντής του ιδιωτικού εργαστηρίου DΝΑlogy «Ευρωπαικό Κέντρο Γενετικής και Ταυτοποίησης DNA»), ο οποίος κλήθηκε από τον πληρεξούσιο Δικηγόρο της Ηριάννας Β. Λ. για την ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Στην προσπάθειά μας να αξιολογήσουμε τα αποτελέσματα του πορίσματος διαπιστώσαμε κάποια επιστημονικά σφάλματα στην ταυτοποίηση των δύο δειγμάτων (δείγμα από γεμιστήρα εκτός όπλου και δείγμα από την Ηριάννα) τα οποία παραθέτουμε για να διαλευκανθεί πλήρως η υπόθεση της ταυτοποίησης.
- Αναλύθηκαν 15 γενετικοί τόποι των οποίων η εξέταση απαιτείται για την πλήρη ταυτοποίηση των δύο δειγμάτων. Εκτός των 7 γενετικών δεικτών που εμφάνισαν συμβατότητα, υπάρχουν άλλοι 5 οι οποίοι έχουν επικυρωθεί από διπλή ανάλυση και δεν είναι πλήρως συμβατοί με το γενετικό προφίλ της Ηριάννας Β. Λ. και επιπλέον 3 οι οποίοι δεν έχουν δώσει καθόλου αποτέλεσμα. Η εγκληματολόγος της Δ/νσης Εγκλ/κών Ερευνών της αστυνομίας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το δείγμα από το γεμιστήρα εκτός όπλου προέρχεται από την Ηριάννα, βασιζόμενη μόνο στους 7 γενετικούς τόπους.
- Με βάση τα ηλεκτροφερογράμματα τα οποία προσκομίστηκαν από την Αστυνόμο, η εικόνα που παρουσιάζει το γενετικό προφίλ που αντιστοιχεί στο δείγμα που συλλέχθηκε από τον γεμιστήρα εκτός όπλου είναι χαρακτηριστική των υλικών κακής ποιότητας ή χαμηλής ποσότητας DNA.
- Στην ακόλουθη στατιστική ανάλυση δεν συμπεριελήφθη όλο το προφίλ αλλά μόνο όσοι γενετικοί δείκτες ήταν πλήρως συμβατοί με το γενετικό προφίλ της Ηριάννας Β. Λ. ενώ οι υπόλοιποι αγνοήθηκαν καθώς αν είχαν συμπεριληφθεί τότε η κατηγορούμενη θα είχε αποκλειστεί ως δότρια του γενετικού υλικού. Πολύ σημαντικό είναι ότι η συγκεκριμένη στατιστική ανάλυση με βάση τις αρχές δικανικής γενετικής δεν δίνει μοναδικότητα. Συμπερασματικά, το συγκεκριμένο γενετικό προφίλ δεν αποδίδεται σε ένα άτομο.
- Η αξιοπιστία των τεστ DNA δεν είναι σε καμία περίπτωση διασφαλισμένη. Για την κατάληξη σε ένα, πέραν πάσης αμφιβολίας, αξιόπιστο αποτέλεσμα απαιτείται τήρηση αυστηρότατων κανόνων ορθού χειρισμού, που ξεκινάνε από το τρόπο που συλλέχθηκε το δείγμα στον τόπο του εγκλήματος μέχρι την τελική στατιστική ανάλυση. Κατά τον χρόνο διενέργειας των πραγματογνωμοσυνών, το εργαστήριο στο οποίο υλοποιήθηκαν οι αναλύσεις DNA δεν διέθετε διαπίστευση κατά το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 17025:2005, η οποία χορηγείται από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (Ε.ΣΥ.Δ.) και διαπιστεύει την ορθή εργαστηριακή πρακτική.
