Βία ανηλίκων: Από τις αλητοπαρέες στις συμμορίες ανηλίκων με μαχαίρια

Νίνα Μαρία Πασχαλίδου

Κάθομαι σε ένα καφέ στο Θησείο με τον 17 χρονο Π.K. και τον πατέρα του. Έχουν περάσει μερικοί μήνες από τότε που ο Π. δέχτηκε επίθεση από δύο αλλοδαπούς ανήλικους, στο πάρκο του Φιλοπάππου, μέρα μεσημέρι ενώ έκανε τζόκινγκ. Ο ένας από αυτούς τον μαχαίρωσε στο χέρι, ενώ εκείνος προσπαθούσε να αμυνθεί.

Το ένα από τα παιδιά ήταν μέλος συμμορίας ανηλίκων που δρα κυρίως στην περιοχή του Φιλοπάππου, γύρω από την Ακρόπολη. Η ιστορία του Π.K. είναι μια από δεκάδες καθημερινές ιστορίες επιθέσεων, από συμμορίες ανηλίκων σε άλλους ανήλικους. Επιθέσεις από οργανωμένες συμμορίες, με σκοπό να κλέψουν, να εκφοβίσουν, να εκδικηθούν.

«Συμπεριφέρονται σαν αγέλη» μου λέει ο νεαρός, ο οποίος ετοιμάζεται να πάρει τη μαύρη ζώνη στο kick boxing. «Δρουν όλοι μαζί, κινούνται μαζί, σχεδιάζουν μαζί. Έχουν κοινές τακτικές και κοινό σκοπό και φυσικά επιτίθενται όλοι μαζί».

«Ήθελα να μάθουν τα παιδιά πολεμικές τέχνες, να μπορούν να αμυνθούν, αλλά άλλο το ρινγκ και άλλο ο δρόμος. Δεν φανταστήκαμε ποτέ πως θα μαχαίρωναν τα παιδιά μας μέρα μεσημέρι. Ο δρόμος είναι σκληρός. Υπάρχουν παιδιά που εκπαιδεύονται για πέντε έξι μήνες στο καράτε ή στο μποξ, και πιστεύουν πως μπορούν να πλακώσουν κάποιον στον δρόμο, και αυτό είναι πολύ επικίνδυνο. Γιατί αν ο άλλος έχει μαχαίρι ή και όπλο, δεν μπορείς να κάνεις κάτι. Είναι θαύμα που το μαχαίρι δεν κατέληξε στον λαιμό του Π.K. ή στον ώμο, αλλά στο χέρι» λέει ανήσυχος ο πατέρας του Π.K.

«Είναι καλύτερα σε αυτές τις περιπτώσεις αν δεχτεί κάποιος επίθεση, απλώς να δώσει το κινητό του, ή ό,τι άλλο του ζητηθεί, παρά να κινδυνέψει η ζωή του», συμβουλεύει ο Φώτης Σίσκος, Αστυνόμος Β’ της Υποδιεύθυνσης Προστασίας Ανηλίκων.

Γιατί κάνουμε λόγο για συμμορίες ανηλίκων;

«Οι ανήλικοι συνήθως πάνε δύο δύο, ή τρεις τρεις, οπότε υπάρχει ένας βαθμός συμμετοχής. Ένα μικρό ποσοστό από αυτές τις περιπτώσεις εμπίπτει στο άρθρο 187, στην απλή του μορφή, όπου οι δράστες με ενωμένες δυνάμεις προβαίνουν στην διάπραξη εγκλημάτων. Όχι όμως πως υπάρχει στενή συνεργασία ή κάποια οργάνωση, αλλά λειτουργούν με τη μορφή συμμορίας. Υπάρχει αυτή η ομήγυρης, η οποία ενώνεται και διαπράττει τα αδικήματα» εξηγεί.

Ο θυμός των νέων

Επιθέσεις με μαχαίρια κάτω από την Ακρόπολη, «μάχες» σε ακατοίκητα κτίρια στην Κηφισιά, νεοσύστατες συμμορίες σε επαρχιακές πόλεις, κλοπές κινητών έξω από Mall και άλλα πολλά συμπεριλαμβάνει το ανερχόμενο φαινόμενο της βίας ανηλίκων στη χώρα μας.

«Υπάρχει μια εξοικείωση με όπλα πλέον, δεν χρησιμοποιείται πλέον απλά σωματική βία»

Γιατί όμως αυτή η μεγάλη αύξηση στην παραβατικότητα των νέων; Περισσότερη βία, περισσότερες επιθέσεις, αλλά και σύσταση συμμοριών και οργανωμένο έγκλημα.

