Το νομοσχέδιο για τα ΑΕΙ έτοιμο να έρθει στη Βουλή.
Με 945 σχόλια ολοκληρώθηκε την Παρασκευή 16 Ιουνίου η διαβούλευση επί του Σχεδίου Νόμου «Ρυθμίσεις για την ανώτατη εκπαίδευση, την έρευνα και άλλες διατάξεις», η οποία ξεκίνησε στις 2 Ιουνίου. Σύμφωνα με δήλωση του υπουργού Παιδείας Κ. Γαβρόγλου το ν/σ θα κατατεθεί στη Βουλή, διατηρώντας τη βασική φιλοσοφία του, για να ψηφιστεί μέχρι τα μέσα Ιουλίου.
Βασικές ρυθμίσεις που εισάγει είναι η θεσμοθέτηση των διδάκτρων στα μεταπτυχιακά, οι αμοιβές των διδασκόντων από αυτά, η εξ’ αποστάσεως και διαβίου κατάρτιση με δίδακτρα, τα παραρτήματα πανεπιστημίων στην αλλοδαπή, η λειτουργία ταχύρρυθμων θερινών σπουδών, τα εξ αποστάσεως μεταπτυχιακά, τα διετή προγράμματα τα οποία θα απαιτήσουν δίδακτρα και η ενίσχυση και σχετική αυτονόμηση των Ειδικών Λογαριασμών Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ).
Εμπορευματοποίηση
Κύρια στόχευση του νομοσχεδίου είναι η εμπορευματοποίηση της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, η οποία κινείται σε δυο άξονες: αφενός θεσμοθέτηση υπαρχουσών λειτουργιών εμπορευματοποίησης του Πανεπιστημίου, που δεν είχαν κεντρική νομιμοποίηση, και αφετέρου διεύρυνση με νέες λειτουργίες εμπορευματοποίησης και επιχειρηματικής λειτουργίας του Πανεπιστημίου.
Η επιδίωξη εμπορευματοποίησης της ανώτατης εκπαίδευσης, συναρτάται διεθνώς με τη δημοσιονομική πολιτική απόσυρσης κατά το δυνατόν του κράτους από τις δαπάνες για την παιδεία και τη δημιουργία πεδίων κερδοφορίας. Στην ελληνική περίπτωση, η κρίση-χρεοκοπία δίνει σε αυτήν την παρέμβαση μια διάσταση κατά κύριο λόγο δημοσιονομική. Το Υπουργείο Παιδείας αξιοποιεί την κατάσταση κατάρρευσης στην οποία βρίσκονται σήμερα τα Πανεπιστήμια για να επιβάλει όλες τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που ζητούν η ΕΕ και ο ΟΟΣΑ.
Σύμφωνα με τον πρώην Πρόεδρο της ΠΟΣΔΕΠ Λάζαρο Απέκη το μήνυμα του Υπουργείου Παιδείας προς τα Πανεπιστήμια είναι: «πουλήστε ό,τι μπορείτε για να συμπληρώσετε τους όντως μειωμένους μισθούς σας και τους πόρους του ιδρύματός σας που έχουν συρρικνωθεί και εμείς φροντίζουμε αφ΄ ενός να σας απαλλάξουμε από κάθε θεσμικό εμπόδιο και αφ΄ ετέρου κάθε ίδρυμα να διαθέτει ένα κατάλληλο όργανο για να διαχειρίζεται επιχειρηματικά όλο αυτό το εμπόριο».
Με συρρικνωμένη, και διαρκώς μειούμενη δημόσια χρηματοδότηση στα Πανεπιστήμια και εξαιρετικά μειωμένες, και κατ’ εξακολούθηση μειούμενες τις αποδοχές των πανεπιστημιακών, η εμπορευματοποίηση εμφανίζεται ως η μόνη εναλλακτική λύση.
Όψεις της θεσμοθέτησης – κεντρικής νομιμοποίησης λειτουργιών εμπορευματοποίησης που ήδη είχαν αναπτυχθεί στα Πανεπιστήμια αποτελούν:
- Η θεσμοθέτηση των διδάκτρων στα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών (ΠΜΣ) – με την πρόνοια για απαλλαγή από δίδακτρα για τους πολύ φτωχούς φοιτητές. Με θεσμοθετημένα, ωστόσο, τα δίδακτρα στις μεταπτυχιακές σπουδές, η πρόνοια αυτή εύκολα μπορεί να συρρικνωθεί ή να καταργηθεί στο προσεχές μέλλον. Επιπρόσθετα, μια τέτοια θεσμοθέτηση ανοίγει το δρόμο για «τέλη φοίτησης» γενικά.
- Η θεσμοθέτηση αμοιβών στους διδάσκοντες από τα δίδακτρα των μεταπτυχιακών προγραμμάτων με κάποιο πλαφόν και προϋποθέσεις, οι οποίες επίσης εύκολα μπορεί μελλοντικά να τροποποιηθούν.
- Η κεντρική οργάνωση όλων των Δια Βίου Προγραμμάτων ανά Πανεπιστήμιο, που απαιτούν δίδακτρα.
- Η θεσμοθέτηση της εξ αποστάσεως διδασκαλίας στα μεταπτυχιακά, επίσης με δίδακτρα, και η (προσωρινή ίσως) ορθολογικοποίησή τους με την εισαγωγή ανώτατου ορίου στην εξ αποστάσεως κάλυψη των διδακτικών ωρών.
