Είμαι ο πιο ακατάλληλος να μιλήσω! Αυτή είναι μια πρώτη προειδοποίηση προς τον/την αναγνώστη/τρια, για τον διαγωνισμό της Γιουροβίζιον ενάντια στον οποίο, εκτοξεύω τα βέλη μου εδώ και δεκαετίες τώρα, θυμωμένος, προτρέποντας το κοινό να μην τον παρακολουθεί.
Εφέτος πάλι, από επαγγελματική διαστροφή, η οποία με εξαναγκάζει να τον παρακολουθώ, κατέληξα πως: είμαι ο πιο α-κατάλληλος να μιλήσω για ένα τέτοιο αναμφισβήτητα υπερθέαμα, που είναι όμως αντίθετο, ως προς την ουσία των στοιχείων τού ελληνικού τραγουδιού!»
Η δική μου αποστροφή μπροστά στην μουσική — στιχουργική κενότητα των ελληνικών υποψήφιων τραγουδιών, νομίζω πως κλείνει τον κύκλο, τη συνεχή μουρμούρα μου, καθώς και τις επίμονες παραινέσεις μου προς την ΕΡΤ να διακόψει κάθε σχέση με αυτόν τον ν τ ρ ο π ι α σ τ ι κ ό ευρωπαϊκό θεσμό.
Το κυριότερο σημείο εναντίωσής μου ήταν η παρουσία μας, «εκπροσώπηση» το ονόμασαν, σε αγγλική γλώσσα, με αφελέστατες μουσικές φράσεις, περασμένες από το μίξερ τής απόλυτης υποταγής μας στην παρακμιακή πλευρά τής αγγλοσαξονικής αισθητικής. Κοντές – σύντομες, χωρίς μουσική φαντασία «μελωδικές» φράσεις, υπεραπλουστευμένες στιχουργίες στην αγγλική γλώσσα (εκτός ελάχιστων περιπτώσεων), αλλά λεπτομερή ενορχηστρωτική παρουσία, μέσα από τη μήτρα τής υψηλής τεχνολογίας που περιέχονται μέσα στους υπολογιστές και άλλες τέτοιες τεχνικές οικειοποιήσεις, από ικανούς γνώστες των μηχανών.
Και τώρα; Τι είδαμε; Τι κρατήσαμε; Τι μας έμεινε; Ποια η εξέλιξη;
Φώτα—ρυθμιστικά βοηθήματα—συνεχής ηλεκτρονικός προγραμματισμός— συνθέσεις φωτορυθμικών εναλλαγών, τόσο που να προκαλούν οπτική κούραση σε εκείνους που είναι «ξένοι» προς αυτόν τον φουτουριστικό τρόπο θεάματος – ακροάματος!!!
Χορός — κίνηση — χορογραφίες — μουσικές!!! Αεικίνητη δράση σωμάτων, ακατάπαυστη κινητικότητα χορευτικών συνόλων, ένιωσα πως αυτό το αδιάκοπο θέαμα, σε συνδυασμό με την απαράμιλλη τεχνολογία… διαλύει τις αντοχές μου· με εξαντλεί και με υποχρεώνει να εγκαταλείψω την παρακολούθηση.
Με έβαλε σε πολλές σκέψεις, μια τέτοια δοκιμασία· συλλογισμοί, οι οποίοι έχουν να κάνουν με τις προσωπικές μου απόψεις περί του είδους τραγουδιού που παρουσιάστηκε και σε αυτό το θέαμα της Γιουροβίζιον. Κατάλαβα — επιτέλους — πως είμαι ένας «ξένος» προς αυτό· είμαι παλαιότερης κοπής, γαλουχημένος με άλλα δεδομένα, με άλλες καταβολές, εμπειρίες, γλωσσική δόμηση, ακούσματα, δέσιμο με την παράδοση, το ρεμπέτικο —λαϊκό τραγούδι, τη μπαλάντα, τη γένεση του παγκόσμιου ροκ, τις κλασικές φόρμες της λόγιας μουσικής, την ενσωμάτωσή μου στην «προίκα» τής πηγής των τεχνών του ’60, στο μεταπολιτευτικό τραγούδι και στην εξέλιξή του, στα πνευματικά κινήματα της προ και μεταδικτατορικής Ελλάδας, στην πολιτική αντιφατικότητα, αλλά και στον ποιητικό— λογοτεχνικό λόγο, στη Μουσική, ως υπέρτατης τέχνης έκφρασης πνεύματος και σώματος, στην αργή γέννα ενός θολού παγκοσμιοποιημένου τραγουδιού και της αναπόφευκτης αποδυνάμωσης των εθνικών χαρακτηριστικών και άλλα πολλά…
Αν αθροίσω όλα αυτά, σκέφτομαι πως «οφείλω» παραίτηση από κάθε κριτική προς ένα τέτοιο διαγωνιστικό θεσμό, για τον οποίο νιώθω παντελώς ακατάλληλος να εκφέρω γνώμη.