«Ενώ η βία και η παραβατική συμπεριφορά υπήρχαν πάντα στην κοινωνική ζωή των παιδιών, τα τελευταία χρόνια η συχνότητα έχει αυξηθεί και οι μορφές βίας έχουν διαφοροποιηθεί κυρίως λόγω της ανασφάλειας που έχουν προκαλέσει οι «κρίσεις» – πανδημία, οικονομική κρίση, πόλεμος κτλ – των τελευταίων χρόνων. Μέσα από την παραβατική συμπεριφορά οι νέοι μπορεί να εκφράζουν τον θυμό τους και την πίεση που βιώνουν» μας λέει η ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος Δρ. Μάγια Αλεβιζάτου.

«Επιπλέον σε αυτό έχουν συμβάλει και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η πρόσβαση που έχουν τα παιδιά σε ερεθίσματα και πληροφορίες είναι πολύ μεγάλη και ανεξέλεγκτη με αποτέλεσμα πολλές φορές να μην έχουν την συναισθηματική ωριμότητα να τις διαχειριστούν» καταλήγει.

«Αυτή η αύξηση βασίζεται και στη μείωση που είχε παρατηρηθεί λόγω των μέτρων του κορονοϊού, αλλά και στη μείωση του ορίου της ηλικίας, στην παραβατικότητα. Δηλαδή εκεί που θα είχαμε ένα πέρασμα στην παραβατικότητα περίπου στα 18, οι νέοι εισέρχονται σε μικρότερες ηλικίες, εκεί που θα είχαμε ένα πέρασμα στα 15 ή στα 16, τώρα έχουμε πιο πριν» τονίζει ο κύριος Σίσκος.

«Σε αυτό έχει παίξει ρόλο και η τεχνολογία, αλλά και τα μέσα και οι παραστάσεις, που έρχεται πλέον σε επαφή ο νέος από πιο μικρή ηλικία, και του συνόλου των παραγόντων».

Σύμφωνα με τους ειδικούς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν και αυτά αρκετά μεγάλη ευθύνη καθώς πολύ συχνά δεν υπάρχει όριο ούτε στην ποσότητα ούτε στην ποιότητα. Τα παιδιά καλούνται να ζήσουν μια άλλη πραγματικότητα μέσα από πολλά παιχνίδια, η οποία μπορεί να προάγει αξίες και πρότυπα που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τα παιδιά και την συμπεριφορά τους.

Στο εξωτερικό μάλιστα έχουν γίνει πολλές καταγγελίες για την νευρικότητα και βίαιη αντίδραση που προκαλούν παιχνίδια όπως για παράδειγμα το Roblox.

Τρομάζει η αύξηση των επιθέσεων

Η περίπτωση του Π. είναι η μοναδική. Στη χώρα μας κάθε μήνα αριθμούμε δεκάδες επιθέσεις. Εκατοντάδες παιδιά είναι θύματα επιθέσεων, με τα στοιχεία να καταγράφουν αύξηση που έφτασε το 59% μέσα σε έναν χρόνο, σύμφωνα με τα στατιστικά της ΕΛ.ΑΣ για το 2022. Και στους ίδιους ρυθμούς κινούνται και τους πρώτους μήνες του 2023.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σχεδόν δύο μαθητές έπεσαν θύματα ληστείας, κλοπής ή απόπειρας κάθε ημέρα του 2022 στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ. Ο αριθμός άγγιξε τους 577, καταγράφοντας εντυπωσιακή αύξηση μόλις σε έναν χρόνο. Με τη γλώσσα των αριθμών, 426 παιδιά έπεσαν θύματά άγριων ληστρικών επιδρομών στην Ελλάδα το 2022.

Οι υποθέσεις με τις οποίες ασχολήθηκαν οι υπηρεσίες της Αστυνομίας αυξήθηκαν κατά 46%: Στις 393 από 268 το 2021. Το ίδιο διάστημα οι ανήλικοι δράστες επιδρομών για ληστείες ή συμπλοκές, έχουν σχεδόν διπλασιαστεί. Όλα αυτά, με ανήλικες συμμορίες να διεκδικούν την επικυριαρχία σε γειτονιές της Αθήνας, όπως και μεγάλες πόλεις της χώρας. Επιδίδονται σε ληστείες, απειλούν με βία για να αποσπάσουν κινητά τηλέφωνα, χρήματα, μέχρι τα ρούχα από τα θύματά τους.

