Το δικαστήριο του Αργυροκάστρου καταδίκασε ερήμην τον ομογενή, με την κατηγορία «πρόκληση μίσους και ταραχών, διάδοση αντισυνταγματικών κειμένων και οργάνωση και συμμετοχή σε παράνομες συγκεντρώσεις και συλλαλητήρια»
Έντονες αντιδράσεις προκαλεί η καταδίκη από αλβανικό δικαστήριο, του ομογενή Μόντη Κολίλα, αντιπροέδρου του σωματείου «Κίνηση για την Αναγέννηση της Βορείου Ηπείρου» (ΚΑΒΗ), που εντάσσεται στις μεθοδεύσεις της κυβέρνησης Ράμα για εκφοβισμό των μελών της ελληνικής μειονότητας στη χώρα.
Ο κ. Κολίλας κατάγεται από την Χειμάρρα, διατηρεί και ελληνική ιθαγένεια, ενώ η σύζυγος του είναι αδερφή του Χειμαρριώτη Αριστοτέλη Γκούμα που το 2010 δολοφονήθηκε από αλβανούς εξτρεμιστές επειδή μιλούσε ελληνικά στην ιδιαίτερη πατρίδα του.
Το δικαστήριο του Αργυροκάστρου καταδίκασε ερήμην τον ομογενή, με την κατηγορία: «Πρόκληση μίσους και ταραχών, διάδοση αντισυνταγματικών κειμένων και οργάνωση και συμμετοχή σε παράνομες συγκεντρώσεις και συλλαλητήρια».
Οι κατηγορίες ωστόσο αφορούν την παρουσία του σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στις 12 Μαΐου 2018, στο χωριό Βουλιαράτες Αργυροκάστρου, στο πλαίσιο εορτασμού της 104ης Επετείου Αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου, όπου και εκφώνησε τον πανηγυρικό της ημέρας.
Το «Πρωτόκολλο της Κέρκυρας», με βάση το οποίο προέκυψε καθεστώς αυτονομίας για τους Έλληνες της Βορείου Ηπείρου το 1914, αποτελεί διεθνή συμφωνία όπου οι Μεγάλες Δυνάμεις και η ίδια η Αλβανία υπέγραψαν, άσχετα εάν τα Τίρανα ουδέποτε τήρησαν.
Επίσης η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε σε χωριό της αναγνωρισμένης μειονοτικής ζώνης, όπου οι Έλληνες έχουν αναφαίρετο δικαίωμα να τιμούν τις εθνικές και ιστορικές τους επετείους ελεύθερα και ανεμπόδιστα.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε παρουσία των τοπικών αρχών του Δήμου Δρόπολης και της Κοινότητας Βουλιαρατών, ενώ νομικά καλυπτόταν από το Άρθρο 7 της Σύμβασης Πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων σύμφωνα με το οποίο: «Τα Μέρη θα επιληφθούν να εξασφαλίσουν σε κάθε πρόσωπο που ανήκει σε εθνική μειονότητα το σεβασμό του δικαιώματος στην ελευθερία της ειρηνικής συνάθροισης και στην ελευθερία του συνεταιρισμού, στην ελευθερία της έκφρασης και στην ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας».
Να σημειωθεί πως οι κατήγοροι αλλά και το δικαστήριο που έλαβε την προκλητική απόφαση δεν έδωσαν κανένα στοιχείο που να αποδεικνύει πως ο αντιπρόεδρος του ΚΑΒΗ προσέβαλε τα εθνικά σύμβολα της Αλβανίας.
Σε ανακοίνωσή της η ΚΑΒΗ αναφέρει: «Η εξέλιξη αυτή αποδεικνύει ότι η πολιτική και τα ευχολόγια όλων των ελληνικών κυβερνήσεων από το 1990 έως σήμερα, περί «ευρωπαϊκής προοπτικής της Αλβανίας», έχουν αποτύχει παταγωδώς. Καλούμε την Ελληνική Κυβέρνηση, την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Συμβούλιο της Ευρώπης, τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Συνεργασία στην Ευρώπη και κάθε αρμόδιο φορέα να σταθούν έμπρακτα στο πλευρό του αγωνιστή για τα ανθρώπινα δικαιώματα των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου Μόντη Κολίλα καθώς και ολόκληρου του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού που δοκιμάζεται ξανά τα τελευταία χρόνια από την τακτική λευκής εθνοκάθαρσης που ασκεί εναντίον του ο αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα».
Στο ίδιο μήκος κύματος και η ανακοίνωση της «Ενωσης Χειμαρριωτών», που εδρεύει στην Αθήνα»: «Μετά από 30 χρόνια «Δημοκρατίας», δεν μπορούμε παρά να είμαστε σίγουροι πως η απόφαση αυτή δεν ξεφεύγει από την διαχρονική πλέον στρατηγική εκφοβισμού και καταπάτησης θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων με σκοπό την ήπια γενοκτονία του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού.
Η μόχλευση της φυλάκισης ως μέτρο εκφοβισμού δεν είναι πρωτοφανής για το αλβανικό κράτος. Ο σκοπός και τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν για την καταδίκη του Μ. Κολίλα, ταυτίζεται με την δίκη των 5 βουλευτών της Ομόνοιας το 1994 καθώς και με την καταδίκη των πέντε Χειμαρραίων το 2003 σε τριετή ποινή φυλάκισης με παρόμοιο κατηγορητήριο.
Προφανώς στα Τίρανα, βλέποντας ότι υπάρχουν ακόμη μέλη της ΕΕΜ που δραστηριοποιούνται στα κοινά, σκέφτηκαν πως η απόδοση σχεδόν τριπλάσιας ποινής, θα αυξήσει την αποτελεσματικότητά της ως μέσο εκφοβισμού και αποτροπής».
Μέχρι αυτή τη στιγμή, δε υπάρχει κάποια επίσημη αντίδραση για την καταδίκη του ομογενή, από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών.