Από πολύ νωρίς στην πορεία προς το τουρκικό δημοψήφισμα της Κυριακής, ο Tayyip Erdogan κατέστησε σαφές ότι δεν αντιλαμβάνεται την προτεινόμενη συνταγματική αναθεώρηση απλώς ως μία νέα πολιτειακή διαρρύθμιση, αλλά κυρίως ως ένα σχέδιο για τη θέση της Τουρκίας στον κόσμο. Οι αντιδυτικές κορώνες και οι ζητημένες αντιπαραθέσεις με ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ως προς τη διεξαγωγή καμπάνιας στην τουρκική διασπορά δεν ήταν απλώς μία τακτική επιλογή για την απόσπαση οφελημάτων στην κάλπη, αλλά κεντρικά στοιχεία του νέου “οράματος” που έχει να προτείνει ο Τούρκος ηγέτης σε αντικατάσταση της Τουρκικής Δημοκρατίας όπως την ξέραμε έως τώρα.
Με τα λόγια του ίδιου του Erdogan, η μετάβαση στην προεδρική δημοκρατία ήταν αναγκαία προκειμένου να υπάρξει μια “ισχυρή Τουρκία”: Για αυτό και όσοι (“σταυροφόροι”) φοβούνται την ανάδυσή της κινητοποιούνται αυτοπροσώπως ή δια των “λακέδων” τους στο εσωτερικό – που αποκαλύφθηκε ότι είναι ο ένας στους δύο Τούρκους…
Όμως αυτή η αντιδυτική συγκρουσιακή διάθεση συγκεντρώνεται κυρίως έναντι της Ε.Ε. – αντιθέτως η στήριξη των ΗΠΑ είναι κάτι που η Άγκυρα δεν έπαψε ποτέ (παρά το “αγκάθι” του Fethullah Gulen, τη διάχυτη συνομωσιολογία για τις προθέσεις της Ουάσινγκτον) να εκτιμά και να προσπαθεί να αποσπάσει. Το ότι η Τουρκία χειροκρότησε από τις πρώτες την επίθεση που διέταξε ο Trump εναντίον συριακής αεροπορικής βάσης, είναι χαρακτηριστικό.
Προφανώς, ο Tayyip Erdogan θεωρεί ότι δεν διακυβεύονται σημαντικά οφέλη στη σχέση της χώρας του με την Ε.Ε. – τουλάχιστον που να μην είναι ήδη κατοχυρωμένα από την ευρωτουρκική συμφωνία για το προσφυγικό. Η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας είναι επί της ουσίας νεκρή, ενώ η ίδια η Ε.Ε. φαντάζει στα μάτια του, μετά το Brexit, ως ετοιμόρροπη. Το να ομολογηθεί η αλήθεια και να εκβιαστεί (λ.χ. με την επαναφορά της θανατικής ποινής) ο τερματισμός της ενταξιακής προσπάθειας, χάριν της διαπραγμάτευσης μιας πιο ρεαλιστικής ειδικής σχέσης, έχει το όφελος να απαλλάσσει τον Erdogan από τα ευρωπαϊκά “κριτήρια της Κοπεγχάγης” για το πώς οργανώνεται η τουρκική πολιτική ζωή.
Αντιθέτως, οι ΗΠΑ, και δευτερευόντως η Ρωσία, έχουν τη δυνατότητα να καθορίσουν τις εξελίξεις εκεί που διακυβεύονται τα ύψιστα εθνικά συμφέροντα της Τουρκίας, δηλ. νότια και ανατολικά των συνόρων της. Οι σχέσεις μαζί τους πρέπει να διαφυλαχθούν.
Αντιστοίχως, Ουάσινγκτον και Μόσχα επιδεικνύουν τη διάθεση να ανταποδώσουν. Εξ ού και κατά το πρώτο 24ωρο, μετά το κλείσιμο της κάλπης στην Τουρκία, οπότε οι περισσότερες ξένες πρωτεύουσες επιφυλάσσονταν, οι παρατηρητές του ΟΑΣΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης επεσήμαναν παρατυπίες και πολλοί Ευρωπαίοι ιθύνοντες τοποθετούνταν ήδη επικριτικά, μόνος ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Dmitri Peskov έσπευδε προς υποστήριξη του Erdogan, χαρακτηρίζοντας το δημοψήφισμα εσωτερική τουρκική υπόθεση και ζητώντας να γίνει σεβαστή η ετυμηγορία του λαού.
Η στάση αυτή της Ρωσίας ενείχε δόλο, στον βαθμό που ασκούσε πίεση στην Ουάσινγκτον είτε να παραμερίσει τις δημοκρατικές αξίες που επικαλείται, είτε να αφήσει τη Μόσχα μόνο υποστηρικτή της Άγκυρας σε αυτή τη φάση.
Ο Donald Trump προτίμησε εντέλει το δεύτερο: Η τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Erdogan το βράδυ της Δευτέρας, προκειμένου να τον συγχαρεί για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, αποτελεί τονωτική ένεση νομιμοποίησης του Τούρκου προέδρου στη διεθνή σκηνή – πόσω μάλλον όταν το ίδιο το State Department είχε ήδη εκφράσει τις ανησυχίες του για το μέλλον του δημοκρατικού πλουραλισμού στη χώρα του Erdogan, καθώς και τις επιφυλάξεις του (παραπέμποντας για περισσότερα στην εν καιρώ δημοσιοποίηση της επίσημης έκθεσης των παρατηρητών του ΟΑΣΕ) σχετικά με τις συνθήκες, υπό τις οποίες διεξήχθη η καμπάνια και η ψηφοφορία στη Τουρκία.
Όμως, απέναντι στη χώρα με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ, η Ουάσινγκτον δεν μπορεί παρά να είναι προσεκτική – ιδίως όταν επίκειται η επιχείρηση κατάληψης της Ράκκα. Άλλωστε, ο ίδιος Trump περισσότερα μοιράζεται με το πολιτικό ύφος του Erdogan παρά των επικριτών του. Μάλιστα, κατά το σχετικό λακωνικό ανακοινωθέν του Λευκού Οίκου, ο Αμερικανός πρόεδρος τόνισε στον συνομιλητή του την ανάγκη συνεργασίας απέναντι σε κάθε ομάδα που χρησιμοποιεί την τρομοκρατία για την προώθηση των σκοπών της.
Πηγή: Capital.gr