Από τα χέρια στα μαχαίρια

Πέρα από τις ληστείες έχουν αυξηθεί δραματικά και οι βίαιοι ξυλοδαρμοί και οι άγριες συμπλοκές. Συνολικά το 2022, η αστυνομία διαχειρίστηκε 316 υποθέσεις με σωματικές βλάβες ανηλίκων. Τα θύματα έφτασαν τα 356. Αρκετά περιστατικά καταγράφηκαν εντός σχολικών συγκροτημάτων, ενώ τα κρούσματα bullying αναφέρονται όλο και πιο συχνά.

Τον τελευταίο χρόνο μάλιστα πολλές από αυτές τις επιθέσεις είναι και με μαχαίρια. Οι νέοι αγοράζουν σουγιάδες, παίρνουν ακόμη και μαχαίρια μέσα από κουζίνες, τις περισσότερες φορές προκειμένου να ασκήσουν πίεση και να ληστέψουν. Στόχος τους τις περισσότερες φορές είναι η ληστεία, κυρίως κινητών τηλεφώνων.

«Υπάρχει μια εξοικείωση με όπλα πλέον, δεν χρησιμοποιείται πλέον απλά σωματική βία, υπάρχει χρήση μέσων, ακόμη και στο στάδιο της απειλής. Αυτό είναι κάτι που προβληματίζει έντονα τις αρχές» μας λέει ο αστυνόμος.

«Το 2019 υπήρχε μια σοβαρή εμπλοκή στην περιοχή των Ηλυσίων, στα σύνορα με του Ζωγράφου, μεταξύ δύο συμμοριών και χρειάστηκε ειδική έρευνα για να εντοπιστεί ο δράστης, χρησιμοποιήθηκε μαχαίρι, βίαια».

Ένα «δημοκρατικό» φαινόμενο

Το φαινόμενο της βίας είναι «δημοκρατικό» με την έννοια ότι δεν κάνει διακρίσεις. Ο κύριος Σίσκος μας λέει πως η Ακρόπολη ως περιοχή δεν αποτελεί τόπο κατοικίας αλλά συνάντησης και για αυτό επιτίθενται εκεί συγκεκριμένες συμμορίες. Επιπλέον οι πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές, όχι μόνο της Αθήνας, αλλά και της Ευρώπης, όπως είναι η Καισαριανή, το Παγκράτι, η Κυψέλη, έχουν μεγαλύτερο πρόβλημα.

«Ο Κολωνός, αλλά και η Ακρόπολη αποτελεί τόπο συνάντησης, όπως και το Θησείο, για αυτό και είναι ένα σημείο, όπου μπορεί να γίνει μια συμπλοκή, είναι πιο εύκολη η διαφυγή, για αυτό και υπάρχει μεγάλη αύξηση της εγκληματικότητας, η οποία αφορά, όχι μόνο τους ανηλίκους, αλλά και το σύνολο της μικροεγκληματικότητας του δρόμου, χωρίς όμως αυτό να έχει απειλήσει την ασφάλεια των πολιτών, ή να υποβαθμίσει την περιοχή. Αλλά τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί δραματικά και τα περιστατικά στην επαρχία».

Οι ανακοινώσεις στα ΜΜΕ είναι πολύ συχνές. Άλλο ένα συμβάν σημειώθηκε την Παρασκευή 1 Σεπτεμβρίου, σε πολυσύχναστο δρόμο, στην περιοχή της Θερίσσου στο Ηράκλειο, μία παρέα τριών 11χρονων περπατούσαν αμέριμνοι στο δρόμο, όταν τρεις άλλοι ανήλικοι, λίγο μεγαλύτερης ηλικίας, τα προσέγγισαν και τους επιτέθηκαν.

Οι γονείς κατήγγειλαν το περιστατικό στην Υποδιεύθυνση Ασφάλειας Ηρακλείου, και οι αστυνομικοί εξετάζουν το υλικό από κάμερες καταστημάτων της περιοχής, προκειμένου να ταυτοποιήσουν τους τρεις ανήλικους που προκάλεσαν τρόμο στα τρία 11χρονα παιδιά.

