Ο κόσμος βιώνει την πρώτη πραγματικά παγκόσμια ενεργειακή κρίση στην ιστορία.
Και όπως προειδοποιεί εδώ και πολλούς μήνες η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας, η κατάσταση είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη στην Ευρώπη, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο της αναταραχής στην αγορά ενέργειας.
Η κρίση φυσικού αερίου στην Ευρώπη χτίζεται εδώ και λίγο καιρό και ο ρόλος της Ρωσίας σε αυτήν ήταν ξεκάθαρος από την αρχή.
Τον Σεπτέμβριο του 2021 – πέντε μήνες πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία – ο IEA επεσήμανε ότι η Ρωσία εμπόδιζε σημαντική ποσότητα φυσικού αερίου να φτάσει στην Ευρώπη.
Πολλοί έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου περαιτέρω τον Ιανουάριο, τονίζοντας πώς οι μεγάλες και αδικαιολόγητες μειώσεις της Ρωσίας στις προμήθειες στην Ευρώπη δημιουργούσαν «τεχνητή στενότητα στις αγορές» και ανέβαζαν τις τιμές την ίδια ακριβώς στιγμή που αυξάνονταν οι εντάσεις για την Ουκρανία.
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου, κανείς στην Ευρώπη ή αλλού δεν θα μπορούσε να έχει αυταπάτες σχετικά με τους κινδύνους γύρω από τον ρωσικό ενεργειακό εφοδιασμό.
Μόλις μια εβδομάδα μετά την έναρξη της εισβολής, ο IEA δημοσίευσε το Σχέδιο 10 σημείων για τη μείωση της εξάρτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το ρωσικό φυσικό αέριο, παρουσιάζοντας τις πρακτικές ενέργειες που θα μπορούσε να λάβει η Ευρώπη.
Τόνισε την ανάγκη να μεγιστοποιηθούν οι προμήθειες φυσικού αερίου από άλλες πηγές, να επιταχυνθεί η ανάπτυξη ηλιακή και αιολική ενέργειας, να αξιοποιηθούν στο έπακρο οι υπάρχουσες πηγές ενέργειας χαμηλών εκπομπών, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η πυρηνική ενέργεια και να ενισχυθούν τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης σε σπίτια και επιχειρήσεις.
H Gazprom ενεργοποίησε τη ρήτρα «Ανωτέρα βία»
Η ρωσική Gazprom ενημέρωσε τους πελάτες της στην Ευρώπη ότι δεν μπορεί να εγγυηθεί την προμήθεια φυσικού αερίου λόγω «εξαιρετικών» συνθηκών, σύμφωνα με επιστολή που αποκάλυψε το Reuters.
Ειδικότερα, σε επιστολή της στις 14 Ιουλίου η Gazprom κήρυξε αναδρομικά ανωτέρα βία στις προμήθειες από τις 14 Ιουνίου.
Η είδηση έρχεται καθώς ο Nord Stream 1, ο βασικός αγωγός που παραδίδει ρωσικό αέριο στη Γερμανία και πέραν αυτής, βρίσκεται στην ετήσια 10ήμερη συντήρηση που έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί την Πέμπτη, 21 Ιουλίου.
Η επιστολή ενίσχυσε τους φόβους στην Ευρώπη ότι η Μόσχα μπορεί να μην επανεκκινήσει τον αγωγό στο τέλος της περιόδου συντήρησης ως αντίποινα για τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία για τον πόλεμο στην Ουκρανία, εντείνοντας μια ενεργειακή κρίση που κινδυνεύει να οδηγήσει την περιοχή σε ύφεση.
Τι θα συμβεί εάν η Ρωσία σταματήσει το φυσικό αέριο
Σε μια ανάλυση στις αρχές του Ιουλίου, οι αναλυτές της UBS παρουσίασαν μια λεπτομερή εικόνα για το τι βλέπουν να συμβαίνει εάν η Ρωσία σταματήσει τις παραδόσεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Σε ένα τέτοιο σενάριο θα μειώνονταν τα εταιρικά κέρδη κατά περισσότερο από 15%.
Το selloff στην αγορά θα ξεπερνούσε το 20% στο Stoxx 600 και το ευρώ θα έπεφτε στα 90 σεντς.