Δεν κατέχω πλέον τον κώδικα… αντίληψης. Δεν έχω τη δυνατότητα να εισχωρώ σε μια τόσο νεωτεριστική διαμόρφωση αισθητικής. Νιώθω πως αυτός ο κόσμος, που συμμετέχει ενεργά σε αυτόν τον τραγουδιστικό θεσμό, είναι μια αναμφισβήτητη πραγματικότητα, με εκ διαμέτρου διαφορετική αισθητική αντίληψη. Οι καλλιτέχνες, που συμμετέχουν στον θεσμό, είναι μέλη μιας νέας γενιάς, η οποία αφουγκράζεται εντελώς διαφορετικά το συναίσθημα, τους ήχους, τις μελωδίες, τους ρυθμούς.
Όλα είναι διαφορετικά. Απ’ ό,τι άκουσα, αρκετοί συμμετέχοντες (συνθέτες —τραγουδιστές) υπήρξαν γόνοι σύγχρονων προσφύγων που σκορπίστηκαν στην Ευρώπη για να βρουν στέγη και τροφή. Εκεί ζυμώθηκαν και διαμορφώθηκαν, όπως οι αντίστοιχοι πρόσφυγες του πρώτου μισού του 20ού αιώνα.
Αλλά, μεσολαβεί ένα διάστημα πολλών χρόνων, με διαφορετικές εξελίξεις και μορφές ανάπτυξης. Οι κουλτούρες των λαών προσαρμόζονται σε διαφορετικά δεδομένα. Οι τάσεις των τραγουδιών ακολουθούν τις μόδες, τα ρεύματα, τις κοινωνικές πορείες, τις δισκογραφικές σκοπιμότητες, τα τηλεοπτικά θεάματα και εν γένει τις τάσεις των εποχών τής παγκοσμιοποίησης.
Ας συμφωνήσουμε πως σήμερα το σκηνικό είναι πολύ διαφορετικό! Όποιος πιστεύει πως μπορεί να το αλλάξει, ματαιοπονεί. Είμαστε αναγκασμένοι να παρακολουθούμε την εξέλιξη, όσο κι αν προβληματίζει…
Και αυτή η πορεία, που έχει ήδη χαραχτεί από τέτοια θεάματα όπως αυτό της Γιουροβίζιον, θα διανύσει τον δικό της κύκλο ζωής· όπως όλα τα μουσικά ρεύματα που γεννιούνται, αναπτύσσονται και κλείνουν τον κύκλο τους, παραδίδοντας τη σκυτάλη στον επόμενο κύκλο δημιουργίας.
Είναι ν ο μ ο τ έ λ ε ι α την οποία δεν μπορούμε να ανατρέψουμε…
Ένας άλλος, νεότερος κόσμος έχει ανατείλει και αυτό οφείλουμε να το σεβαστούμε και να το θυμόμαστε πάντα· όπως η δική μου γενιά, στη νεότητά της, ζητούσε χώρο και χρόνο, έτσι και τώρα. Ακόμα κι άν δεν συμφωνούμε με τα πεπραγμένα τους, με τα μέσα που χρησιμοποιούν και τα αισθητικά υλικά που διαθέτουν, οφείλουν να διανύσουν τον δικό τους κύκλο.
Επανειλημμένως έχει αποδειχθεί πως οι κύκλοι της ζωής αποβάλλουν τα άχρηστα, τα περιττά και ό,τι δεν είναι ζωογόνο, για την πορεία τού τρένου της ζωής.
Ό,τι μένει, αποδεικνύεται διαχρονικό και σηματοδοτεί την αναγκαιότητά του. Τα τραγούδια της Γιουροβίζιον δεν είναι διαχρονικά και δεν θα λείψουν από κανέναν μας.
Το σόου της Γιουροβίζιον δεν μπορεί να προσφέρει καρπούς γόνιμης τέχνης, αφού βρίσκεται εγκλωβισμένο στις συμπληγάδες των ψηφοφοριών της τηλεοπτικής μάζας, της διαφήμισης, των στοιχημάτων, της σκοπιμότητας του ανταγωνισμού των κρατών, των τηλεοπτικών θεαματικοτήτων για τη διαφημιστική πίτα, κλπ.
Νιώθω πως η νέα αντίληψη που εκφράζεται στη Γιουροβίζιον — αισθητική —τεχνολογική, με κάνει να νιώθω σαν το ψάρι έξω απ’ το νερό!
Η χρήση της τεχνολογίας στην τέχνη, όταν δεν είναι αποτέλεσμα ιδεολογίας και αισθητικής, θα είναι μια ασαφής υπόθεση τέχνης μέσα από πολλούς πειραματισμούς· γι αυτό, όλοι εμείς οι παλαιότεροι, δύσκολα θα καταφέρουμε να κρίνουμε το αποτέλεσμα, αφού τα μυαλά μας, το πιθανότερο. μάλλον είναι οξειδωμένα και αγκυλωμένα από τον χρόνο…
Νότης Μαυρουδής