Τα Βόρεια Προάστια

Για την Άννα Π. μαθήτρια, 16 χρονών, η επίθεση που δέχτηκε με μαχαίρι πριν από ενάμιση χρόνο στην Κηφισιά ήταν εμπειρία ζωής. Το συμβάν έλαβε χώρα στις 17 Απριλίου, 2021.

«Ήταν μεσημέρι, και είχαμε πάει μια βόλτα στην Κηφισιά. Όπως κάναμε βόλτα, ήρθε ένας teenager, και ρώτησε τη φίλη μου για οδηγίες. Είπε πως δεν είχε μπαταρία στο κινητό του, για να βρει που θα πάει. Η φίλη μου του είπε πού να πάει και αυτός, μετά δεν έφυγε, είπε πως ήθελε να πάρει τον φίλο του τηλέφωνο για να τον βρει εκεί, η φίλη μου πήρε τηλέφωνο τον φίλο του και κράταγε εκείνη το κινητό της, και αυτός πήρε το κινητό και μιλούσε με τον φίλο του για ένα λεπτό περίπου, και πήγε κάπως μακριά, αλλά μετά επέστρεψε το κινητό. Έπειτα ξαναήρθε. Τάχα για να πάρει τηλέφωνο τη μαμά του να έρθει να τον πάρει. Κάπως έτσι της άρπαξε το κινητό από τα χέρια, και έβγαλε ένα μαχαίρι, και μας είπε να τρέξουμε. Μου φάνηκε λίγο περίεργος ο άνθρωπος αυτός, και απομακρύνθηκα λίγο και έβγαλα το κινητό μου και τον τράβηξα ένα video. Μετά εκείνος μου είπε »τρέχα». Η φίλη μου ήταν σε πανικό, αλλά εγώ ήμουν πιο ψύχραιμη. Κάλεσα την αστυνομία. Μετά πήγαμε στο τμήμα, τους έδωσα την φωτογραφία. Και τελικά τον βρήκαν».

Από τις λεπτομέρειες που θυμόνταν η Άννα Π. ήταν πως ο νεαρός φόραγε μαύρα ρούχα και μάσκα. «Αλλά την έβγαλε μετά, για αυτό και φάνηκε όλο του το πρόσωπο» συμπληρώνει.

Την επόμενη μέρα ο νεαρός πήγε ξανά στον σταθμό, και πήγε να κάνει το ίδιο. Επρόκειτο για μια συμμορία. «Το ένα παιδί ήταν από μια καλή οικογένεια. Αυτό το παιδί ήταν συμμαθητής με τους άλλους δυο, αλλά η μητέρα του, ήταν η καθαρίστρια, ήταν σε δυσμενή θέση, και κατέφυγε να κλέβει. Τους έπιασαν, από εκεί και πέρα δεν ξέρουμε τι έκανε η αστυνομία. Από εκεί και πέρα δεν ξαναενημερωθήκαμε. Το παιδί ήταν 16 χρονών» μας λέει ο πατέρας της Άννας.

«Όταν ήμασταν μέσα στο τμήμα, εγώ έτρεμα, η μαμά μου ήταν σοκαρισμένη, και είδαμε και κορίτσια άλλα να κλαίνε, τα οποία ρώτησα τι έγινε, και μου είπαν πώς το ίδιο είχε συμβεί και σε εκείνες. Ακούω συνέχεια για τέτοια συμβάντα. Μπορεί να προκαλέσει σε κάποιον μεγάλα τραύματα, ακόμη και σήμερα όταν πάω στην Κηφισιά και βλέπω κάποιον που μοιάζει με αυτόν με την κουκούλα, απομακρύνομαι, κάτι μου έχει αφήσει και εμένα, ίσως όχι φόβο, αλλά μια ανησυχία, και μια τάση να προφυλάσσομαι» καταλήγει η Άννα.

Η Άννα Π. υπήρξε εξαιρετικά θαρραλέα αλλά δεν είναι πάντοτε έτσι για τα νέα παιδιά που πέφτουν θύματα επιθέσεων. Στις περισσότερες περιπτώσεις μια τέτοια επίθεση αφήνει τραύματα και χρειάζεται πολύς χρόνος για να επουλωθούν.

Όταν βλέπω κάποιον που μοιάζει με αυτόν με την κουκούλα, απομακρύνομαι, κάτι μου έχει αφήσει και εμένα, ίσως όχι φόβο αλλά μια ανησυχία και μια τάση να προφυλάσσομαι.

