Του Κώστα Ράπτη
Προτού καν περάσει το σοκ από την απόπειρα δολοφονίας του, ο Ντόναλντ Τραμπ προχώρησε σε έναν αιφνιδιασμό πρώτου μεγέθους, ανακοινώνοντας ότι επιλογή του για τη θέση του αντιπροέδρου στο Ρεπουμπλικανικό ψηφοδέλτιο των προεδρικών εκλογών είναι ο 39χρονος γερουσιαστής του Οχάιο, Τζέιμς Ντέιβιντ Βανς.
Πρόκειται για δείκτη μεγάλων αλλαγών στην αμερικανική πολιτική ζωή, καθώς ο υποψήφιος αντιπρόεδρος, άλλοτε δριμύς επικριτής του Τραμπ, ενσαρκώνει την διεύρυνση της επιρροής του τραμπισμού και συνδυάζει λαϊκιστικά, υπερφιλελεύθερα, αντιδραστικά και “φουτουριστικά” στοιχεία, σε ένα ιδεολογικό μείγμα καθαρά αμερικανικό, το οποίο λ.χ. η Ευρώπη δυσκολεύεται να παρακολουθήσει. Αλλά η πολιτισμική και άρα πολιτική απόκλιση των δύο ακτών του Ατλαντικού προορίζεται ούτως ή άλλως να διευρυνθεί.
Γεννημένος στην περιοχή ακριβώς της Αμερικής, οι ψηφοφόροι της οποίας έκαναν την έκπληξη το 2016, ο Βανς καλούνταν τότε συχνά στα μέσα ενημέρωσης για να ερμηνεύσει το “φαινόμενο Τραμπ”. Όμως η ειρωνεία της τύχης θέλησε να αποτελέσει ο ίδιος το “μέλλον” του τραμπισμού, εφόσον θα είναι αντικειμενικά ο καλύτερα προωθημένος Ρεπουμπλικανός για τη διεκδίκηση της προεδρίας το 2028. Ο αποκαλούμενος συνήθως με τα αρχικά Τζέι Ντι βρέθηκε να γοητεύεται από το αντικείμενο μελέτης του και κυρίως να απωθείται από την αντίδραση των liberal Αμερικανών και την δαιμονοποίηση του Νεογιορκέζου μεγιστάνα.
Ο λόγος για τον οποίο το 2016 ο Βανς αντιμετωπιζόταν ως ειδικός στην “τραμπική Αμερική” ήταν το αυτοβιογραφικό του βιβλίο, το οποίο είχε κυκλοφορήσει το καλοκαίρι του ίδιου έτους (και έμελλε να γνωρίσει κινηματογραφική μεταφορά), με τον τίτλο Hillbilly Elegy.
Γεννημένος στο Οχάιο, αλλά με καταγωγή και στενούς δεσμούς με το Κεντάκι, ο Βανς ήταν το τέκνο μιας μητέρας που πάλευε με την εξάρτησή της από τα ναρκωτικά και ενός πατέρα ο οποίος εγκατέλειψε την οικογένεια πολύ νωρίς, εξ ού και ο ίδιος ανατράφηκε από τους παππούδες του, παντοτινό πρότυπο στη ζωή του. Όμως για την ιδιαίτερη κουλτούρα hillbilly των φτωχών αγροτικών περιοχών των Απαλλαχίων εκφράζεται στο βιβλίο του με μελανά χρώματα, υποστηρίζοντας ότι οι άνθρωποι του τόπου καταγωγής του έχουν βυθιστεί στην παρακμή, την παθητικότητα και την εξάρτηση από τα προνοιακά επιδόματα.
Ο Βανς υπηρέτησε για τέσσερα χρόνια ως στρατιώτης στο Ιράκ, αλλά αργότερα μίλησε για τη διάψευση που βίωσε σε σχέση με την αμερικανική εξωτερική πολιτική. Κατόπιν σπούδασε πολιτικές επιστήμες και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο και νομικά στο Γέιλ, όπου γνώρισε την ινδικής καταγωγής σύζυγο και μητέρα των τριών παιδιών του, η οποία θήτευσε κάποια στιγμή ως βοηθός του προέδρου του Ανώτατου Δικαστηρίου Τζον Ρόμπερτς και τώρα δικηγορεί.
