- Τα νησιά του Ιονίου είναι περικυκλωμένα από έξι οικόπεδα που έχουν παραχωρηθεί για έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων, συνολικής έκτασης περίπου 17.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων.
- Η Γαλλική Total και η Ισπανική Repsol, εταιρίες που θα δραστηριοποιηθούν στο Ιόνιο, έχουν βαρύ ιστορικό πρόκλησης πετρελαιοκηλίδων.
- Οι έρευνες και εξορύξεις απειλούν άμεσα σημαντικά θαλάσσια και παράκτια οικοσυστήματα. Απειλούν επίσης παγκόσμιας σημασίας θαλάσσια είδη που ζουν στις θάλασσες του Ιονίου, όπως τη χελώνα καρέτα, τη μεσογειακή φώκια, τα δελφίνια, τον ζιφιό, τον φυσητήρα και την πτεροφάλαινα.
- Οι εργασίες έρευνας και εξόρυξης πετρελαίου επιτρέπονται σε όλο το Ιόνιο. Για τις προστατευόμενες περιοχές ισχύει ζώνη αποκλεισμού μόλις ενός χιλιομέτρου από την ακτή.
- Οι σεισμικές έρευνες οι οποίες αποδεδειγμένα είναι εξαιρετικά επικίνδυνες για τη θαλάσσια ζωή, εξαιρούνται από την υποχρέωση εκπόνησης μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (Κοινή Υπουργική Απόφαση Έγκρισης ΣΜΠΕ για τη Θαλάσσια Περιοχή Ιονίου).
- Τα μεγάλα βάθη του Ιονίου σε συνδυασμό με την σεισμικότητα της περιοχής καθιστούν τις εξορύξεις ιδιαίτερα επικίνδυνες με μεγάλο ρίσκο αστοχιών και ατυχημάτων.
- Οι κλάδοι τουρισμού και αλιείας παρέχουν σχεδόν τα ¾ του εισοδήματος της Περιφέρειας Ιονίου. Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι μία πετρελαιοκηλίδα θα έχει καταστροφικές επιπτώσεις για τον τουρισμό και την αλιεία και κατά συνέπεια τις τοπικές κοινότητες.
- Ούτε θα γίνουμε Σαουδάραβες ούτε θα βγούμε από την κρίση με τις εξορύξεις. Όπως προκύπτει από τις υπογεγραμμένες συμβάσεις, το μοναδικό άμεσο έσοδο για την Περιφέρεια είναι το 5% επί του φορολογητέου εισοδήματος (όχι του τζίρου) των εταιριών. Τα έσοδα για τη χώρα είναι αμελητέα, η μερίδα του λέοντος πηγαίνει στις πετρελαϊκές εταιρίες.
- Δεν είναι αργά να σταματήσουμε τα σχέδια για εξορύξεις. Οι ανταγωνιστικές τουριστικά Πορτογαλία, Ισπανία Γαλλία, Κροατία και Ιταλία απαγορεύουν τις εξορύξεις υδρογονανθράκων για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος και του τουρισμού και ενισχύουν, χρηματοδοτούν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Γι’ αυτό λέμε:
ΟΧΙ στην εξόρυξη Υδρογονανθράκων στο Ιόνιο
ΟΧΙ στον αιώνα των Υδρογονανθράκων και του CO2.
ΝΑΙ στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος
Πιο συγκεκριμένα:
Γενικά, υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα για το μέγεθος των απολήψιμων κοιτασμάτων της Ελλάδας. Οι πιο πρόσφατες εκτιμήσεις για τις τρεις περιοχές που βρίσκονται σε πιο προχωρημένο στάδιο ερευνών είναι 100 εκατ. βαρέλια για την περιοχή των Ιωαννίνων, 200 εκατ. βαρέλια για 3 το κοίτασμα του Πατραϊκού Κόλπου και περίπου 10,7 εκατ. βαρέλια για το κοίτασμα του Κατάκολου, τα οποία θα εξορυχθούν μέσα σε χρονικό διάστημα 25 ετών, σύμφωνα με τις υπογραφείσες συμβάσεις. Από την άλλη μεριά, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat η κατανάλωση της χώρας σε πετρέλαιο μόνο για το 2016 ανήλθε σε σχεδόν 92 εκατ. βαρέλια. Γίνεται λοιπόν σαφές ότι οι ανάγκες της χώρας σε πετρέλαιο είναι πολύ μεγαλύτερες. Με άλλα λόγια, όλα τα εκτιμώμενα διαθέσιμα κοιτάσματα σε αυτές τις τρεις περιοχές, όπου προχωρούν οι έρευνες, θεωρητικά θα έφταναν για να καλύψουν την κατανάλωση της χώρας για μόλις τρία χρόνια ενώ τα κοιτάσματα, αν τελικά αποδειχθεί ότι είναι όντως απολήψιμα, θα εξορυχθούν σε 25 χρόνια.