Ταξικές κόντρες

Στα Βόρεια Προάστια συμβαίνουν και συρράξεις που δεν έχουν σχέση με ληστείες. Σε ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι στην Κηφισιά παιδιά από τα Βριλήσσια  με κουκούλες την «πέφτουν» σε παιδιά από τη γειτονιά.

«Πριν από λίγες μέρες έσπρωξαν ένα παιδί από τον δεύτερο όροφο, είναι θαύμα που δεν έσπασε κάτι» μου λέει η Μελίνα, μαθήτρια γυμνασίου σε σχολείο των Βορείων Προαστίων. «Έρχονται εδώ με άγριες διαθέσεις, για να μας τρομοκρατήσουν» συμπληρώνει.  Το σπίτι είναι ένα σημείο συγκέντρωσης των παιδιών.

Το ίδιο όμως συμβαίνει και στο The Mall, όπου παιδιά από άλλες συνοικίες μαζεύονται απ’ έξω για να την πέσουν στα παιδιά από τα Βόρεια Προάστια.

Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει πως παιδιά από τα Βόρεια Προάστια δεν είναι μέλη συμμορίας. Η Μαρίνα, επίσης μαθήτρια γυμνασίου, μου λέει πως σε μια πρόσφατη επίθεση πρωταγωνιστής ήταν ένα παιδί από γνωστό επώνυμο σχολείο, ενώ έπειτα αποκαλύφθηκε πως παρόλη την καλή οικονομική κατάσταση της οικογένειας ο ίδιος έκλεβε κινητά και πορτοφόλια. Ανήκε σε μια συμμορία με μέλη παιδιά από διάφορες εθνικότητες και γειτονιές.

H πανδημία

Αν και στη διάρκεια της πανδημίας τα κρούσματα βίας ήταν πολύ λιγότερα, η ίδια η πανδημία έχει παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στην αύξηση της βίας μετά.

«Είναι γεγονός πως τα παιδιά έχασαν μέρος της φυσιολογικής τους ανάπτυξης που είναι το παιχνίδι και η κοινωνικοποίηση. Η ήδη δύσκολη περίοδος της εφηβείας, επιβαρύνθηκε ακόμα πιο πολύ. Ας μην ξεχνάμε ότι η αβεβαιότητα, το άγνωστο, οι αλλαγές μπορεί να μεγεθύνουν το ήδη υπάρχον άγχος, να μας κάνουν πιο κουρασμένους, πιο ευάλωτους, πιο φοβισμένους και χωρίς τόση υπομονή» λέει η Δρ. Αλεβιζάτου.

«Μικροί και μεγάλοι κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε και να διαχειριστούμε μία κατάσταση η οποία γεννούσε πολλά και έντονα συναισθήματα, όπως αβεβαιότητα, ανησυχία, άγχος και ανυπομονησία ή ακόμα και θυμό. Τα παιδιά κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν νέες προκλήσεις, άγχη και επιπτώσεις τις οποίες βίωσαν και εξακολουθούν να βιώνουν. Η πανδημία  δημιούργησε σε κάποιες οικογένειες καινούργιες έγνοιες και ίσως κάποια προβλήματα οικονομικά ή κάποια θέματα υγείας» συνεχίζει.

Sweet Sixteen

Δεν πάει πολύς καιρός πριν που η Μ. έδινε συνεντεύξεις στα ΜΜΕ έξω από το Λαϊκό Νοσοκομείο με αγωνία για τη ζωή του παιδιού της. Σήμερα ανακουφισμένη που το παιδί της είναι καλά, θυμάται πως το παιδί της 16 χρονών της ζητούσε συνέχεια συγγνώμη έπειτα από το συμβάν λες και έφταιγε αυτό.

Ο γιος της με πολλαπλά σοβαρά τραύματα από επίθεση με μαχαίρι, νοσηλεύτηκε στη ΜΕΘ, ενώ σήμερα ακόμη νιώθει φόβο. Σύμφωνα με την ίδια, οι γιατροί της είπαν ότι «το παιδί ζει από θαύμα». Οι δύο δράστες ήταν ανήλικοι, 17 χρόνων, και γνωστοί στην αστυνομία.

«Οι δράστες πλησίασαν την παρέα του κι αρχικά ζήτησαν ένα τσιγάρο. Αμέσως μετά όμως έβγαλαν μαχαίρι, το κόλλησαν στο λαιμό του παιδιού μου και απαίτησαν τα τσαντάκια τους και τα κινητά τους. Κάποια παιδιά από την παρέα πρόλαβαν να το βάλουν στα πόδια, αλλά όχι και το δικό μου αφού είχε ένα μαχαίρι στο λαιμό του», συμπληρώνει.

