Βαρυσήμαντο άρθρο-Ο πόλεμος Ισραήλ – Χαμάς θα αλλάξει Μέση Ανατολή και Δύση

Καθηγητής Νικόλας Κοσματόπουλος από τη Βηρυτό

ην ώρα που όλος ο πλανήτης έχει στραμμένα τα μάτια του στη Γάζα όπου το Ισραήλ απειλεί με χερσαία επέμβαση με τον πόλεμο να μαίνεται, ο καθηγητής Νικόλας Κοσματόπουλος μιλά στο in από τη Βηρυτό, πρωτεύουσα του γειτονικού Λιβάνου, μεταφέροντας το κλίμα από την πάντα «θερμή» Μέση Ανατολή.

Ολόκληρη η κοινωνία του Λιβάνου είναι συγκλονισμένη από όσα συμβαίνουν στη Γάζα, σημειώνει ο Κοσματόπουλος, επίκουρος καθηγητής στα Τμήματα Πολιτικών Σπουδών και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Αμερικάνικο Πανεπιστήμιο της Βηρυτού, ενώ οι φοιτητές του μιλούν για «γενοκτονική πολιτική του Ισραήλ» και για «υποκρισία της Δύσης».

«Δεν θα είναι η Δύση η ίδια μετά τα γεγονότα αυτά. Σίγουρα δεν θα είναι ίδια η Μέση Ανατολή, αλλά ούτε και η Δύση. Αλλάζουν και οι δύο»

Ο καθηγητής, ο οποίος ζει με την οικογένειά του στη Βηρυτό και έχει άμεση εικόνα από πρώτο χέρι, σημειώνει ότι κανένας δεν μπορεί να εκτιμήσει τι θα κάνει η Χεζμπολάχ αφού αν το Ισραήλ αποφασίσει να προχωρήσει σε χερσαία επέμβαση στη Γάζα ο κίνδυνος κλιμάκωσης και επέκτασης του πολέμου είναι ορατός.

Ο ίδιος εξηγεί πώς φτάσαμε στην πρωτόγνωρη επίθεση της Χαμάς το περασμένο Σάββατο 7 Οκτωβρίου και τονίζει ότι τον δρόμο άνοιξε η σκληρή ισραηλινή καταστολή των ειρηνικών διαμαρτυριών των Παλαιστινίων και η ασύδοτη εποικιστική πολιτική της κυβέρνησης του Μπενιαμίν Νετανιάχου.

Πολύ ενδιαφέρον έχει το κομμάτι της συνέντευξης όπου ο καθηγητής αναφέρεται στο πώς και γιατί μεγάλο κομμάτι των Παλαιστινίων στράφηκε στις ένοπλες οργανώσεις.

Στο ίδιο ζήτημα έχει εστιάσει το in σε παλιότερα κείμενά του, θέμα που έχει απασχολήσει εκτενώς και αντικειμενικά διεθνή ΜΜΕ.

Ο Νικόλας Κοσματόπουλος επιχειρεί, επίσης, να απαντήσει στο δύσκολο ερώτημα του ποιος μπορεί να παρέμβει για τον τερματισμό της σύγκρουσης, κάνοντας σκληρή κριτική στη στάση της Ευρώπης (αναφερόμενος και στην τοποθέτηση της ελληνικής κυβέρνησης) και των ΗΠΑ.

Τέλος, σχολιάζει τα fake news που έχουν κατακλύσει τα social media και τα ΜΜΕ, όπως συμβαίνει συχνά σε πολεμικές συγκρούσεις, με το Ισραήλ να έχει συντριπτική υπεροχή και σε αυτόν τον τομέα.