- Aκόμα και αν τηρούνται όλοι οι κανόνες διασφάλισης αποστειρωμένης και σωστής διαδικασίας που οδηγούν σε εργαστηριακά αλάνθαστα αποτελέσματα, δεν διασφαλίζεται (και σε καμία περίπτωση δεν προκύπτει) η ορθή ερμηνεία του αποτελέσματος. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις και έρευνες που καταδεικνύουν πόσο εύκολο είναι να μεταφερθεί DNA ενός ατόμου σε άσχετους χώρους και στη συνέχεια να ανιχνευθεί εκεί. Το μερικό γενετικό προφίλ που ανιχνεύθηκε κατά την ανάλυση του δείγματος μπορεί κάλλιστα να προέρχεται από γενετικό υλικό που έχει εναποτεθεί στο πειστήριο μέσω δευτερογενούς ή και τριτογενούς μεταφοράς και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποστηριχθεί η άμεση επαφή του δότη με αυτό.
- Στο πόρισμα της εγκληματολόγου της αστυνομίας φαίνεται να μην τηρούνται τα όρια και οι ορολογίες που έχουν θεσπιστεί και εφαρμόζονται από τη διεθνή επιστημονική εγκληματολογική κοινότητα. Ενδεικτικά αναφέρουμε την άρνηση της Αστυνόμου ότι πρόκειται πράγματι για δείγμα χαμηλής ποιότητας, το οποίο καθίσταται σαφές από το προφίλ των ηλεκτροφερογραμμάτων. Κάθε επιστήμονας έχει χρέος να τηρεί αυστηρούς κανόνες και να κινείται εντός πλαισίων που καθορίζονται από διεθνή πρότυπα. Οποιαδήποτε απόκλιση θα πρέπει να θέτει υπό αμφισβήτηση την ορθότητα της εργαστηριακής πρακτικής και κατ’ επέκταση την εγκυρότητα των αποτελεσμάτων.
Σε συμφωνία με το πόρισμα του Δρ Φιτσιάλου (γενετιστή πραγματογνώμονα που κλήθηκε από την οικογένεια της Ηριάννας Β. Λ.), οι παραπάνω παρατηρήσεις σε συνδυασμό με τη μη δυνατή επανεξέταση του δείγματος καθότι χρησιμοποιήθηκε όλο κατά την αρχική και μοναδική εξέταση, μας ωθεί στο εξής συμπέρασμα:
Η μερική ταυτοποίηση των δύο δειγμάτων ΔΕΝ θα μπορούσε να αποτελέσει αυτοτελές τεκμήριο ενοχής της Ηριάννας Β. Λ. . Με τη σειρά μας, ως βιολόγοι και ως πολίτες, εν όψει της αίτησης αναστολής (εκδίκαση 17/07/2017) και λόγω της παντελούς απουσίας άλλων επιβαρυντικών στοιχείων ζητούμε την αποφυλάκιση και ακολούθως την αθώωση της Ηριάννας Β. Λ. .
Τα επιστημονικά πορίσματα που αφορούν σε γενετικό υλικό επιδέχονται διαφόρων ερμηνειών ακόμη και όταν προέρχονται από ποιοτικώς και ποσοτικώς αξιόπιστα δείγματα. Οι δικαστικές αποφάσεις κατά συνέπεια δεν μπορούν να βασίζονται μόνο σε αυτά, πόσο μάλλον σε περιπτώσεις όπως της Ηριάννας όπου το δείγμα έδωσε ελλιπέστατα και ανακριβή αποτελέσματα. Η τήρηση αυστηρών κανόνων και η θέσπιση αυστηρών πλαισίων κατά τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα έτσι ώστε να αποφευχθούν ανάλογες περιπτώσεις στο μέλλον. Ο κίνδυνος να παγιωθεί μια τέτοια πρακτική είναι κίνδυνος για το σύνολο της κοινωνίας.
