Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι επιχειρείται να παρουσιαστεί από τη Δύση ως ένας πρόεδρος-μαχητής υπέρ της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Οι διθύραμβοι γύρω από το πρόσωπο του δίνουν και παίρνουν, οι αγιογραφίες στα δυτικά μέσα ενημέρωσης πληθαίνουν, ενώ οι Ευρωπαίοι ηγέτες προσδίδουν στον Ουκρανό πρόεδρο χαρακτηριστικά ενός δημοκράτη ηγέτη που παλεύει απέναντι στο σκότος του ρωσικού αυταρχισμού.
Η εικόνα του Βίκτορ Μεντβεντσούκ να κρατείται από τις μυστικές υπηρεσίες της Ουκρανίας ως «λάφυρο» κάνει εδώ και λίγα 24ωρα τον γύρο του διαδικτύου. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης της Ουκρανίας, με την κατηγορία της συνεργασίας με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, κρατείται ως όμηρος εδώ και μέρες από τις ουκρανικές Αρχές, οι οποίες τον προσφέρουν ως αντάλλαγμα στον Πούτιν με στόχο την ανταλλαγή με ουκρανικές δυνάμεις αλλά και αμάχους που βρίσκονται στη Μαριούπολη.
Φυσικά, αυτή δεν είναι η πρώτη φορά κατά την οποία ο εκλεγμένος στην ουκρανική Βουλή και ηγέτης του φιλορωσικού πολιτικού σχηματισμού Αντιπολιτευόμενη Πλατφόρμα Μεντβεντσούκ έρχεται αντιμέτωπος με τις διώξεις της κυβέρνησης Ζελένσκι. Στις 13 Μαΐου του 2021 είχε τεθεί σε κατ’ οίκον περιορισμό, ύστερα από δίωξη της γενικής εισαγγελίας της Ουκρανίας για προδοσία και κλοπή δημόσιας περιουσίας, ενώ την ίδια περίοδο τα τηλεοπτικά δίκτυα που έλεγχε έκλεισαν με νόμο.
Με το ξέσπασμα ωστόσο του πολέμου, ο ίδιος κυνηγήθηκε, στις 8 Μαρτίου καθαιρέθηκε από την ηγεσία του κόμματος, ενώ πριν από περίπου μία εβδομάδα συνελήφθη και κρατείται ως αιχμάλωτος εκ νέου από τις μυστικές υπηρεσίες της Ουκρανίας.
Και αν η αιχμαλώτιση του Μεντβεντσούκ μοιάζει ένα ακραίο γεγονός, αυτό που εξελίσσεται τους τελευταίους μήνες στην Ουκρανία είναι πραγματικά σοκαριστικό και ενδεικτικό της λογικής της κυβέρνησης Ζελένσκι.
Μπορεί ένας μαχητής υπέρ της δημοκρατίας και της ελευθερίας να δολοφονεί δημάρχους και επίσημα κρατικά στελέχη της Ουκρανίας; Μπορεί να απάγει πολιτικούς αντιπάλους του με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας ή να βασανίζει και μάλιστα να κοινοποιεί τις εικόνες όσων θεωρεί πως μπορεί να έχουν συνεργαστεί με τους Ρώσους;
Η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα μοιάζει ανεδαφική και αυτό διότι στα δυτικά μέσα ενημέρωσης το κλίμα τρομοκρατίας που έχει επιβάλει η κυβέρνηση Ζελένσκι σκοπίμως αποσιωπάται. Οι καταγγελίες όμως για στοχευμένες δολοφονίες κρατικών αξιωματούχων, απαγωγές αλλά και βασανισμούς πλέον πληθαίνουν και δεν μπορούν να αποσιωπηθούν.
Ενας εξ αυτών ήταν ο δήμαρχος της Κρεμίνα, Vlodymyr Struk, ο οποίος απήχθη, βασανίστηκε και δολοφονήθηκε από τις ουκρανικές υπηρεσίες ασφαλείας. Στις 7 Μαρτίου ο δήμαρχος του Γκόστομελ, Γιούρι Πρίλιπκο, βρέθηκε δολοφονημένος. Ο Πρίλιπκο φέρεται ότι είχε ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τον ρωσικό στρατό για να οργανώσει έναν ανθρωπιστικό διάδρομο για την εκκένωση των κατοίκων της πόλης του – μια κόκκινη γραμμή για τους Ουκρανούς υπερεθνικιστές που είχαν έρθει από καιρό σε σύγκρουση με το γραφείο του δημάρχου.