Ο καθηγητής υπογραμμίζει ότι τα περισσότερα ΜΜΕ στη Δύση αναπαράγουν χωρίς διασταύρωση όσα υποστηρίζει ο ισραηλινός στρατός,

Διαβάστε αναλυτικά τη συνέντευξη του καθηγητή Νικόλα Κοσματόπουλου στο in:

Πώς είναι η κατάσταση στον Λίβανο μετά το ξέσπασμα του πολέμου Ισραήλ – Χαμάς;

«Ο Λίβανος παρακολουθεί πολύ στενά τις εξελίξεις στην Παλαιστίνη. Η κοινωνία είναι ανήσυχη απέναντι στη συνεχόμενη καταστολή και στις συνεχόμενες επιθέσεις του Ισραήλ στη Γάζα.

Οι φοιτητές μου, για παράδειγμα, είναι έξαλλοι και με τη γενοκτονική πολιτική που εφαρμόζει το Ισραήλ στη Γάζα, αλλά και με τη δυτική υποκρισία, όπως λένε.

Δεν μπορεί κανείς να προβλέψει τι θα γίνει στο μέλλον, όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά. Ελπίζουμε στο καλύτερο, ελπίζουμε σε μία συνετή παρέμβαση από τη διεθνή κοινότητα. Όχι από τη Δύση, δυστυχώς, η οποία μέχρι τώρα έχει φανεί πολύ μικρή για τις περιστάσεις.

Όχι μόνο αυτό, αλλά και με την εντελώς προβληματική στάση της αμέριστης στήριξης στο Ισραήλ, μην αναγνωρίζοντας τα 75 χρόνια κατοχής της Παλαιστίνης. Μην αναγνωρίζοντας τις συνεχόμενες δολοφονίες και φυλακίσεις χωρίς δίκη και τους εποικισμούς που συμβαίνουν εδώ και πάρα πολλές δεκαετίες.

Λες και όλα ξεκίνησαν το Σάββατο. Η κοντή μνήμη που επιδεικνύει αυτή τη στιγμή η Δύση δεν δικαιολογεί τη στάση της και δεν μπορεί να καθαρίσει τη συνείδησή της.

Δεν θα είναι η Δύση η ίδια μετά τα γεγονότα αυτά. Σίγουρα δεν θα είναι ίδια η Μέση Ανατολή, αλλά ούτε και η Δύση. Αλλάζουν και οι δύο».

Θα μπει στον πόλεμο η Χεζμπολάχ και, αν ναι, τι μπορεί να σημάνει αυτό;

«Εδώ και πάρα πολύ καιρό έχουμε παρατηρήσει μία αλλαγή στην ποιότητα της αντίστασης στην Παλαιστίνη και σε αυτό έχει σίγουρα συμβάλει και η Χεζμπολάχ και ο συντονισμός των παλαιστινιακών οργανώσεων στο έδαφος.

Για πρώτη φορά βλέπουμε μια καθολική υποστήριξη στο πλάνο της ένοπλης αντίστασης και στη Γάζα και στη Δυτική Όχθη εδώ και πάρα πολλούς μήνες με διάφορους θύλακες αυτοοργανωμένους, νέων αγωνιστών, οι οποίοι, σύμφωνα και με το διεθνές δίκαιο, πήραν τα όπλα για να υπερασπιστούν τις γειτονιές τους, τις οικογένειές τους και τον λαό τους.

Η Χεζμπολάχ με αυτή την έννοια δεν έχει άμεση σχέση με αυτά που συμβαίνουν. Αυτό που συμβαίνει είναι πραγματικά μια παλαιστινιακή πρωτοβουλία απόλυτα.

«Από εκεί και πέρα όλες οι παλαιστινιακές οργανώσεις αποφάσισαν να παραβλέψουν τις μικρές ή μεγάλες διαφορές τους ιδεολογικά και να συμμαχήσουν σε ένα πλάνο που το λένε »Ένωση των Πεδίων» (Unity of Fields)».

Φυσικά σε συνεννόηση και με συμμαχία με τις φίλιες δυνάμεις εκτός Παλαιστίνης, τη Χεζμπολάχ, τη Συρία, το Ιράν, την Υεμένη και το Ιράκ.

