Η Αλγερία είναι η “νέμεση” από την οποία η σημερινή Γαλλία δεν μπορεί να ξεφύγει. Και η προεδρία του Εμανουέλ Μακρόν μοιάζει με εκκρεμές που αναζητά τρόπο να σταθεί απέναντι σε αυτό τον μεγάλο ανοιχτό λογαριασμό της γαλλικής ιστορίας.
Σε αντίθεση με τις άλλες αποικιακές κτήσεις της, η Γαλλία είχε προσαρτήσει την Αλγερία στην επικράτειά της, μετατρέποντάς την σε γαλλικό “διαμέρισμα”, και την είχε εποικίσει εντατικά, αποδίδοντας ταυτόχρονα υπηκοότητα στον εβραϊκό και χριστιανικό πληθυσμό της. Και σε αντίθεση με τις άλλες αποικιακές κτήσεις της, την εγκατέλειψε όχι ειρηνικά, αλλά υπό το βάρος ενός μακρόχρονου και αιματηρού εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, τον οποίο δοκίμασε να καταστείλει ωμά.
Η Ε’ Γαλλική Δημοκρατία γεννήθηκε με οιονεί πραξικόπημα το 1958 μέσα σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο, φέρνοντας στην εξουσία τον Σαρλ ντε Γκωλ ως τον μόνο άνθρωπο που θα μπορούσε να λύσει τον αλγερινό γόρδιο δεσμό, όπως και έπραξε εντός τετραετίας, παρά τις απόπειρες ανατροπής και δολοφονίας του.
Το ζήτημα της Αλγερίας βρίσκεται παντού και πουθενά στην γαλλική δημόσια ζωή. Πρόκειται για ένα τραύμα και ταυτοχρονως στίγμα, οι σκοτεινότερες σελίδες του οποίου μένουν συνήθως εκτός συζήτησης. Λ.χ. τα εκτεταμένα βασανιστήρια κατά των εξεγερμένων (σε αυτό το “εργαστήριο” ενηλικιώθηκε, ως αξιωματικός πληροφοριών, ο Ζαν-Μαρί Λεπέν), η σιωπή ακόμη και της Αριστεράς πλην μιας δράκας διανοουμένων περί τον Σαρτρ ή η σφαγή του Οκτωβρίου 1961 στην καρδιά του Παρισιού, όταν δεκάδες, ίσως εκατοντάδες (ο αριθμός παραμένει αδιευκρίνιστος) Αλγερινοί διαδηλωτές έχασαν τη ζωή τους γιατί η αστυνομία τους εξώθησε στον Σηκουάνα.
Το ζήτημα της Αλγερίας κατά μία έννοια διαιωνίζεται καθημερινά στις γαλλικές πόλεις, όπου πλέον κατοικούν όχι μόνο οι απόγονοι των δύο εκατομμυρίων “μαυροπόδαρων” Γάλλων οι οποίοι εκδιώχθηκαν το 1962, αλλά και πολλά εκατομμύρια Αλγερινών που αποτελούν τον κύριο όγκο του πληθυσμού μεταναστευτικής καταγωγής. Η ένταση που περιβάλλει ειδικά στη Γαλλία οτιδήποτε αφορά στα θέματα μετανάστευσης (ειδικά από το Μαγρέμπ) δεν μπορεί να ερμηνευθεί δίχως να ληφθεί υπόψη η εχθροπάθεια που γεννούν τα ιστορικά συμφραζόμενα.
Στο ξεκίνημα της πρεδρικής πενταετίας του ο Εμανουέλ Μακρόν υπήρξε ο πολιτικός εκείνος με τις πιο τολμηρές απολογητικές τοποθετήσεις για την κληρονομιά της αποικιοκρατίας, έχοντας κατά νου όχι μόνο την πρόσβαση στην μετανστευτική ψήφο αλλά και την προώθηση των σχέσεων με το κράτος της Αλγερίας, προς εξυπηρέτηση και των γαλλικών φιλοδοξιών στη Μεσόγειο και την Αφρική.