Σε κάθε περίπτωση τα κοιτάσματα που θα εξορυχθούν στην Ελλάδα δεν προορίζονται για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της χώρας αλλά για πώληση με στόχο τα έσοδα. Ακόμη όμως κι αν το πετρέλαιο αυτό χάριζε στη χώρα ενεργειακή επάρκεια, θα την κρατούσε δεσμευμένη στο μοντέλο των ορυκτών καυσίμων, το οποίο πρέπει να αφήσουμε πίσω μας αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή.
Από την άλλη η πεποίθηση ότι η Ελλάδα έχει πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου που θα μπορούσαν να τη βγάλουν από την οικονομική κρίση δεν ισχύει. Για να μας βγάλουν τα κοιτάσματα από την οικονομική κρίση, θα πρέπει να συμπίπτουν οι εξής συνθήκες:
(1) τα κοιτάσματα να είναι γιγάντια,
(2) το Κράτος να αντλεί σημαντικά φορολογικά έσοδα από αυτά τα κοιτάσματα,
(3) να μην υπάρχουν αρνητικές παρενέργειες σε άλλους κλάδους της οικονομίας.
Καμία από αυτές τις συνθήκες δεν πληρείται στη χώρα μας. Ειδικότερα:
(1) Ως προς το μέγεθος των κοιτασμάτων: Αυτό που γνωρίζουμε ως σήμερα είναι ότι τα αποδεδειγμένα εκμεταλλεύσιμα αποθέματα είναι πάρα πολύ μικρά. Επίσης, το ότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από ξένες επιχειρήσεις δεν σημαίνει αυτομάτως ότι υπάρχουν μεγάλα κοιτάσματα στη χώρα μας.
(2) Ως προς τα φορολογικά έσοδα που θα αντλήσει το Ελληνικό Κράτος από τα αποδεδειγμένα κοιτάσματα: Λαμβάνοντας υπόψη το κόστος των εξορύξεων και τις τιμές του πετρελαίου, η πρώτη εκτίμηση μας είναι ότι τα άμεσα έσοδα του Δημοσίου θα ισοδυναμούν κατά μέσο όρο ετησίως μόλις με το 0,1% με 0,2% του σημερινού ΑΕΠ (περίπου 240 εκατομμύρια Ευρώ), σε αντίθεση με όσα ανακριβή λέγονται κατά καιρούς στον τύπο για 150 δισεκατομμύρια με 1 τρις Ευρώ.
Δυο παρατήρησεις: Πρώτον αν στην καλύτερη των περιπτώσεων σε 40 χρόνια το ελληνικό κράτος εισπράξει 9,6 δις Ευρώ, αυτό αγγίζει σχεδόν τα έσοδα από το “Σπατόσημο” (8 δις Ευρώ) που η παράνομη ιδιωτικοποίηση των Περιφερειακών Αεροδρομίων της χώρας χαρίζει για 40 χρόνια στην κοινοπραξία Fraport – Κοπελούζου. Με δυο λόγια όλα τα έσοδα από τις εξορύξεις, αντιστοιχούν στο “Σπατόσημο” συν κάτι ψιλά…. Δεύτερον, το σύνολο των κεφαλαιακών ενισχύσεων που δόθηκαν στις τράπεζες, άμεσα με τη μορφή ρευστού χρήματος και έμμεσα με τη χορήγηση εγγυήσεων και ομολόγων του Δημοσίου για δανεισμό από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και τον ELA, ξεπερνούν με την 3η ανακεφαλαιοποίηση τα 170 δις €.!
(3) Ως προς τις αρνητικές παρενέργειες σε άλλους οικονομικούς κλάδους: Οποιαδήποτε σοβαρή οικονομική εκτίμηση πρέπει να συνυπολογίζει και τα αντίστοιχα κόστη. Το κόστος προηγουμένων πετρελαιοκηλίδων, λόγω εξορύξεων και μεταφοράς υδρογονανθράκων, είναι μια καλή ένδειξη της οικονομικής απώλειας που ενδέχεται να δημιουργηθεί. Για παράδειγμα:
– Η πετρελαιοκηλίδα του Erika κόστισε στην Γαλλική οικονομία 974 εκ – 1,1 δις Ευρώ (τιμές 2018), σε αναλογία περίπου το 0.5% της Ελληνικής οικονομίας.