Αλλά πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι αυτό είναι μια κατ’ εξοχήν παλαιστινιακή απάντηση στη συνεχόμενη κατοχή και μη επίλυση του προβλήματος που έχουν εδώ και τόσα χρόνια, της εποικιστικής αποικιοκρατίας που έχει επιβληθεί στην περιοχή.

Με αυτή την έννοια, για τη Χεζμπολάχ δεν μπορεί να πει κανείς τι θα κάνει. Σίγουρα έχει εκδηλώσει αμέριστη υποστήριξη στον αγώνα των Παλαιστινίων και έχει δηλώσει τον θαυμασμό της απέναντι σε αυτό που γίνεται».

Τι θαυμάζει;

«Τη δυνατότητα να σηκώσουν κεφάλι (σ.σ. οι Παλαιστίνιοι της Γάζας) ενώ είναι σε μια ανοιχτή φυλακή 16 χρόνια, χωρίς πρόσβαση σε καθαρό νερό, χωρίς πρόσβαση σε νοσοκομειακό υλικό, χωρίς πρόσβαση σε τρόφιμα παρά μόνο μέσα από τον έλεγχο των Ισραηλινών δεσμοφυλάκων τους στην ουσία.

Οπότε πέρα από τις δηλώσεις υποστήριξης, πέρα από κάποιες σποραδικές βολές από το νότιο κομμάτι του Λιβάνου, στέλνοντας μήνυμα στο Ισραήλ ότι ‘είμαστε εδώ, μην τολμήσετε να προχωρήσετε σε μεγάλης κλίμακας επίθεση’, δεν μπορεί να πει κανείς κάτι άλλο για τη Χεζμπολάχ.

Υπάρχουν, φυσικά, οι φημολογίες ότι αν το Ισραήλ επιχειρήσει χερσαία επέμβαση, μπορεί να έχουμε κλιμάκωση και εκτός συνόρων.

Προς το παρόν, όλοι παρακολουθούν τα γεγονότα από κοντά, αλλά θεωρούν ότι αυτή είναι μια παλαιστινιακή εξέγερση και η παλαιστινιακή κοινωνία και ηγεσία αναλαμβάνουν την κύρια ευθύνη και παίρνουν την επιβράβευση. Αυτοί είναι ο κύριος άξονας της δράσης, ούτε η Χεζμπολάχ, ούτε κανείς άλλος».

Πώς φτάσαμε στην πρωτόγνωρη επίθεση του περασμένου Σαββάτου από τη Χαμάς;

Υπάρχουν πάρα πολλοί παράγοντες, και εσωτερικοί και εξωτερικοί. Για τους εσωτερικούς παράγοντες να πούμε ότι είναι ξεκάθαρο εδώ και πολλά χρόνια ότι όλες οι προσπάθειες ειρηνικής διαμαρτυρίας έχουν αντιμετωπιστεί με τα όπλα.

Όπως, για παράδειγμα, οι περίφημες ‘Πορείες της Παρασκευής’ το 2018 και το 2019, όταν κάθε Παρασκευή για σχεδόν 1,5 χρόνο, οι Παλαιστίνιοι της Γάζας, οι φυλακισμένοι και πολιορκημένοι της Γάζας, προσπαθούσαν να φτάσουν στο τείχος ειρηνικά και αντιμετωπίζονταν με βολές, με πραγματικά πυρά.

Ο ισραηλινός στρατός έκανε σκοποβολή. Τη μία Παρασκευή στόχευαν στα γόνατα των ανθρώπων, την άλλη στα χέρια. Ήταν ό,τι πιο σαδιστικό μπορούσε να φανταστεί κανείς.

Αυτές οι πορείες έχουν αφήσει χιλιάδες χωρίς πόδια και χέρια αν και ήταν στα πλαίσια μια ειρηνικής διαμαρτυρίας. Αυτό πού ρωτούν οι δυτικοί ‘γιατί δεν διαμαρτύρεστε ειρηνικά για τον παράνομο εγκλεισμό σας;’, έχει απάντηση.