Η ίδια σήμερα έχει να αντιμετωπίσει τις φοβίες του γιου της. «Κανένας δεν ενδιαφέρθηκε μετά. Δεν είχαμε καμία ψυχολογική στήριξη να περάσουμε όλο αυτό, δεν είμαστε μια πλούσια οικογένεια».

Οι ευαίσθητες ηλικίες

Σε ποιες ηλικίες έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να μπλέξουν οι νέοι; Η περίοδος της εφηβείας είναι μια περίοδος που τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα, και επηρεάζονται και εύκολα, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι και παιδιά μικρότερων ηλικιών δεν μπορεί να είναι και αυτά ευάλωτα.

«Η εφηβεία είναι μια μεταβατική περίοδος ανάμεσα στην παιδική ηλικία και την ώριμη ηλικία, όπου συντελούνται μεγάλες αλλαγές στα οργανικά-βιολογικά και στα ψυχικά και ψυχοκοινωνικά δεδομένα. Τα χρονικά όρια της εφηβικής ηλικίας δεν μπορούμε να τα προσδιορίζουμε ακριβώς γιατί εξαρτώνται από βιολογικούς και από κοινωνικούς παράγοντες. Άλλωστε ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της εφηβείας είναι η αντιδραστικότητα. Αυτό όμως που δείχνουν οι τελευταίες νευρολογικές έρευνες είναι ότι ο εφηβικός εγκέφαλος βρίσκεται σε πολύ κρίσιμο σημείο ανάπτυξης» λέει η κυρία Αλεβιζάτου.

Υπάρχει όμως και επιστημονική εξήγηση. Έρευνες δείχνουν πως ο εφηβικός εγκέφαλος αλλάζει και μεγαλώνει, ενώ λειτουργεί και αντιδρά στα ερεθίσματα διαφορετικά από τον εγκέφαλο των παιδιών και των ενηλίκων. Ο εφηβικός εγκέφαλος είναι περίπου στο 80% της συνολικής ανάπτυξης. Το κενό των 20%  είναι πολύ κρίσιμο και μπορεί να εξηγήσει γιατί οι έφηβοι αντιδρούν τόσο περίεργα.

Κατά την διάρκεια της εφηβείας υπάρχει πολύ μεγάλη κινητικότητα στον εγκέφαλό. Λόγω της ελαστικότητας και της ανάπτυξης του εγκεφάλου οι έφηβοι έχουν ένα παράθυρο με ευκαιρίες, πάρα πολλές δυνατότητες για εξαιρετικά κατορθώματα. Όμως ελαστικότητα, ανάπτυξη και αφθονία είναι δίκοπο μαχαίρι καθώς ένα «ανοιχτό» και ενθουσιώδης μυαλό μπορεί να  επηρεαστεί αρνητικά από στρες, ουσίες και πολλά άλλα αρνητικά ερεθίσματα.

Ένα από τα μέρη του εγκεφάλου που μεγαλώνει πρώτο και πολύ είναι η αμυγδαλή. Θα έλεγε κανείς ότι το μέγεθος είναι ανάλογο με αυτό ενός ενήλικα. Αυτό το μέρος του εγκεφάλου ελέγχει τα συναισθήματα και το ένστικτο επιβίωσης. Έτσι λοιπόν οι έφηβοι έρχονται αντιμέτωποι με όλα αυτά τα συναισθήματα που δεν μπορούν να διαχειριστούν.

Το τελευταίο κομμάτι που αναπτύσσετε στον εφηβικό εγκέφαλο είναι το μπροστινό μέρος. Λέγετε μετωπιαίος φλοιός. Αυτό το μέρος του εγκεφάλου είναι υπεύθυνο για τις λήψεις αποφάσεων και για την κατανόηση των συνεπειών. Παρόλο που ο εγκέφαλος των εφήβων βρίσκεται στο μέγιστο της ανάπτυξης και απορροφάει γνώσεις και ερεθίσματα, πολλά άλλα πράγματα όπως η προσοχή, η πειθαρχεία και τα συναισθήματα είναι δυσλειτουργικά.

