Tην παράνομη παραβίαση των ορίων του παραδοσιακού οικισμού του Μεγάλου Πάπιγκου και του Πυρήνα του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου για την εξυπηρέτηση οικοδομικής δραστηριότητας καταγγέλλουν έξι περιβαλλοντικές οργανώσεις και ζητούν την άμεση παρέμβαση των αρμόδιων Αρχών, που μέχρι σήμερα σφυρίζουν αδιάφορα. Το ενδιαφέρον σε αυτή την υπόθεση και τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν και στηλιτεύουν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις είναι ότι η οικοδομική δραστηριότητα, στην οποία αναφέρονται, αφορά την ανέγερση δύο διώροφων κατοικιών, συνολικού εμβαδού περίπου 700 τετραγωνικών μέτρων, από τον εφοπλιστή Αντώνη Λαιμό.
Τα όρια του οικισμού του Πάπιγκου έχουν καθοριστεί προ τριακονταετίας, με απόφαση του νομάρχη Ιωαννίνων (ΦΕΚ Δ΄ 272/1990) που συνοδεύεται από σχεδιάγραμμα με γραμμή οριοθέτησης και θεώρηση της Πολεοδομίας. Δεδομένου ότι το Πάπιγκο προστατεύεται από το 1979 ως παραδοσιακός οικισμός, εντός των ορίων του οικισμού επιτρέπεται η δόμηση με περιορισμούς.
Ως νότιο όριο του οικισμού έχει οριστεί το νεκροταφείο του οικισμού της εκκλησίας Αγ. Νικολάου. Το όριο του οικισμού αποτελεί και το κοινό όριο με τον Πυρήνα του Εθνικού Πάρκου (Τμήμα Βίκος) που αποτελεί Περιοχή Προστασίας της Φύσης, σύμφωνα με την Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) χαρακτηρισμού του Εθνικού Πάρκου και καθορισμού ζωνών προστασίας. Ετσι, εκτός των ορίων του οικισμού απαγορεύονται όλες οι δραστηριότητες, περιλαμβανομένων της δόμησης και της διάνοιξης δρόμων, εξαιρουμένων αυτών που σχετίζονται με την προστασία του Εθνικού Πάρκου.
Σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, κάθε προσπάθεια εν τοις πράγμασι «διεύρυνσης» των ορίων του οικισμού νοτίως του νεκροταφείου θα έχει ως αποτέλεσμα την παράνομη, δραματική αλλοίωση του παραδοσιακού χαρακτήρα και της εικόνας του ιστορικού οικισμού. Παράλληλα, συνιστά βάναυση παραβίαση μιας από τις πιο ευαίσθητες και σημαντικές ζώνες του Εθνικού Πάρκου, υπονομεύοντας τους ζωτικούς όρους προστασίας του. Επιπλέον, τονίζουν ότι, καθώς η περιοχή είναι ενταγμένη στο Δίκτυο Natura 2000, υφίσταται και παράβαση των Οδηγιών της Ε.Ε. για τους οικοτόπους και τα άγρια πτηνά.
Αγνοούν τις αντιδράσεις
Παρ’ όλα αυτά τα ξεκάθαρα δεδομένα, συνεχίζονται εδώ και μήνες απρόσκοπτα οι εργασίες κατασκευής δυο οικιών, εκτός των ορίων του παραδοσιακού οικισμού και εντός του Πυρήνα του Εθνικού Πάρκου. Σε όλο αυτό το διάστημα, περιβαλλοντικές οργανώσεις και κάτοικοι της περιοχής απευθύνθηκαν στις αρμόδιες Αρχές, ζητώντας την παρέμβασή τους για αποκατάσταση της νομιμότητας. Αρχικά, το θέμα αναδείχθηκε από την Τοπική Επιτροπή της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Ζαγορίου και σε συνέχεια με επιστολή της ΕΛΛΕΤ προς τον Δήμο Ζαγορίου. Ετσι, σταμάτησε η παράνομη διαδικασία αλλαγής του ορίου οικισμού, που είχε ξεκινήσει με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και έπειτα από αίτημα των πωλητών των οικοπέδων στον εφοπλιστή Αντώνη Λαιμό.