Η βιασύνη των επενδυτών για μετακίνηση σε πιο ασφαλή περιουσιακά στοιχεία θα οδηγούσε τις αποδόσεις των γερμανικών ομολόγων αναφοράς στο 0%.
«Τονίζουμε ότι αυτές οι προβλέψεις θα πρέπει να θεωρηθούν ως πρόχειρες προσεγγίσεις και σε καμία περίπτωση ως χειρότερο σενάριο», έγραψε ο Arend Kapteyn, επικεφαλής οικονομολόγος της UBS.
Η επιστολή της Gazprom για την «force majeure»
Το περιεχόμενο της επιστολής του ρωσικού ενεργειακού κολοσσού Gazprom σε έναν από τους μεγαλύτερους αγοραστές φυσικού αερίου, σχετικά με τις διαταραχές στον εφοδιασμό, αποκαλύπτει το Reuters.
Ειδικότερα, στην επιστολή με ημερομηνία 14 Ιουλίου, η Gazprom επικαλέστηκε «force majeure» (σσ. ανωτέρα βία) σχετικά με τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη, επισημαίνοντας ότι δεν μπορεί να εκπληρώσει τις εφοδιαστικές της υποχρεώσεις λόγω «έκτακτων περιστάσεων που είναι εκτός του ελέγχου της».
Όπως αναφέρει η επιστολή, το force majeure, μια ρήτρα την οποία επικαλείται μια επιχείρηση όταν πλήττεται από κάτι πέρα από τον έλεγχό της, ισχύει για παραδόσεις που ξεκινούν από τις 14 Ιουνίου.
Σύμφωνα με πληροφορίες του Reuters, η επιστολή αφορούσε προμήθειες μέσω του αγωγού Nord Stream 1.
«Η επίκληση ανωτέρας βίας, που χρησιμοποιείται όταν μια επιχείρηση υποστεί μια ζημιά από κάτι πέρα από τον έλεγχό της, πιθανότατα θα κλιμακώσει τις εντάσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης» μεταδίδει το Reuters.
Οι εργασίες στον Nord Stream
Σύμφωνα με το ετήσιο χρονοδιάγραμμα συντήρησης, o Nord Stream θα επαναλειτουγήσει την ερχόμενη Πέμπτη (21/7/2022), πράγμα που σημαίνει ότι η ροή φυσικού αερίου θα πρέπει να ξαναρχίσει την επόμενη μέρα.
Πάντως, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι μπορεί να μην είναι εύκολο να προσδιοριστεί εάν η Ρωσία θα αποκαταστίσει πλήρως τις ροές φυσικού αερίου. Σύμφωνα με ένα σενάριο, η Μόσχα θα μπορούσε να ενεργοποιήσει ξανά τον αγωγό, αλλά με μικρότερο όγκο, όπως ίσχυε μέχρι τώρα, επικαλούμενη τεχνικά προβλήματα που συνδέονται με τις κυρώσεις.
Η Γερμανία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό αέριο και λειτουργεί επίσης ως διαμετακομιστικός κόμβος για το φυσικό αέριο που κατευθύνεται προς την Αυστρία, την Τσεχία και την Ουκρανία.
Η γερμανική βιομηχανία κατασκευάζει επίσης πρώτες ύλες και εξαρτήματα, από γυαλί μέχρι πλαστικά και άλλες χημικές ουσίες, που είναι ζωτικής σημασίας για άλλους κατασκευαστές σε όλη την Ευρώπη και πέρα από αυτήν.
Για πολλούς λόγους, η Ρωσία έχει ήδη σταματήσει να προμηθεύει φυσικό αέριο στη Γαλλία, την Πολωνία, τη Βουλγαρία, τη Φινλανδία, τη Δανία και την Ολλανδία. Πρόσφατα μείωσε τις προμήθειες στη Γερμανία και την Ιταλία, κατηγορώντας τις δυτικές κυρώσεις για τις περικοπές.
Σε περίπτωση που ο Nord Stream παραμείνει κλειστός μετά και την Πέμπτη (21/7/2022), το Βερολίνο ανακοίνωσε ότι θα κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης, χρησιμοποιώντας νέα νομοθεσία για να πάρει τον έλεγχο της αγοράς ενέργειας. Και εάν η περικοπή οδηγήσει σε έλλειψη φυσικού αερίου, θα μπορούσε να συσσωρεύσει τα καύσιμα.
www.bankingnews.gr