Στη συνέχεια, στις 24 Μαρτίου, ο Γενάντι Ματσεγκόρα, ο δήμαρχος του Κουπγιάνσκ στη βορειοανατολική Ουκρανία, δημοσίευσε ένα βίντεο κάνοντας έκκληση στον πρόεδρο Ζελένσκι και στην κυβέρνησή του για την απελευθέρωση της κόρης του, η οποία κρατήθηκε όμηρος από τις υπηρεσίες ασφαλείας της Ουκρανίας.
Κεντρικό ρόλο στις επιχειρήσεις εξόντωσης που διεξάγει η κυβέρνηση του Ζελένσκι παίζουν οι περιβόητες -πλέον- υπηρεσίες ασφαλείας της Ουκρανίας (SBU). Εκπαιδευμένοι από τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, τα στελέχη της SBU, έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στις επιχειρήσεις που διεξάγει η κυβέρνηση του Κιέβου στο Ντονμπάς, ενώ έχουν μετατραπεί στο «μακρύ χέρι» του Ζελένσκι στις εκκαθαρίσεις των Ουκρανών αντιφρονούντων αλλά και όσων βαφτίζονται ως συνεργοί των Ρώσων.
Ο Βασίλι Προζόροφ, πρώην αξιωματικός της SBU που αυτομόλησε στη Ρωσία μετά το πραξικόπημα του Μαϊντάν, μίλησε για τη συστηματική εκπαίδευση των υπηρεσιών ασφαλείας μετά τη στροφή της χώρας προς τη Δύση στα βασανιστήρια, που σκοπό έχουν να συντρίψουν την πολιτική αντιπολίτευση και να εκφοβίσουν πολίτες που κατηγορούνται για ρωσικές συμπάθειες.
Σύμφωνα με τον Προζόροφ, οι ουκρανικές υπηρεσίες ασφαλείας έχουν άμεσες συνδέσεις απευθείας με τη CIA ήδη από το 2014. «Οι υπάλληλοι της CIA είναι παρόντες στο Κίεβο από το 2014. Διαμένουν σε μυστικά διαμερίσματα και οικίες στα προάστια» είπε. «Ωστόσο, έρχονται συχνά στο κεντρικό γραφείο της SBU για να πραγματοποιήσουν, για παράδειγμα, συγκεκριμένες συναντήσεις με αξιωματικούς ή να σχεδιάσουν μυστικές επιχειρήσεις».
Ο δημοσιογράφος Νταν Κοέν πήρε συνέντευξη από έναν Ουκρανό επιχειρηματία ονόματι «Ιγκόρ», ο οποίος συνελήφθη από την SBU εξαιτίας των οικονομικών δεσμών του με ρωσικές εταιρίες και κρατήθηκε τον Μάρτιο στα διαβόητα κεντρικά γραφεία της υπηρεσίας στο κέντρο του Κιέβου. Ο Ιγκόρ είπε ότι άκουσε Ρώσους αιχμαλώτους να ξυλοκοπούνται με σωλήνες από εθελοντές της Εδαφικής Αμυνας, που καθοδηγούνταν από αξιωματικούς της SBU. Υπό τον ήχο μάλιστα του εθνικού ύμνου της Ουκρανίας, οι Ρώσοι κρατούμενοι δέχτηκαν βασανιστήρια, μέχρι που ομολόγησαν το μίσος τους για τον Πούτιν.
Η άνοδος του Ζελένσκι στην εξουσία βασίστηκε σε ένα τρίπτυχο, το τέλος του πολέμου στην ανατολική Ουκρανία, την ευημερία και τον πόλεμο κατά της διαφθοράς. Τρία χρόνια μετά την εκλογή του, όμως, ο Ουκρανός πρόεδρος είχε αποτύχει πλήρως και στους τρεις αυτούς στόχους.