Αυτό ήταν η τελευταία σταγόνα στο ποτήρι της ειρηνικής διαμαρτυρίας.

Από εκεί και πέρα όλες οι παλαιστινιακές οργανώσεις αποφάσισαν να παραβλέψουν τις μικρές ή μεγάλες διαφορές τους ιδεολογικά και να συμμαχήσουν σε ένα πλάνο που το λένε »Ένωση των Πεδίων» (Unity of Fields).

Ένα επιχειρησιακό πλάνο στο οποίο όλες οι οργανώσεις ισλαμικές, αριστερές, εθνικοαπελευθερωτικές, κόμματα, συμβούλια (αυτοοργανωμένες συμμαχίες) συμφώνησαν να μπουν σε ένα κοινό οργανωτικό πλαίσιο».

Τι σήμανε αυτή η επιλογή των παλαιστινιακών οργανώσεων;

«Από τότε ξεκίνησαν να χτίζουν τις δυνατότητες για να υπάρξει αυτή η μέρα (σ.σ. της επίθεσης). Μάζευαν υλικό, έφτιαχναν πυραύλους από ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς, από σωλήνες νερού, από υποβρύχια ναυάγια. Αυτό επειδή δεν μπορούν να εισάγουν υπερσύγχρονα όπλα, όπως αυτά που έχει το Ισραήλ, έφτιαξαν όπλα από οτιδήποτε μπορούσαν.

Αυτή η πρακτική προετοιμασία κράτησε όλον αυτόν τον καιρό, μαζεύτηκαν, φαντάζομαι, πληροφορίες για το πού βρίσκονται οι κοντινές στρατιωτικές και αστυνομικές δυνάμεις και έτσι έγινε αυτή η κίνηση.

Επίσης, έπαιξε ρόλο ότι υπάρχει μια κινητικότητα στα γεωπολιτικά. Με τη Σαουδική Αραβία, που παραδοσιακά υποτίθεται ότι στηρίζει τους Παλαιστίνιους, να κάνει βήματα προς τη συμφωνία αναγνώρισης του Ισραήλ.

Αυτό δεν είναι ειρήνη. Όπως έχουμε δει, όταν αναγνωρίζεται το Ισραήλ από άλλους δεν σημαίνει ότι σταματάει ο πόλεμος εναντίον των Παλαιστινίων.

Αυτό (σ.σ. η συμφωνία αναγνώρισης) θα σήμαινε το ‘πράσινο φως’ για την εκκαθάριση των Παλαιστινίων.

Υπάρχει άλλος εσωτερικός παράγοντας;

«Άλλος εσωτερικός παράγοντας ήταν μια σειρά από προκλητικές ενέργειες της ακροδεξιάς κυβέρνησης του Νετανιάχου.

Όπως, για παράδειγμα, ο αλόγιστος εποικισμός, χωρίς κανένα ‘φύλλο συκής’, η κλοπή – αρπαγή σπιτιών μέρα μεσημέρι, στην Ιερουσαλήμ, στη Νάμπλους και σε άλλες πόλεις στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη.

Η βία από εποίκους. Τα συνεχόμενα πογκρόμ στη Χουάρα, δηλαδή επιθέσεις σε σπίτια, σε μαγαζιά, λιντσαρίσματα στον δρόμο, δολοφονίες μέρα μεσημέρι από οπλισμένους εποίκους σε όλη τη Δυτική Όχθη.

Και φυσικά οι προκλήσεις του Ιταμάρ Μπεν Κβιρ (σ.σ. Ισραηλινός υπουργός Εθνικής Ασφάλειας) στο τέμενος Αλ Ακσά.

Δηλαδή ενός ανοιχτά ακροδεξιού και γενοκτονικού φασίστα, που έχει υποσχεθεί μια δεύτερη Νάκμπα, δηλαδή να τους εκκαθαρίσει όλους, αυτό είναι το όνειρό του.

Ο ίδιος έχει δηλώσει ότι θέλει να κατεδαφίσει το τέμενος και να το κάνει εβραϊκό ναό, μιλώντας για Ναό του Σολομώντα και άλλα.