Βασίλης Παπαδόπουλος, υποψήφιος Δρ. Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Ελπινίκη Νίνου, υποψήφια Δρ. Τμήματος Βιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών
Άρτεμις Μιχαήλ, υποψήφια Δρ. Τμήματος Βιολογίας Πανεπιστημίου Πατρών
Δρ. Μαρίνα Πανταζοπούλου, Stockholm University
Μάντια Καραμπέτσου, M.Sc., υποψήφια Δρ. Τμήματος Βιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών
Δρ. Παναγιώτης Γιαννόγκωνας, Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών
Δρ. Νίκος Μαλισσόβας, Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών
Δρ. Ευαγγελία Εμμανουηλίδου, Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών
Δρ. Αλεξία-Βικτώρια Πολυσίδη, Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών
Δρ. Μεθόδιος Ξημεράκης, Harvard University
Δρ. Νικόλαος Κωνσταντινίδης, New York University
Δρ. Παναγιώτα Τσουνάπη, School of Medicine, Tottori University, Yonago, Japan
Δρ. Χαρά Χάρσου, University of Edinburg
Δρ. Γιώργος Παπαφωτίου, Charité – Universitätsmedizin Berlin
Δρ. Θέμις Τουμανίδου, University of Catalonia
Δρ. Πασχαλιά Καπλή, Βιολόγος
Δρ. Σέβη Φιλιππίδου, Μοριακή Βιολόγος
Δρ. Καραγεωργη Μαριάνθη, Νευροεπιστήμες και Εξέλιξη
Δρ. Κώστας Μπουγιούκος, Βιοπληροφορική, Πανεπιστήμιο Paris Diderot
Δρ. Όλγα Παππά, Πανεπιστήμιο Θράκης
Δρ. Κανελίνα Καραλή, Νευροβιολόγος, Foundation for Research and Technology Hellas
Κωνσταντίνος Αποστολάκης, M.Sc., υποψήφιος Δρ. Τμήματος Μοριακής Βιολογίας, University of Aberdeen
Δάφνη Αντωνίου, υποψήφια Δρ. Τμήματος Βιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών
Γιώργος Μπάρκας, υποψήφιος Δρ. Τμήματος Βιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών
Βάσια Συκιώτη, M.Sc., υποψήφια Δρ. Τμήματος Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών
Άννα Μέμου, M.Sc., υποψήφια Δρ. Τμήματος Βιοτεχνολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Ιωάννα Αριανόγλου, M.Sc., υποψήφια Δρ. Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Ελένη Βασσιλάκη, M.Sc., υποψήφια Δρ. Τμήματος Βιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών
Θέμις Κοκκίνου, υποψήφια Δρ. Ιατρικής Σχολής, Karolinska Institutet, Stockholm
Μπάμπης Γαλουζής, υποψήφιος Δρ. Γενετικής
Άννα Βούλγαρη-Κόκοτα, Μοριακή Βιολόγος-υποψήφια Δρ. University of Wurzburg
Μαρίνα Σταματίου, M.Sc. Μοριακής Βιοτεχνολογίας, University of Birmingham
Γεωργής Φλωριώτης, M.Sc. Bιοτεχνολογίας
Αλεξάνδρα Καπίρη, Μοριακή Βιολόγος, M.Sc. Κλινική Βιοχημεία-Μοριακή Διαγνωστική
Ευφροσύνη Δουβίτσα, υποψήφια Δρ. ΠΕ/ΕΑΑ
Βαγγέλης Μπάρτζος, Μοριακός Βιολόγος
Γιώργος Ιατρού, Μοριακός Βιολόγος
Ζωγραφάκη Ειρήνη, Βιολόγος, M.Sc. στη Δημόσια Υγεία (MPH)
Μπέλμπας Χρήστος, M.Sc. Βιοηθικής
Ιωάννα Μυρονίδη, M.Sc. Molecular Life Sciences
Σταμάτης Οικονόμου, Βιολόγος, M.Sc. Διδακτική – Παιδαγωγική
Κέλλυ Κατσαούνου, Βιολόγος, M.Sc. Μοριακής και Εφαρμοσμένης Φυσιολογίας, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ
Ιλιάδου Δανάη, Ιατρός