Ετσι, όταν το 2021 ο Ζελένσκι έβλεπε τη δημοτικότητά του να έχει πέσει στο 21,8% και το 25% να ζητάει να μην τον θέλει ούτε ως υποψήφιο στις επόμενες προεδρικές εκλογές, βρέθηκε προ ενός διλήμματος: ρήξη με το κοινωνικοοικονομικό σύστημα εξουσίας που κυριαρχούσε στη χώρα ή στροφή προς τον αυταρχισμό και τη συγκέντρωση εξουσιών.
Ο Ουκρανός κωμικός επέλεξε τον δεύτερο δρόμο κι έτσι μέσα σε λίγους μήνες ξεκίνησε μια εκστρατεία εξορισμού της αντιπολίτευσης, ελέγχου των ανεξάρτητων Αρχών της Ουκρανίας, κατάργηση του διαχωρισμού των εξουσιών αλλά και πλήρη ελέγχου των βασικών πυλώνων της εξουσίας.
Με δεδομένη την απόλυτη κυριαρχία του στη Βουλή ο Ζελένσκι μέσα σε λίγους μήνες έλεγξε απόλυτα το Εθνικό Συμβούλιο Αμυνας και Ασφάλειας της χώρας, εξέδωσε διατάγματα με τα οποία έπαυσε την ηγεσία του δικαστικού σώματος, μεταξύ αυτών και του προέδρου των ανώτατου δικαστηρίου, ενώ ξεκίνησε ένα απίστευτο πογκρόμ κατά όσων διαφωνούσαν με την πολιτική του. Σε εκτελεστικό διάταγμα της 19ης Μαρτίου ο Ζελένσκι επικαλέστηκε τον στρατιωτικό νόμο για να απαγορεύσει 11 κόμματα της αντιπολίτευσης.
Τα συγκεκριμένα κόμματα συναποτελούσαν ολόκληρο το αριστερό, σοσιαλιστικό ή αντι-νατοϊκό φάσμα στην Ουκρανία. Περιελάμβαναν το Κόμμα For Life, την Αριστερή Αντιπολίτευση, το Προοδευτικό Σοσιαλιστικό Κόμμα της Ουκρανίας, το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Ουκρανίας, την Ενωση Αριστερών Δυνάμεων, τους Σοσιαλιστές, το Κόμμα του Shariy, το μπλοκ της αντιπολίτευσης και το μπλοκ Volodymyr Saldo. Θύμα, όμως, του Ζελένσκι ήταν και ο κεντρικός τραπεζίτης της χώρας, ο οποίος διώχθηκε και αντικαταστήθηκε από άλλον, όταν εξέφρασε τις αντιρρήσεις του με την οικονομική πολιτική του Ουκρανού προέδρου.
Σε πολύ μικρό διάστημα ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι υιοθέτησε το αφήγημα του ουκρανικού εθνικισμού με την πλήρη καταπάτηση των δικαιωμάτων των εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων της χώρας. Εν αντιθέσει με τις προεκλογικές του δεσμεύσεις, ο Ουκρανός πρόεδρος δεν άργησε και σε αυτό το σημείο να ακολουθήσει τη διχαστική πολιτική του προκατόχου του, Πέτρο Ποροσένκο, και επί της ουσίας να μετατραπεί σε κομμάτι του προβλήματος στο μέτωπο της ανατολικής Ουκρανίας.
Πρακτικά αυτό σημαίνει πως ο Ουκρανός πρόεδρος επένδυσε πάνω στην ύπαρξη ενός «εσωτερικού εχθρού» που του έδινε τη δυνατότητα να ανακόψει τις κοινωνικοοικονομικές μεταρρυθμίσεις, να στραφεί προς την επιλογή της αναβάθμισης της στρατιωτικής εμπλοκής με τους αυτονομιστές.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ζελένσκι ποτέ δεν εκδίωξε τους νεοναζί του Αζόφ από το υπουργείο Εσωτερικών καθώς και το ότι δεν επιχείρησε να βάλει ένα τέλος στα καθημερινά φαινόμενα βίας που υπήρχαν στις περιοχές του Ντονιέτσκ.
Οπως πολύ εύστοχα είχε παρατηρήσει ο Mikhail Pogrebinsky για τη στρατηγική του Ουκρανού προέδρου σε άρθρο του το 2021 στο «National Interest», «ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι εργαλειοποίησε τη σύγκρουση, με στόχο την εδραίωση της θέσης του».