Εντούτοις, ο Δήμος Ζαγορίου, στο πλαίσιο της υποχρέωσης για παροχή των ορίων των οικισμών για την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών και στο όνομα της διόρθωσης λαθών που υπήρχαν, υπέβαλε στην αντίστοιχη εφαρμογή της ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε., μεταξύ άλλων, χαρτογραφικό υπόβαθρο, στο οποίο αυθαίρετα εμφανίζονται διευρυμένα τα όρια του οικισμού, σε σχέση με τα ισχύοντα όρια. Επί της ουσίας, επεκτείνοντας τα όρια του οικισμού μέσα στον πυρήνα του Εθνικού Πάρκου.
Αυτή η επέκταση των ορίων του οικισμού -που, όπως αποδεικνύεται από τα γεγονότα, έγινε με σκοπό την οικοπεδοποίηση τμημάτων του Πυρήνα του Εθνικού Πάρκου- είναι παράνομη, καθώς η μόνη νόμιμη διαδικασία κατά την οποία θα μπορούσαν να τροποποιηθούν τα όρια του οικισμού του Πάπιγκου θα ήταν η έκδοση σχετικού Προεδρικού Διατάγματος. Μάλιστα, όπως σημείωνε ο βουλευτής του ΜέΡΑ25, Κρίτων Αρσένης, σε επίκαιρη ερώτηση που είχε καταθέσει προς τον υπουργό Περιβάλλοντος (6/12/2021), «κατά την παραπάνω διαδικασία δεν προβλέφθηκε να γίνεται έλεγχος των ορίων των οικισμών από καμία υπηρεσία, πλην της Υπηρεσίας Δόμησης του Δήμου Ιωαννιτών (ΥΔΟΜ).
Κι όμως, αυτή η παράνομη οριοθέτηση – επέκταση του οικισμού χρησιμοποιήθηκε για την κύρωση του δασικού χάρτη της περιοχής. Εν συνεχεία, με βάση αυτή τη δήθεν οριοθέτηση του οικισμού (κατά παράβαση της ισχύουσας οριοθέτησης του 1990), η ΥΔΟΜ του Δήμου Ιωαννιτών εξέδωσε τις οικοδομικές άδειες για τις οικίες που κατασκευάζει ο εφοπλιστής δίπλα στο χωριό (στα νέα όριά του) και εντός του πυρήνα του Εθνικού Πάρκου.
Σύμφωνα πάντα με τον Κρίτωνα Αρσένη, «κατά την έγκριση της προαναφερθείσας άδειας δόμησης, ο μηχανικός – μελετητής στην τεχνική έκθεση καθορισμού του ορίου του οικισμού επικαλέστηκε το γεγονός ότι το προκύπτον όριο «ταυτίζεται με το όριο του οικισμού, όπως αυτό αρμοδίως αναρτήθηκε από τον Δήμο Ζαγορίου στην πλατφόρμα της ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε.». Δηλαδή, η αυθαίρετη ενέργεια της «διόρθωσης» των ορίων από τον Δήμο προκάλεσε τη «νομιμοποίηση» της άδειας δόμησης.
Χαλίκι να γίνει!
Τη σκυτάλη πήρε η Περιφέρεια Ηπείρου που, κατά παράβαση της ΚΥΑ χαρακτηρισμού του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου, βελτίωσε και χαλικόστρωσε μια «διαδρομή», η οποία είχε τη μορφή ιχνών από κοπάδια των ζώων της περιοχής. Εκτοτε πραγματοποιείται συνεχής διέλευση μηχανημάτων δομικών έργων (εκσκαφέων, φορτηγών, μπετονιερών κ.λπ.) προς το οικόπεδο του εφοπλιστή, ενώ βρίσκεται εντός του πυρήνα του Εθνικού Πάρκου, όπου η δραστηριότητα αυτή απαγορεύεται, καθώς η κίνηση οχημάτων επιτρέπεται μόνο σε υφιστάμενους δρόμους και μόνο για εργασίες διαχείρισης και προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος.