Γιώργος Αποστολόπουλος, Βιολόγος
Ελευθερία Γεωργίου, Βιολόγος
Τρυπάκη Χαρίκλεια, Βιολόγος
Μάρω Ηλιοπούλου, Βιολόγος
Βαγγέλης Ι. Παράβας, Βιολόγος-Φωτογράφος
Βαβάκου Αννα, Μ.Sc. Nευροεπιστημών, υποψήφια Δρ., Βιολόγος
Τζιουβάρα Ολύβια, Βιολόγος
Κωνσταντίνα Καλοδήμου, υποψήφια Δρ. τμήματος Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Σμυρλή Μαρία, Βιολόγος
Στρατήγη Κατερίνα, Βιολόγος
Έρση Εμμανουηλίδου, Βιολόγος
Παλαιοθοδώρου Έλλη, Βιολόγος
Πάσχου Νεφέλη, Βιολόγος
Παληογιάννης Χάρης, Βιολόγος
Δίγκα Νικολέττα, Βιολόγος
Λιβιτσάνου Μελίνα, Βιολόγος
Παλλάκη Πασχαλίνα, Βιοχημικός
Αργύρης Μεγαλιός, Βιολόγος
Σπύρος Μερκούρης, Βιολόγος, M.Sc. υποψήφιος Δρ. τμήματος Βιοεπιστημών, Πανεπιστήμιο Cardiff
Μαμαντόπουλος Μιχάλης, Βιολόγος, M.Sc. Molecular and Cellular Life Sciences
Λυδία Παυλίδη, Βιολόγος
Κωνσταντίνα Κόκκαρη, Βιολόγος
Δανάη Παπαδοπετράκη, MSC Γνωσιακή Νευροεπιστήμη
Δήμητρα Μαυροειδή, Βιολόγος, M.Sc. Μοριακής Βιολογίας-Βιοϊατρικής, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Ηρώ Σκόπα, Βιολόγος
Νίκη Κτενά, Βιολόγος
Σταματίνα Ρούσσου, Βιολόγος
Πόλυ Ζαχαριάδου, Βιολόγος
Άρης Ανέστης, M.Sc. Molecular Medicine, υποψήφιος Δρ.
Ηλίας Τζελέπης, M.Sc., Βιολόγος, υποψήφιος Δρ., Karolinska Institutet
Βέλλη Αγγελική, απόφοιτος Βιοχημείας-Βιοτεχνολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Γαλανού Εύη, Βιολόγος, M.Sc. Forensic Science
Χρήστος Σκρέκας, Βιολόγος, M.Sc. in genomics and system biology
Φιλιπποπούλου Κωνσταντίνα, Βιολόγος, M.Sc., υποψήφια Δρ., Πανεπιστήμιο Aix Marseille
Σοφοτάσιου Μαρία, Βιολόγος, υποψήφια Δρ. Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ
Μαντέλας Νίκος, Βιολόγος
Δημοπούλου Αγγελική, Βιολόγος, M.Sc, υποψήφια Δρ. Νευροεπιστημών τμήματος Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Πατρας
Κωνσταντίνος Λύγδας, υποψήφιος Δρ. Νευροβιολογίας
Τσελεπή Μαρία, Βιολόγος, M.Sc. Ιατρικής Χημείας
Νατάσα Δημητριάδη, Βιολόγος, M.Sc Molecular Medicine
Γεώργιος Γελαδάκης, Βιολόγος, M.Sc., υποψήφιος Δρ. Πανεπιστήμιο Κρήτης
Χριστοδουλάκη Ειρήνη, Μαθηματικός, υποψήφια Δρ. Πληθυσμιακής γενετικής, Κτηνιατρική Βιέννης
Δρ. Ιωάννης Βλατάκης, Βιολόγος, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Δρ. Κατερίνα Παργανά, ανοιχτό πανεπιστήμιο Λονδίνου – Stazione Zoologica Anton Dohrn, Nάπολη
Ειρήνη Θάνου, M.Sc., υποψήφια Δρ. Τμήματος Νοσηλευτικής Αθηνών
Πένη Γαλάνη, M.Sc. Molecular Biomedicine, Υποψήφια Δρ. τμήματος Ιατρικής
Δρ. Σοφία Σπανού, Βιολόγος, Πανεπιστήμιο Πατρών
Καλλιόπη Ιουμπά, M.Sc Cognitive Νeuroscience, απόφοιτος Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής
Βάσια Ζορμπαλή, Βιολόγος
Βάγια Ελπίδα, Βιολόγος, πανεπιστήμιο Κρήτης
Θανάσης Νοφτσης,Βιολόγος
Σπύρος Ταστσόγλου, Βιοχημικός-Βιοτεχνολόγος, υποψήφιος Δρ. Βιοπληροφορικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Μπότσιου Μυρτώ, Βιολόγος
Αντωνία Χρόνη, υποψήφια Δρ. Πανεπιστημίου Αιγαίου, M.Sc., Βιοχημικός-Βιοτεχνολόγος
Κολοκοτρώνη Ανθή, Χημικός-Βιοχημικός, Μ.Sc.