Η στροφή του στον χώρο του venture capital τον έφερε στην Καλιφόρνια, όπου μεταξύ 2016-2017 εργάσθηκε για την Mithril Capital του Πίτερ Τιλ (Peter Thiel). To 2019 επέστρεψε στο Οχάιο και ίδρυσε στο Σινσινάτι την επενδυτική εταιρεία Narya Capital, ενώ είχε ήδη γίνει σαφές ότι προσανατολίζεται στην πολιτική καριέρα. Πράγματι, στις εκλογές του 2022 εξελέγη στην ομοσπονδιακή Γερουσία, έχοντας “υιοθετηθεί” από τον Ντόναλντ Τραμπ.
Ο πρώην πρόεδρος πείσθηκε να στηρίξει τον αλλοτινό επικριτή του, επειδή σε επίσκεψη του τελευταίου στο Μαρ-α-Λάγκο εκτίμησε τις… δεξιότητές του στο γκολφ. Στην πραγματικότητα, ο Βανς είχε ήδη καλλιεργήσει τις σχέσεις του με τον υιό του Τραμπ, Ντόναλντ τζούνιορ, ενώ δεχόταν μεγάλη προβολή από τον τηλεοπτικό αστέρα Τάκερ Κάρλσον.
Είναι αδύνατο πάντως να αντιληφθούμε την ανάδυση του Βανς, χωρίς αναφορά στον Τιλ, τον γερμανικής καταγωγής, Καθολικό, Ρεπουμπλικανό, γκέι, δισεκατομμυριούχο ιδρυτή του Paypal, πρώτο επενδυτή του Facebook και αφεντικό της Palantir, ο οποίος προβάλλει και ως διανοητής, εμπνευσμένος σε μεγάλο βαθμό από τον Γάλλο ανθρωπολόγο Ρενέ Ζιράρ.
Η χρηματοδότηση από τον Τιλ της καμπάνιας του πρώην συνεργάτη του για τη Γερουσία ξεπέρασε τα 15 εκατομμύρια δολάρια, ωστόσο η σχέση τους δεν είναι απλώς συναλλακτική. Ο Βανς αντιμετωπίζει τον Τιλ ως ιδεολογικό οδηγό (διόλου τυχαία, το 2019 προσχώρησε στον Καθολικισμό), που συνδυάζει την high tech αισιοδοξία με την απογοήτευση από τη δημοκρατία και την libertarian απέχθεια για την φορολογία και τον συνδικαλισμό, αλλά και μια ματιά στραμμένη στην εκτός της προνομιούχας “φούσκας” της Νέας Υόρκης και της Καλιφόρνιας Αμερική.
Ως γερουσιαστής ο Βανς συνυπέγραψε με Δημοκρατικούς συναδέλφους του, όπως η Ελίζαμπεθ Ουόρεν νομοθετικές πρωτοβουλίες, που δεν έχουν προχωρήσει. Η συμπερίληψή του στο προεδρικό ψηφοδέλτιο φέρνει πλάι στον Τραμπ έναν υποψήφιο πολύ νεότερο, με λαϊκές ρίζες και με περισσότερο εκλεπτυσμένη σκέψη.
Το σημείο πάντως στο οποίο κατεξοχήν ξεχωρίζει ο Βανς είναι στάση του σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και κυρίως στο Ουκρανικό, καθώς αντιτίθεται στη συνέχιση του πολέμου και θεωρεί αναπόφευκτο έναν συμβιβασμό. Στα ζητήματα της Μέσης Ανατολής, ωστόσο, καταφέρνει να ξεπερνά σε υποστήριξη προς το Ισραήλ ακόμη και τους υπόλοιπους συναδέλφους του στη Γερουσία.
