Μας χωρίζουν ελάχιστες εβδομάδες από την εποχή κατά την οποία, με αφορμή κυρίως την αποχαιρετιστήρια ευρωπαϊκή περιοδεία του Barack Obama, η Γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel περιγραφόταν ως η “διάδοχος” του αποχωρούντος Αμερικανού προέδρου στην ηγεσία της “φιλελεύθερης τάξης πραγμάτων”.
Η φιλολογία αυτή είχε βέβαια εξαρχής κάτι το υπερβολικό -αν μη τι άλλο διότι η ηγεσία μίας διεθνούς τάξης πραγμάτων έχει στρατιωτικές και πολιτικές προϋποθέσεις οι οποίες ουδέποτε έχουν απασχολήσει τη σύγχρονη Γερμανία.
Όμως η τρομοκρατική επίθεση της Δευτέρας δημιουργεί ένα τοπίο στο οποίο η Angela Merkel εμφανίζεται όχι ως σημείο αναφοράς για την προβολή των φιλελεύθερων αξιών διεθνώς αλλά ως κάποια που δίνει μάχη για την υπεράσπισή τους στο εσωτερικό.
Οι δηλώσεις του ηγέτη των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών Horst Seehofer ότι η αναθεώρηση των πολιτικών ως προς την μετανάστευση και την ασφάλεια ισοδυναμούν με κήρυξη πολέμου στο εσωτερικό της ευρύτερης παράταξης. Η δε καινοφανής Εναλλακτική για τη Γερμανία επιχειρεί να εκμεταλλευτεί την τραγωδία, χρησιμοποιώντας πολύ πιο εμπρηστική ρητορική.
Η Merkel στις τοποθετήσεις της με προσοχή χάραξε τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην πιθανή ταυτότητα του δράστη και τις γενικεύσεις σχετικά με το ένα εκατομμύριο προσφύγων που υποδέχθηκε από το 2015 η Γερμανία. Μάλιστα οι επικριτές της φαντάζουν έκθετοι από τη στιγμή που αφέθηκε ελεύθερος, λόγω έλλειψης στοιχείων, ο 23χρονος Πακιστανός που είχε αφεθεί ως ύποπτος.
Αν όμως οι μέχρι στιγμής εξελίξεις ακυρώνουν την βιαστική εξαγωγή συμπερασμάτων, καθόλου πάντως δεν διευκολύνουν τις διωκτικές αρχές και τους πολιτικούς τους προϊσταμένους, που συνεχίζουν τις έρευνες στα τυφλά.
Η Γερμανία επιχειρεί τον τετραγωνισμό του κύκλου: αφενός παριστάνει ότι η τρομοκρατική επίθεση δεν θα έχει πολιτικές επιπτώσεις, μολονότι αυτές ακριβώς βρίσκονται στο μυαλό των πάντων. Αφετέρου διακηρύσσει ότι δεν θα εγκαταλείψει το ανοιχτό στυλ ζωής της, την στιγμή που αγνοεί την ταυτότητα και τα σχέδια όσων τo απειλούν. “Δεν έχει σημασία τι θα συνεχίσουμε να μαθαίνουμε για το ακριβές υπόβαθρο και τα κίνητρα των δραστών, εμείς δεν θα πρέπει να τους επιτρέψουμε να μας στερήσουν την ελευθερία μας” δήλωσε χαρακτηριστικά ο υπουργός Εσωτερικών Thomas de Maiziere.
Την ίδια ώρα, εκτός των γερμανικών συνόρων οι θιασώτες μιας λιγότερο “ανοικτής” τάξης πραγμάτων εμφανίζονται να έχουν αναθαρρήσει. “Η υπομονή” των Ανατολικοευρωπαίων “εξαντλείται” δήλωσε ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας Robert Fico ενώ ο υπουργός Οικονομικών της Τσεχίας, Andrej Babiš επέρριψε προσωπικά στην Merkel την ευθύνη για την επίθεση στο Βερολίνο προσθέτοντας ότι οι μετανάστες δεν έχουν “καμιά θέση” στην Ευρώπη.
Αν αυτή η ανοίκεια γλώσσα από χώρες που θεωρούνται ως η “πίσω αυλή” της Γερμανίας αποτυπώνει την ηγεμονία των αξιών που φέρεται να ενσαρκώνει η Angela Merkel, μένει κανείς να το κρίνει.