Γιώργος Μαρωνίτης, Βιοχημικός-Βιοτεχνολόγος, MSc Molecular Medicine
Τρασανίδης Νικόλαος, Βιοχημικός, υποψήφιος Δρ., Imperial College London
Aννίτα Λουλουπή, υποψήφια Δρ., Max Planck, Molecular Genetics Berlin
Στάθης Λαγός, Βιοχημικός-Βιοτεχνολόγος,B.Sc. , μεταπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Βασίλης Θανόπουλος, Βιολόγος, M.Sc., υποψήφιος Δρ. Τμήματος Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης Πανεπιστημίου Αθηνών
Νόρα Παπαδήμα Καρανίκου, Βιολόγος
Δρ. Κωνσταντίνος Μιχάλης, Βιολόγος, University of Bristol, Ηνωμένο Βασίλειο
Θεοφιλάτος Δημήτρης, Βιολόγος, M.Sc, υποψήφιος Δρ. Ιατρικής σχολής, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Μελίνα Παπαλαμπροπoύλου-Τσιρίδου, MSc, υποψήφια Δρ. Ιατρικού τμήματος Laval University, Quebec City, Canada
Μελίνα Τιμπλαλέξη, βιολόγος, πανεπιστήμιο Κρήτης
Δρ. Δήμητρα Μηλιώνη, Βιοφυσικός
Θεοδώρα Μανωλάκου, Βιοτεχνολόγος-Γεωπόνος, μεταπτυχιακή φοιτήτρια Μοριακής Βιοϊατρικής της Ιατρικής Σχολής Αθηνών
Δρ. Σωτήριος Γαλτσίδης, Post Doc fellow, University of Luxembourg
Ζήνα Δαλιάνη, Βιολόγος
Αλέξανδρος Μπελαβίλας, MSc, Βιοχημικός/Βιοτεχνολόγος, University of Barcelona
Ευαγγελία Θάνου, Βιολόγος, M. Sc Molecular Biomedicine Ιατρικής Σχολής Αθηνών
Ευαγγελία Θάνου, Βιολόγος, μεταπτυχιακή φοιτήτρια Molecular Biomedicine Ιατρικής Σχολής Αθηνών
Δανάη Ζαρείφη, Βιολόγος, M.Sc.
Ηλέκτρα Καλαϊτζοπούλου, M.Sc. Βιολόγος, υποψήφια Δρ. Βιοχημείας
Τσαλίκη Ελένη, Βιολόγος, Μεταπτυχιακή φοιτήτρια Βιοχημείας
Χριστοδουλοπούλου Σταυρούλα, Βιολόγος
Γιάννης Κεσίδης, βιολόγος, M.Sc. υποψήφιος Δρ. πανεπιστημίου Ουψάλας
Ιλιάνα Σερίφη, M.Sc. Βιοτεχνολογίας, υποψήφια Δρ. τμήματος Ιατρικής Ιωαννίνων
Δρ. Κωνσταντίνος Ε. Παπαθανασίου, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής, Τμήμα Χημείας, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Λύδα Κρικώνη, Βιολόγος, M.Sc. Μοριακής Ιατρικής, ΕΚΠΑ
Φερεντίνος Αθανάσιος, Βιολόγος, Μ.Sc Molecular Biomedicine
Πηγή: Νόστιμον Ήμαρ
