Η εγκύκλιος του Υπουργείου Εργασίας, αν και δημιουργεί ένα θετικό επικοινωνιακά κλίμα για την άρση της αναστολής της αρχής της επεκτασιμότητας των συλλογικών συμβάσεων, δημιουργεί εύλογα ερωτήματα. Και τούτο διότι, εκτός από το γεγονός ότι το σύστημα των συλλογικών συμβάσεων υπέστη τεκτονικές αλλαγές με μια καταιγίδα ειδικών παρεμβάσεων που, σε συνδυασμό με την αποδιάρθρωση σε όλο το φάσμα των εργασιακών σχέσεων κατά τις μνημονιακές περιόδους, έχει συμβάλει στη δημιουργία ενός νέου εργασιακού τοπίου με έμφαση στην επισφαλή και φθηνή εργασία.
Τα ερωτήματα αυτά εστιάζονται στα ακόλουθα:
Αρκεί μια υπουργική εγκύκλιος, αντί μιας νέας νομοθετικής διάταξης, για να επαναφέρει την αρχή της επέκτασης των συλλογικών συμβάσεων; Πόσω μάλλον όταν η μνημονιακή αναστολή της εφαρμογής της εν λόγω αρχής δεν περιορίζεται στις κλαδικές συλλογικές συμβάσεις, στις οποίες αποκλειστικά η εγκύκλιος αναφέρεται, αλλά περιλαμβάνει και τις ομοιεπαγγελματικές συλλογικές συμβάσεις για τις οποίες δεν γίνεται κανένας λόγος.
Ποια θα είναι η πρακτική εφαρμογή της αρχής της επέκτασης στις κλαδικές συμβάσεις υπό τους όρους που θέτει η υπουργική εγκύκλιος για την τεκμηρίωση του 51% της απασχόλησης από τις επιχειρήσεις που εκπροσωπούνται από την εργοδοτική οργάνωση που υπογράφει την κλαδική ΣΣΕ; Πόσες κλαδικές εργοδοτικές οργανώσεις πληρούν σήμερα αυτή την προϋπόθεση; Πόσο μάλλον που ενδέχεται να υπάρχει και αποχώρηση επιχειρήσεων από τις εργοδοτικές οργανώσεις προκειμένου να μην ισχύει για αυτές η άμεση δέσμευση από την κλαδική ΣΣΕ περιορίζοντας ακόμη περισσότερο το ενδεχόμενο της κάλυψης του 51% της απασχόλησης στον κλάδο; Πόσο μάλλον επίσης όταν επιχειρήσεις, που δεν ανήκουν στην κλαδική εργοδοτική οργάνωση, θα αμφισβητούν την ύπαρξη του εν λόγω ποσοστού της εκπροσώπησής της προκειμένου να αποφεύγεται η δυνατότητα της επέκτασης των ΣΣΕ; Και όταν, τέλος, δημιουργούνται ερωτήματα ως προς τον βαθμό ανταπόκρισης των κλαδικών εργοδοτικών οργανώσεων στα στοιχεία της ΣΤΑΚΟΔ, όπως προβλέπει η υπουργική εγκύκλιος; Και τούτο όταν είναι γνωστό σήμερα ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα αντιστοίχησης κλαδικών εργοδοτικών και συνδικαλιστικών οργανώσεων, ζήτημα για το οποίο ασκείται και πίεση από τους δανειστές και οικονομικούς κύκλους στην Ελλάδα για την οριοθέτηση νέων κανόνων ως προς την αντιπροσωπευτικότητα των οργανώσεων που συμμετέχουν στη συλλογική διαπραγμάτευση.
Αυτό που, επομένως, προκύπτει είναι ότι εύλογα η επέκταση των ΣΣΕ δεν θα λειτουργεί στο εξής με τους όρους του παρελθόντος στη βάση της κατά προσέγγιση κάλυψης του 51% κυρίως μέσα από πολιτικές και κοινωνικές συναινέσεις που όντως στερούνταν αξιοπιστίας. Έτσι λοιπόν, εάν ισχύσουν οι όροι της υπουργικής εγκυκλίου, η επέκταση των ΣΣΕ θα έχει περιορισμένη εφαρμογή όταν μάλιστα αυτή θα στηρίζεται αποκλειστικά στην αντιπροσωπευτικότητα των εργοδοτικών οργανώσεων.
Τέλος, η αρχή της επεκτασιμότητας θα συνοδεύεται και από την άρση της αναστολής της αρχής της ευνοϊκότερης ρύθμισης ώστε να αποφεύγεται το ενδεχόμενο αρνητικής απόκλισης επιχειρήσεων από τις κλαδικές συμβάσεις ακόμα και αν δεσμεύονται από αυτές; Και επιπλέον η αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης θα λειτουργεί χωρίς αστερίσκους που θα ανοίγουν δρόμους για δυσμενέστερες επιχειρησιακές ΣΣΕ και μάλιστα με τη διατήρηση της καρικατούρας συλλογικότητας που εκφράζει ο διατηρούμενος θεσμός των ενώσεων προσώπων;
Τα ερωτήματα αυτά απαιτούν απαντήσεις για την ουσιαστική εφαρμογή της αρχής της επεκτασιμότητας των ΣΣΕ που, επισημαίνεται ότι αποτελεί μία σημαντική μεν, από τις πολλές , όμως, άλλες παραμέτρους που χρειάζεται να επιλυθούν για την ουσιαστική επαναλειτουργία των συλλογικών διαπραγματεύσεων και των συλλογικών συμβάσεων(υποβάθμιση της εθνικής γενικής ΣΣΕ, νομοθετική συμπίεση κατώτατου μισθού, υποκατώτατος μισθός, πάγωμα τριετιών, αρχή της εύνοιας, ενώσεις προσώπων, σύντμηση μετενέργειας, υποβάθμιση του ΟΜΕΔ και μονομερής προσανατολισμός του σε στενά οικονομικά κριτήρια κ.λπ.).
*Ο Γιάννης Κουζής είναι καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου
**Πηγή: ergasianet.gr