Παράθυρο για πιθανές επιστροφές μεγάλου αριθμού αιτούντων άσυλο σε φτωχότερα κράτη- μέλη της Ένωσης ακόμα και αν οι συνθήκες διαβίωσής τους είναι χειρότερες από αυτές της Γερμανίας, άνοιξε το Δικαστήριο της ΕΕ στο Λουξεμβούργο
Το ανώτατο δικαιοδοτικό όργανο της Ένωσης απαντώντας σε ερωτήματα γερμανικών δικαστηρίων, αποφάσισε ότι τα αδύναμα συστήματα κοινωνικών παροχών και οι συνθήκες διαβίωσης σε ορισμένες χώρες της ΕΕ δεν είναι επαρκείς λόγοι ώστε να εμποδιστεί η μεταφορά αιτούντων άσυλο στη χώρα που είναι κατ’ αρχήν υπεύθυνη για την παροχή διεθνούς προστασίας.
Οι αποφάσεις του Δικαστηρίου της ΕΕ αφορούσαν σε τέσσερις περιπτώσεις υπηκόων τρίτων χωρών. Ενός με καταγωγή από την Γκάμπια ο οποίος υπέβαλε αίτηση ασύλου στην Ιταλία, σε δύο Παλαιστινίους απάτριδες που ζήτησαν διεθνή προστασία από τη Βουλγαρία και σε έναν Ρώσο υπήκοο, Τσετσένο κατά δήλωσή του, που ζήτησε άσυλο από την Πολωνία. Και οι τρεις αιτούντες άσυλο, παρόλο που το ζήτησαν από άλλο κράτος- μέλος της ΕΕ, συνέχισαν το ταξίδι μέχρι τη Γερμανία.
Ο πολίτης από την Γκάμπια προσέφυγε ενώπιον του διοικητικού εφετείου του ομόσπονδου κράτους της Βάδης-Βιρτεμβέργης στη Γερμανία και ζήτησε να μην επιστραφεί στην Ιταλία διότι, μεταξύ άλλων, «στο εν λόγω κράτος μέλος, υπάρχουν συστημικές ελλείψεις στη διαδικασία ασύλου και στις συνθήκες υποδοχής των αιτούντων, καθώς και στις συνθήκες διαβιώσεως των δικαιούχων διεθνούς προστασίας».
Στις άλλες δύο περιπτώσεις το Ομοσπονδιακό Διοικητικό Δικαστήριο της Γερμανία ρώτησε το Δικαστήριο της ΕΕ κατά πόσον μπορεί να αρνηθεί την επιστροφή τους στις πρώτες χώρες παροχής ασύλου, όταν οι συνθήκες διαβίωσης σε εκείνες τις χώρες πρέπει να θεωρηθούν ως συνιστώσες απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή όταν στο εν λόγω άλλο κράτος μέλος δεν θα λάβουν παροχές προς εξασφάλιση της στοιχειώδους διαβιώσεως ή λαμβάνουν αισθητά πιο περιορισμένες παροχές τέτοιου είδους σε σύγκριση με τις παροχές άλλων κρατών μελών,
Το Δικαστήριο της ΕΕ αποφάσισε ότι οι χειρότερες συνθήκες διαβίωσης σε άλλα κράτη- μέλη δεν αρκούν για να στηρίξουν το αίτημα ακύρωσης της επιστροφής ενός πρόσφυγα, παρά μόνο εάν αποδειχθεί ότι εκεί μπορεί να «περιέλθει σε σε κατάσταση έσχατης υλικής στερήσεως, η οποία θα τον εμπόδιζε να αντιμετωπίσει τις πλέον στοιχειώδεις ανάγκες του, όπως είναι μεταξύ άλλων η τροφή, η προσωπική καθαριότητα και η στέγαση, και η οποία θα έβλαπτε την ψυχική ή σωματική υγεία του ή θα τον περιήγαγε σε κατάσταση εξευτελισμού ασυμβίβαστη με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια».
Το 2018 η Γερμανία επέστρεψε περισσότερους από 8.000 πρόσφυγες, κυρίως στην Ιταλία, ενώ έναν πολύ μικρό αριθμό επέστρεψε και στην Ελλάδα. Ο λόγος ήταν ότι οι συνθήκες διαβίωσης στα κέντρα προσφύγων στην Ελλάδα είχαν κριθεί πολλές φορές ως «απάνθρωπες». Το γερμανικό υπουργείο Εσωτερικών είχε μάλιστα αρνηθεί να επιστρέψει πρόσφυγες στη Βουλγαρία με την ίδια δικαιολογία, ωστόσο η απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ ενδέχεται αν αλλάξει τα δεδομένα.