Παρόλο που ο εγκέφαλος των εφήβων βρίσκεται στο μέγιστο της ανάπτυξης και απορροφά γνώσεις και ερεθίσματα, η προσοχή, η πειθαρχία και τα συναισθήματα είναι δυσλειτουργικά

H σύλληψη ενός ανηλίκου

Πολύπλοκο επίσης γίνεται το ζήτημα της παραβατικότητας όταν εμπλέκεται ένας ανήλικος. «Όταν εμπλέκεται ανήλικος, οφείλουμε ως αρχή να ενημερώσουμε πρόσωπο το οποίο το διατρέφει και το περιθάλπει, τον γονέα του, επίτροπο του, ή κηδεμόνα του, σε περίπτωση που είναι ασυνόδευτος, την αρμόδια δομή, στην οποία έχει αναθέσει ο κύριος εισαγγελέας, τη διαμονή του, ενημερώνεται και ο κύριος εισαγγελέας άμεσα» εξηγεί ο κύριος Σίσκος.

Επιπλέον υπάρχει και πρόληψη από την αστυνομία, μέσω των κατασταλτικών ενεργειών, των ενημερώσεων στα σχολεία. «Βρισκόμαστε σε στενή συνεργασία τόσο με τις εισαγγελικές αρχές, όσο και με τους εκπαιδευτικούς φορείς, με τους προϊσταμένου,  τους διευθυντές, ώστε τα εκάστοτε προβλήματα να τα αντιμετωπίζουμε άμεσα, πολλές φορές πριν συμβεί το έγκλημα, σπεύδουμε να συνετίσουμε, να συμβουλεύσουμε, ώστε να αποτρέψουμε ένα συμβάν, και με την παρουσία των γονέων, αλλά και με την παρουσία του σχολικού περιβάλλοντος, μιλάμε σε έναν νέο που προσπαθεί να ξεφύγει».

Πέρα από την συνηθισμένη επιτήρηση, που είναι η περιπολίες, ρόλο παίζει και η φύλαξη των πάρκων. Πόσο εύκολη είναι η σύλληψη των συμμοριών;

«Οι νέοι χρησιμοποιούν την τεχνολογία για να απεικονίσουν τις πράξεις τους και πολλές φορές καταγράφουν τις παραβατικές συμπεριφορές ενώ αυτές τελούνται, είτε εκθειάζουν οι ίδιοι την πράξη τους, είτε, θέλουν να τρομοκρατήσουν, είτε θέλουν να αποδοκιμάσουν το θύμα. Αυτό κάνει τη σύλληψη τους πιο εύκολη. Υπάρχει άμεση συνεργασία με το τμήμα προστασίας ανηλίκων, της διεύθυνσης ηλεκτρονικού εγκλήματος, ιδίως όταν οι δράστες είναι άγνωστοι.»

Ο ρόλος του σχολείου

Η συμπεριφορά αυτή ξεκινάει πρωτίστως στα σχολεία. Το  bulling μπορεί να οδηγήσει σε άλλα χειρότερα αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά. Είδαμε πρόσφατα ακόμη και σε ιδιωτικά σχολεία ανοχή απέναντι σε αυτές τις συμπεριφορές, οι οποίες δίνουν πάτημα και για άλλου τύπου παραβάσεις.

Όπως και η οικογένεια έτσι και το σχολείο παίζει σημαντικό ρόλο στην διαπαιδαγώγηση των παιδιών, στην προαγωγή αξιών και στην ανάπτυξη προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων. Τα προγράμματα πρόληψης συμβάλλουν στην ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών και ενισχύουν την ψυχική τους υγεία.

Επιπλέον τα προγράμματα πρόληψης μπορεί να αποτρέψουν παραβατικές συμπεριφορές καθώς συμβάλουν με καίριο τρόπο στην διαμόρφωση στάσεων και συμπεριφορών.

Σημαντική είναι και η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, ο ρόλος των οποίων είναι σημαντικός ως προς την υποστήριξη των παιδιών και την διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους καθώς και στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση ανάλογων φαινομένων μέσα στο σχολείο.

Επιπλέον οι επιστήμονες συμφωνούν πως η συνεργασία σχολείου και οικογένειας είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας στην υγιή ανάπτυξη των παιδιών, τόσο σε γνωστικό όσο και σε συναισθηματικό και κοινωνικό επίπεδο.

Τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά δεν γνωρίζουν όρια, δεν ξέρουν να ξεχωρίζουν το καλό από το κακό. Η κυρία Συρμαλή μας λέει πώς αυτές οι αντικοινωνικές συμπεριφορές, και ατάκες που ακούμε τελευταία, «το κάναμε για πλάκα», είναι κάτι πολύ σοβαρό, που πρέπει να μας ανησυχήσει ως κοινωνία.