Νέες εμπορευματοποιημένες λειτουργίες αποτελούν:
- Τα διετή προγράμματα σπουδών (για αποφοίτους ΕΠΑΛ), τα οποία και θα απαιτήσουν δίδακτρα, και ενισχύουν τις υπηρεσίες κατάρτισης που παρέχει το Πανεπιστήμιο.
- Οι ταχύρρυθμες σπουδές εξαμήνου κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, που θα απαιτήσουν δίδακτρα.
- Τα παραρτήματα Πανεπιστημίων στην αλλοδαπή, που επίσης θα αποφέρουν έσοδα από δίδακτρα.
Σύμφωνα με τους Πανεπιστημιακούς του Δικτύου για το Πανεπιστημιακό Κίνημα, το Υπουργείο Παιδείας, αναζητώντας κάποια «φύλλα συκής», αμβλύνει κάποιες αιχμές του Νόμου Διαμαντοπούλου, καταργώντας τα Συμβούλια Ιδρύματος, διευρύνοντας τη Σύγκλητο και επαναφέροντας τη φοιτητική συμμετοχή στα όργανα διοίκησης του Πανεπιστημίου και το «άσυλο».
Να σημειώσουμε στο σημείο αυτό ότι τα Συμβούλια Ιδρύματος ήταν ουσιαστικά ανενεργά, απαξιωμένα και αποτυχημένα. Η διεύρυνση της Συγκλήτου, με τη συμμετοχή των προέδρων όλων των Τμημάτων, επιδιώκει καλύτερο συντονισμό και συναίνεση. Στο νέο μοντέλο διοίκησης του Πανεπιστημίου, η μεταβίβαση της «εποπτείας» των Ιδρυμάτων στα «Ακαδημαϊκά Συμβούλια Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας (Α.Σ.Α.Ε.Ε.)», στοχεύει στη «σύνδεση» των Πανεπιστημίων με τον κόσμο των επιχειρήσεων και τους τοπικούς παράγοντες.
Η φοιτητική συμμετοχή είναι εξαιρετικά περιορισμένη, και τουλάχιστον ως προς τη Σύγκλητο στην πράξη θα καταστεί μάλλον ανενεργή.
Η περίπτωση των διδάκτρων στα μεταπτυχιακά προγράμματα
Όπως επισημαίνει η καθηγήτρια του ΕΚΠΑ Σίσσυ Βελισσαρίου στο όνομα της διαχείρισης του υπαρκτού προβλήματος του περιορισμού των υπέρογκων διδάκτρων και αμοιβών διδασκόντων σε κάποια οικονομικά πανεπιστήμια το νσχ συνθηκολογεί με τον πλέον κραυγαλέο τρόπο στην ιδιωτικοποίηση του δημόσιου και δωρεάν αγαθού της παιδείας. Η «συστηματοποίηση» των διδάκτρων στον «β΄ κύκλο» είναι ο Δούρειος Ίππος για την πιθανή εισαγωγή διδάκτρων και στο προπτυχιακό επίπεδο. Το αν αυτό θα γίνει επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ ή επί ΝΔ είναι αδιάφορο.
Και είναι εύλογο το ερώτημα της Σίσσυς Βελισσαρίου: Γιατί ο ΥΠΠΕΘ νομοθετεί στην πραγματικότητα με σημείο αναφοράς το ακραίο επιχειρηματικό πρότυπο ΑΕΙ που είναι π.χ. το ΟΠΑ, και όχι πχ. το ΕΜΠ, όπου τα ΠΜΣ γίνονται δωρεάν, γεγονός που καθόλου δεν το εμπόδισε να ανήκει στα κορυφαία 150 πανεπιστήμια στο πεδίο της έρευνας στον κόσμο κατά την QS World University Rankings;
Άσφαιρη κριτική από Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ
Όμως, ακόμη και αυτές οι περιορισμένες και ανώδυνες αλλαγές-«φύλλα συκής», έχουν ξεσηκώσει τους υποστηρικτές του «εκσυγχρονισμού» (συνέντευξη τύπου από 30 πανεπιστημιακούς, όλοι γνωστοί για τον ακάματο αγώνα τους κατά του δημοσίου και δημοκρατικού πανεπιστημίου, όλα τα δεξιά ΜΜΕ και πρόσφατα την ανακοίνωση της Συγκλήτου του ΟΠΑ). Με σημαία τους τα Συμβούλια Ιδρύματος και δαίμονα το «άσυλο» πολλοί από αυτούς μιλούν για επιστροφή στο «παρελθόν της ανομίας». Τέλος, τα πυρά στρέφονται στην απαλλαγή από τα δίδακτρα στα μεταπτυχιακά προγράμματα [ΠΜΣ] των φτωχότερων φοιτητών μέσω κάποιων προστατευτικών διατάξεων εμφανίζοντας, όπως θα δούμε, την εξαίρεση ως κανόνα.
Η δεξιά αυτή κριτική στοχεύει στη συσπείρωση ενός ήδη συσπειρωμένου εκλογικού ακροατήριου με συντηρητικά αντανακλαστικά, κάτι που άλλωστε επισφραγίζεται από τη σχετική τοποθέτηση Μητσοτάκη, με επίκεντρο «πιασάρικα» θέματα, όπως το άσυλο.
*Πηγή: Χρήστος Κάτσικας – efsyn.gr