Όλα αυτά έχουν ρίξει πολύ λάδι στη φωτιά, με αποτέλεσμα να γίνει αυτή η έκρηξη του Σαββάτου».

Ποιοι (και αν) μπορούν να παρέμβουν ως μεσολαβητές για να τερματιστεί η σύγκρουση;

«Οι δυνάμεις που δεν εμπλέκονται άμεσα στη διένεξη είναι πάρα πολύ λίγες.

Οι ΗΠΑ έχουν πάρει ξεκάθαρα το μέρος του Ισραήλ. Όχι μόνο πολιτικά, αλλά και με στρατιωτική στήριξη. Οι ΗΠΑ στέλνουν πυρομαχικά, στέλνουν τα αεροπλανοφόρα.

Το ίδιο κάνει και η Ελλάδα, η οποία, επίσης, παίρνει θέση αισχρώς σε αυτή τη διένεξη. Χωρίς κανένας να το έχει ζητήσει και χωρίς να έχει πάρει εντολή από τον ελληνικό λαό.

Όπως επίσης και η Ευρώπη. Η Ευρώπη αυτή τη στιγμή με τη στάση της χάνει τη δυνατότητα να παρέμβει στο Παλαιστινιακό ως ουδέτερος ειρηνοποιός. Το μόνο που κάνει αυτή τη στιγμή είναι να εκβιάσει στην ουσία τους Παλαιστίνιους με όπλο τα χρήματα που δίνονται στην Παλαιστινιακή Αρχή.

Αυτό είναι μια κατάσταση που δημιούργησε το Όσλο (σ.σ. οι Συμφωνίες του 1993) που έκανε την Παλαιστινιακή Αρχή επαίτη των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Κάθε φορά που υπήρχε μια διαφωνία ή τάση αντίστασης για πολύ βασικά πράγματα, υπήρχαν απειλές ότι θα έκοβαν τη χρηματοδότηση.

Αυτό έκαναν και τώρα. Τους σταμάτησε, όμως, η Ιρλανδία και η Ισπανία.

Οι Αυστριακοί, οι Σουηδοί, οι Γερμανοί έχουν σταματήσει ήδη να στέλνουν ανθρωπιστική βοήθεια στην Παλαιστίνη. Σε όλη την Παλαιστίνη, όχι μόνο στη Γάζα.

Με αφορμή αυτά που κατηγορούν τη Χαμάς, πληρώνει όλη η Παλαιστίνη μια ‘συλλογική τιμωρία’.

Οπότε ποιοι μένουν; Τα κράτη της Μέσης Ανατολής, που με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο είναι κομμάτι αυτής της κρίσης, είναι αδύναμα να παρέμβουν, η Τουρκία και η Αίγυπτος δεν έχουν το ειδικό βάρος να επέμβουν».

Άρα δεν υπάρχει λύση;

«Ίσως η μόνη λύση να είναι κάτι αντίστοιχο που έγινε στην Υεμένη. Εκεί είχαμε, επίσης, έναν δολοφονικό και καταστροφικό πόλεμο για πολλά χρόνια ανάμεσα στους Χούσι της Υεμένης και τη Σαουδική Αραβία, η οποία δεν τους αναγνώριζε. Εννοείται με συμμετοχή των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Εκεί είχαμε για πάρα πολλά χρόνια τη διένεξη όπου η Ευρώπη και η Αμερική ειδικά ήταν υποστηρικτές της Σαουδικής Αραβίας και υπήρχε ο κίνδυνος η σύγκρουση να πάρει περιφερειακές διαστάσεις.

Τελικά με παρέμβαση της Κίνας υπήρξε ένα ειρηνευτικό σχέδιο και σταμάτησαν οι εχθροπραξίες.