Πώς επιτεύχθηκε κι αυτό; Ο εργολάβος του έργου αιτήθηκε προς τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) χορήγηση άδειας διέλευσης μέσω του δήθεν αγροτικού δρόμου προς το οικόπεδο, στην οποία επικαλέστηκε «έκτακτο περιστατικό». Ο ΟΦΥΠΕΚΑ αρνήθηκε την παροχή άδειας, αλλά ο περιφερειάρχης Ηπείρου, Αλέξανδρος Καχριμάνης, διαβίβασε και υποστήριξε ως «επιτακτική» την παροχή της. Και στην απάντησή του προς τον Κρίτωνα Αρσένη ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, Νίκος Ταγαράς, περιορίστηκε στην αναφορά ότι οι υπηρεσίες του Δήμου και της Περιφέρειας «βεβαιώνουν ότι οι υπό δόμηση εκτάσεις βρίσκονται εντός ορίου οικισμού».
«Δυστυχώς, οι Αρχές μέχρι τώρα έχουν επιδείξει σκανδαλώδη αδράνεια και αδιαφορία, με συνέπεια την προσβολή κάθε έννοιας νομιμότητας και την υποβάθμιση του συνταγματικά προστατευόμενου φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Παράλληλα, η Αστυνομία, το Δασαρχείο και οι Διευθύνσεις Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Ηπείρου και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας, που έχουν ενημερωθεί, αδρανούν επιδεικτικά και δεν έχουν ακόμα εκτελέσει τα κατά νόμο καθήκοντά τους για διακοπή των παράνομων δραστηριοτήτων και έλεγχο των παραβατών», καταγγέλλουν η «Καλλιστώ», η Ελληνική Εταιρεία Προστασία της Φύσης, η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία», η ΑΝΙΜΑ και ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Ιωαννίνων.
Διαπιστωμένες παρανομίες
Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η Μονάδα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου του ΟΦΥΠΕΚΑ, που έχει κατά το νόμο την αρμοδιότητα διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου. Σε απάντησή του σε αίτηση της περιβαλλοντικής οργάνωσης «Καλλιστώ» (20/4/202), ο ΟΦΥΠΕΚΑ αναγνωρίζει ότι το νότιο όριο του οικισμού του Μεγάλου Πάπιγκου είναι το νεκροταφείο, διαπιστώνει την παράνομη χρήση του δήθεν «δρόμου» εντός της Περιοχής Προστασίας της Φύσης, Πυρήνα Βίκου του Εθνικού Πάρκου, και καλεί τις αρμόδιες υπηρεσίες να προβούν στις νόμιμες ενέργειες.
Σε αυτό το ανησυχητικό πλαίσιο, και ενόσω οι εργασίες προχωρούν ταχύτατα εκτός του παραδοσιακού οικισμού και εντός του εθνικού δρυμού, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις ζητούν την άμεση παρέμβαση των αρμόδιων Αρχών, υπό τον συντονισμό της τοπικής μονάδας διαχείρισης του ΟΦΥΠΕΚΑ, για τη διακοπή των οικοδομικών εργασιών και της παράνομης χρήσης τού δήθεν «δρόμου» εντός του πυρήνα του εθνικού πάρκου και την αποκατάσταση του προστατευόμενου φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής. Για την υπόθεση, η περιβαλλοντική οργάνωση «Καλλιστώ» έχει προσφύγει στο ΣτΕ, ενώ έχει καταθέσει και αίτηση αναστολής των εργασιών.
Το καλύτερο απ’ όλα είναι ότι αυτά συμβαίνουν, όταν ο οικισμός έχει χαρακτηριστεί ως Τόπος Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους και το υπουργείο Πολιτισμού υπέβαλε φέτος, κατόπιν πρότασης του πρωθυπουργού της Ελλάδας, φάκελο υποψηφιότητας για να συμπεριληφθεί το Ζαγόρι στον Κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, λόγω του μοναδικού πολιτιστικού και περιβαλλοντικού του πλούτου.