«Αυτά τα παιδιά δεν έχουν καταλάβει τα όρια που οφείλουν να έχουν, τον σεβασμό απέναντι στους άλλους, και τι είναι τελικά καλό και κακό. Κάτι πολύ σημαντικό σε σχέση με το ίδιο το έγκλημα, είναι και το πώς το άτομο αντιλαμβάνεται τις πράξεις, είναι μια βασική αρχή που μαθαίνουν τα παιδιά από πολύ μικρά. Ποια είναι η ελευθερία τους. Δεν δίνει καμία σημασία στον πόνο που προκαλεί στον συνάνθρωπο του».

Αγάπη, επικοινωνία και όρια

Αλλά κυρίως τα παιδιά χρειάζονται αγάπη. Αλλά και όρια και στενή επαφή και επικοινωνία με τους γονείς και τους ενήλικες που είναι κοντά τους.

«Θα πρέπει λοιπόν να μάθουμε στα παιδιά μας από πολύ μικρή ηλικία αξίες όπως σεβασμός, υπομονή, ειλικρίνεια, συμπόνια. Ο ανοιχτός διάλογος με τα παιδιά, η επικοινωνία και η έκφραση συναισθημάτων θα τους δείξει ότι όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά και ότι μπορούν να συζητήσουν και να εκφράσουν κάθε προβληματισμό τους. Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι όταν βάζουμε όρια στα παιδιά μας τους μαθαίνουμε τι είναι σωστό και τι όχι» υπενθυμίζει η Δρ. Αλεβιζάτου.

Ωστόσο τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα παιδιά αυτά είναι μόνα, και ο άνθρωπος που τα φροντίζει δεν είναι κατάλληλος και δεν τα αντιμετωπίζει με τρυφερότητα.

«Η αλήθεια είναι όσον αφορά την οικογένεια, το παιδί πρέπει να έχει καλή σχέση με έναν γονέα ή με κάποιον που το φροντίζει. Εκεί το κράτος πρέπει να αντικαταστήσει εκείνον που το φροντίζει όταν αυτός δεν υπάρχει» τονίζει η κυρία Συρμαλή.

«Επίσης το πως αποκωδικοποιεί ένα παιδί τα γεγονότα, και πως τα αντιλαμβάνεται, κακά ή καλά έχει μεγάλη σημασία. Εκεί χρειαζόμαστε αλλαγή παραδείγματος, εγώ έχω δει αρκετά προγράμματα στο εξωτερικό που δουλεύουν. Στην Ελλάδα είμαστε καμιά φορά λίγο βιαστικοί, για αυτό και πολλές φορές, το κράτος ή τα υπουργεία, διστάζουν να εφαρμόσουν προγράμματα, διότι δεν αντιλαμβανόμαστε τις ειδικές επιστήμες, γιατί αυτά τα προγράμματα θέλουν υπομονή και δεν λειτουργούν αμέσως. Ούτε μπορούμε να εισάγουμε κάτι από το παρελθόν και να το εφαρμόσουμε. Πρέπει να καταλάβουμε πως πρέπει να συνεργαστούμε και πως αυτή τη στιγμή δουλεύουμε για τα παιδιά μας για το μέλλον μας. Και πρέπει να είμαστε ευέλικτοι, και να γνωρίζουμε πως η κοινωνία θα ξοδέψει αρκετά χρήματα. Το ίδιο ισχύει και για τα σωφρονιστικά ιδρύματα, αν δεν ξοδέψεις χρήματα για αυτά, πολύ πιθανόν αυτούς τους ανθρώπους, να τους δεις πάλι μπροστά σου όταν βγουν από τη φυλακή».

Πίσω στο Θησείο, ο Π.K.  τελειώνει τoν καφέ του. Είναι απόγευμα πλέον και ο κόσμος έχει αραιώσει. «Τους δράστες τους έπιασαν» μου λέει, αλλά μετά από λίγο ήταν και πάλι ελεύθεροι. Αν πας μια βόλτα εδώ γύρω κάπου θα τους δεις» μου λέει με απογοήτευσή. «Για αυτό και εγώ θα συνεχίσω το kick boxing. Αν δεν προστατεύσουμε εμείς τους εαυτούς μας, ποιος θα μας προστατεύει;»

ΠΗΓΗ : In.gr