Αυτό βλέπω. Η ελπίδα είναι η Κίνα, δεν ξέρω πώς ακούγεται αυτό, δεν με ενδιαφέρει. Η Κίνα είναι η πιο ψύχραιμη δύναμη και δεν θέλει να παρασυρθεί όλος ο πλανήτης σε πολεμικές συγκρούσεις γιατί ίσως ξέρει ότι θα είναι η επόμενη.

Δεν βλέπω, δυστυχώς, κανένα άλλο τρόπο να συμβαίνει αυτό, στον βαθμό που τα ευρωπαϊκά κράτη και η Αμερική είναι αναφανδόν υπέρ του Ισραήλ.

Και, μάλιστα, ακριβώς επειδή είναι υπέρ του Ισραήλ, το Ισραήλ το εκλαμβάνει αυτό ως ‘πράσινο φως’ για να κλείνει το νερό, να σβήνει το φως σε δύο εκατομμύρια ανθρώπους και να απειλεί τις επόμενες ώρες με μαζική εθνοκάθαρση.

Σε αυτό ευθύνη έχουν και η Ευρώπη και οι ΗΠΑ. Ηθική αυτουργός είναι η Δύση».

Τι γίνεται με τον πόλεμο πληροφοριών και την προπαγάνδα; Ένα σχόλιο για τα όσα διακινούνται στα social media και τα ΜΜΕ.

«Το Ισραήλ είναι το παντοδύναμο σκέλος σε αυτόν τον τομέα. Έχει υπεροπλία στρατιωτική, έχει υπεροπλία οικονομική, έχει υπεροπλία τεχνολογική.

Έχει υπεροπλία, επίσης, στα πλαίσια της αποδοχής που έχει η δική του προπαγάνδα. Όχι του κράτους, του ισραηλινού στρατού βασικά.

Αυτό που συμβαίνει δηλαδή είναι ότι ο ισραηλινός στρατός βγάζει fake news, τα οποία τα δυτικά media τα αναπαράγουν χωρίς καμία διασταύρωση.

Την επόμενη ημέρα βγαίνει ότι δεν κόπηκαν κεφάλια από 40 παιδιά, δεν είναι φυλακισμένα παιδιά του Ισραήλ, είναι εικόνες από παιδιά που έχει φυλακίσει το Ισραήλ και χρησιμοποιήθηκαν αυτές οι εικόνες, έγινε και αυτό.

Το μιντιακό πεδίο στη Δύση έχει αλλάξει αναφανδόν τα τελευταία δέκα χρόνια. Αυτό το έχει δείξει και ο πόλεμος στην Ουκρανία με τις απαγορεύσεις καναλιών.

Τώρα αυτή η ιστορία με το Ισραήλ θα αλλάξει σε μεγαλύτερο βαθμό το πεδίο ενημέρωσης στη Δύση. Βλέπουμε την καταπίεση οποιασδήποτε άλλης φωνής όχι μόνο στο δημοσιογραφικό, αλλά και στο ακαδημαϊκό επίπεδο, έχουμε ‘κυνήγι μαγισσών’.

Υπάρχουν προγραφές, υπάρχουν υπογραφές για να στείλουν συναδέλφους στα Πειθαρχικά επειδή υποστήριξαν την Παλαιστίνη και αυτό το πράγμα είναι απαρχή μιας πάρα πολύ σκοτεινής περιόδου.

Τα fake news τα ξέρουμε εμείς στην Ελλάδα που μιλάμε για τη ‘λίστα Πέτσα’. Ο κόσμος δεν μπορεί να φανταστεί ότι υπάρχει και μια ‘λίστα Πέτσα’ σε γεωπολιτικό επίπεδο.

Μάλιστα, είναι ακόμη χειρότερα γιατί η Ευρώπη θέλει να μας πείσει ότι για τον δικό της αντισημιτισμό φταίνε οι Άραβες. Θέλει δηλαδή να διώξει αυτή την ‘καυτή πατάτα’ από την ιστορία της και την περιοχή της και να την αναλάβει κάποιος άλλος, πιο σκούρος, πιο φτωχός, πιο αδύναμος».