– Η πετρελαιοκηλίδα του Jiyeh, που μάστισε τη τουριστική ακτογραμμή του Λίβανου, είχε σωρευτικό κόστος 2,8 με 4,2 δις Ευρώ (τιμές 2018), ήτοι 1,6% – 3,2% της Ελληνικής οικονομίας.
– Τέλος, η πετρελαιοκηλίδα του Deepwater Horizon στον κόλπο του Μεξικού έχει κοστίσει σωρευτικό πάνω από 65 δις Δολάρια, σε αντιστοιχία το 31% της Ελληνικής οικονομίας.
Γίνεται εύκολα αντιληπτό πως ένα και μόνο ατύχημα αρκεί για να ακυρώσει τα όποια, μικρά, οικονομικά οφέλη μπορεί να αντλήσει η χώρα μας από τις εξορύξεις. Με λίγα λόγια, πέραν του ρίσκου μιας άνευ προηγουμένου οικολογικής καταστροφής, δεν προκύπτει από κανένα στοιχείο ότι οι εξορύξεις πετρελαίου είναι το κλειδί για την έξοδο από την κρίση.
Αναλυτικότερα: στο μοίρασμα της πίτας των υδρογονανθράκων κερδισμένες βγαίνουν κυρίως οι πετρελαϊκές εταιρείες. Αντίθετα, οι τοπικές κοινωνίες, οι οποίες θα επωμιστούν ενδεχόμενες περιβαλλοντικές και οικονομικές επιβαρύνσεις, λαμβάνουν πάντα το μικρότερο ποσοστό της πίτας. Με βάση το ισχύον καθεστώς, κι εφόσον βρεθούν κοιτάσματα, οι εταιρείες έχουν δύο κύριες φορολογικές υποχρεώσεις κατά την φάση την εξόρυξης:
(1) Καταβάλλουν δικαιώματα επί της παραγωγής (royalties), που υπολογίζονται με βάση το μέγεθος της εξόρυξης και την τιμή των υδρογονανθράκων, και σε συνάρτηση με το κόστος που επωμίζεται η εταιρεία για την εξόρυξη ανά κοίτασμα. Με απλά λόγια, εάν μια εταιρεία δηλώνει ότι το κόστος εξόρυξης είναι μεγάλο, τότε το Ελληνικό Κράτος λαμβάνει ένα πολύ μικρό ποσοστό δικαιωμάτων επί της συνολικής παραγωγής (2% – 4% ανάλογα με το κοίτασμα).
(2) Καταβάλλουν τον φόρο εισοδήματος επιχειρήσεων στο κράτος, στην περίπτωση που δηλώνουν κέρδη. Ο φορολογικός συντελεστής για τις πετρελαϊκές εταιρείες είναι πολύ μικρότερος (25% επί των κερδών) σε σχέση με ό,τι ισχύει για τις άλλες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα (29%). Από το 25%, το 20% κατανέμεται στο Κράτος και το υπόλοιπο 5% στην Περιφέρεια, όπου δραστηριοποιείται η εταιρεία. Σε όλα αυτά, θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και τη συνήθη πρακτική των πετρελαϊκών κολοσσών να αποκρύπτουν τα κέρδη τους μέσω διάφορων λογιστικών μεθόδων (για παράδειγμα transfer pricing) που τους επιτρέπουν να μην πληρώνουν εταιρικό φόρο. Ως αποτέλεσμα, ενδέχεται δημόσιο και περιφέρειες να λαμβάνουν πενιχρά έσοδα από τις εξορύξεις μέσω του φόρου εταιρικού εισοδήματος. Ας πάρουμε το παράδειγμα της κοινοπραξίας του Πρίνου, ΚΑΒΑΛΑ OIL AE. Κατά την ετήσια έκθεση της του 2016, η εταιρεία δήλωσε ζημίες, πληρώνοντας έτσι μηδενικό φόρο εταιρικού εισοδήματος στο Κράτος. Τo 2015 η εταιρία συνεισέφερε στο Κρατικό προϋπολογισμό το πενιχρό ποσό των 177.000 Ευρώ . Πάντως, οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα 13 μας (Repsol, Total, Exxon) έχουν εμπλακεί αμέτρητες φορές σε υποθέσεις φοροαποφυγής και φοροδιαφυγής, σε πάρα πολλές χώρες ανά την υφήλιο14 15 16, κάτι που ενισχύει την άποψη ότι οι εταιρείες είναι οι μόνοι κερδισμένοι παίκτες, σε επίπεδο εσόδων κι όχι το κράτος ή οι τοπικές κοινωνίες που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν την καταστροφή που θα αφήσουν πίσω τους οι εξορύξεις.