Και όμως: όλα αυτά έχουν καταλήξει το τελευταίο διάστημα σε μία ραγδαίως κλιμακούμενη γαλλο-αλγερινή κρίση, με το Αλγέρι να ανακοινώνει χθες Κυριακή ότι κλείνει τον εναέριο χώρο του για τα γαλλικά μαχητικά αεροσκάφη που υποστηρίζουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά των ισλαμιστών στο Σαχέλ.
Το Σάββατο η αλγερινή κυβέρνηση είχε ανακαλέσει τον πρεσβευτή της στο Παρίσι “για διαβουλεύσεις”, διαμαρτυρόμενη για πρόσφατες δηλώσεις του Γάλλου προέδρου. (Πρόκειται για τη δεύτερη φορά σε ενάμιση χρόνο που συμβαίνει κάτι τέτοιο, διότι ο Αλγερινός πρεσβευτής είχε ανακληθεί και τον Μάιο του 2020 μετά την προβολή στην γαλλική τηλεόραση ενός ντοκιμαντέρ για το Hirak, ήτοι το κίνημα διαδηλώσεων που αμφισβητεί τα τελευταία χρόνια το αλγερινό καθεστώς).
Μάλιστα σε ανακοίνωσή της η προεδρία της Αλγερίας έκανε λόγο για “απαράδεκτη ανάμιξη στα εσωτερικά ζητήματά” της και για “αφόρητη προσβολή” της μνήμης των Αλγερινών που έχασαν τη ζωή τους κατά τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, προσθέτοντας ότι “τα εγκλήματα της αποικιακής Γαλλίας στην Αλγερία είναι αναρίθμητα και εμπίπτουν στους αυστηρότερους ορισμούς της γενοκτονίας”.
Η στροφή Μακρόν
Περί τίνος πρόκειται; Σε συνάντησή του την Πέμπτη με απογόνους των Harkis, δηλ. των Αλγερινών συνεργατών των Γάλλων, ο ένοικος των Ηλυσίων δήλωσε ότι η Αλγερία κυβερνάται από ένα “πολιτικο-στρατιωτικό σύστημα”, ότι η επίσημη ιστορία της χώρας έχει “παντελώς ξαναγραφτεί” με βάση όχι τα γεγονότα, αλλά έναν λόγο μίσους προς τη Γαλλία, ενώ αναρωτήθηκε αφενός αν υπήρχε αλγερινό έθνος πριν από την γαλλική κυριαρχία και αφετέρου γιατί δεν γεννά τα ίδια αρνητικά συναισθήματα η πριν από αυτήν οθωμανική κυριαρχία, που διήρκεσε πολύ περισσότερο.
Προφανώς, ο Γάλλος πρόεδρος έχει κατά νου και τρέχουσες εξελίξεις, όπως ο ανταγωνισμός της χώρας του με την Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν για την επιρροή στη Μεσόγειο και την Αφρική, καθώς και το διπλωματικό φλερτ της Άγκυρας με το Αλγέρι, επ’ ευκαιρία και της λιβυκής κρίσης. Όμως οι ανησυχίες του μετατρέπονται με το ανέβασμα των τόνων σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Πέρα από τον φραστικό πόλεμο προβάλλει κάτι πολύ πιο υλικό: η πρόσφατη απόφαση της γαλλικής κυβέρνησης να αυστηροποιήσει τη χορήγηση βίζας στους υπηκόους της Αλγερίας, του Μαρόκου και της Τυνησίας, με την επίκληση ανεπαρκούς συνεργασίας των χωρών αυτών στον επαναπατρισμό παράτυπων μεταναστών.
Το αλγερινό υπουργείο Εξωτερικών, που επέδωσε διάβημα διαμαρτυρίας στον Γάλλο πρεσβευτή, χαρακτήρισε την αλλαγή της γαλλικής πολιτικής βίζας “ατυχή” και “αμφίσημη ως προς τα κίνητρά της”.
Το υπονοούμενο ήταν ότι ο Μακρόν έχει ήδη αποδυθεί σε προεκλογικό αγώνα για την επανεκλογή του την ερχόμενη άνοιξη και επιχειρεί να αποσπάσει ψήφους της ακροδεξιάς.
