Δεν του άρεσαν τα Χριστούγεννα, μισούσε να βλέπει τις παλιές του ταινίες και μπορούσε να γίνει τρομακτικός πατέρας. Με αφορμή τον πρόσφατο θάνατο της κόρης του, Ζοζεφίν, στα 74 της, ανατρέχουμε σε μια αφήγηση του γιου του, Μάικλ, κάποια χρόνια πριν, στην επέτειο του θανάτου του πατέρα του -«Ήταν οξύθυμος και μπορούσε να γίνει εμμονικός» λέει.
Ο Τσάρλι Τσάπλιν μισούσε τα Χριστούγεννα. Ο γεννημένος στη Βρετανία θρύλος του Χόλιγουντ έβλεπε με κατσούφιασμα την οικογένειά του να γιορτάζει την εποχή της καλής θέλησης.
«Τον καταθλίβανε πραγματικά» αποκαλύπτει ο Μάικλ Τσάπλιν, γιος του μεγάλου κωμικού. «Η μητέρα μου έβαζε πάντα ένα μεγάλο δέντρο στο σπίτι και το περιτριγυρίζαμε με όμορφα τυλιγμένα δώρα, ενώ ο πατέρας μου γινόταν σκυθρωπός και παραπονιόταν για την εμπορευματοποίηση των Χριστουγέννων.
«Του θύμιζε τα δύσκολα παιδικά του χρόνια, όταν δεν είχε ούτε δώρα ούτε δέντρο. Παραπονιόταν: «Αν έπαιρνα ένα πορτοκάλι τα Χριστούγεννα ως παιδί, ήμουν τυχερός». Είναι ειρωνικό ότι πέθανε την ημέρα των Χριστουγέννων. Αυτό του έδωσε ακόμα περισσότερους λόγους να μισεί τις γιορτές».
Photo: YouTube
Ο Μεγάλος Δικτάτορας
Ο πρώην Βρετανός καλλιτέχνης του music hall έγινε ο πλουσιότερος σούπερ σταρ του Χόλιγουντ, αναγνωρισμένος και αγαπητός παγκοσμίως ως ηθοποιός, συγγραφέας, σκηνοθέτης και συνθέτης, ενώ τελικά είχε το δικό του στούντιο.
Τριπλός νικητής των Όσκαρ, γνωστός παγκοσμίως ως ο Μικρός Αλήτης, διάσημος για το καπέλο του και το μπαστούνι του, το στενό του παλτό και το αλλόκοτο περπάτημά του. Οι κλασικές του ταινίες περιλαμβάνουν τα Φώτα της Πόλης, τους Μοντέρνους Καιρούς και τον Μεγάλο Δικτάτορα.
Αλλά σύμφωνα με τον γιο του, Μάικλ Τσάπλιν, ο διασημότερος αστείος άνθρωπος της εποχής του ήταν «απλώς ο μπαμπάς» – ένας συναισθηματικά αποστασιοποιημένος, αυστηρός, πειθαρχημένος άνθρωπος που δεν μπόρεσε ποτέ να βρει την ευτυχία και κέρδισε την αγάπη του γιου του μόνο μετά το θάνατό του.
Δείτε το βίντεο
«Ο γέρος με τρομοκρατούσε μερικές φορές»
«Ήταν ένας πολύ δύσκολος πατέρας, πολύ αυστηρός και αρκετά οξύθυμος» λέει ο Μάικλ, ηλικίας 77 ετών σήμερα, γιος της τέταρτης και τελευταίας συζύγου του Τσάπλιν, της Ούνα. «Ο γέρος με τρομοκρατούσε μερικές φορές. Τα δικά του παιδικά χρόνια ήταν μέσα στη φτώχεια και ζούσε στους δρόμους, ενώ έπρεπε να βγαίνει στη σκηνή για να κερδίζει χρήματα για να τρώει».
«Εγώ όμως μεγάλωσα σε ένα κτήμα 37 στρεμμάτων στην Ελβετία με μπάτλερ, σοφέρ, σεφ, βοηθό μάγειρα, τρεις υπηρέτριες, δύο νταντάδες, γραμματέα και τρεις κηπουρούς» θυμάται ο Μάικλ.
«Το σπίτι γέμιζε συχνά με διάσημους καλεσμένους, όπως ο Τσέιμς Μέισον, ο Γιουλ Μπρίνερ, ο Νόελ Κάουαρντ, ο Τρούμαν Καπότε, ο Γκράχαμ Γκριν και ο Σόμερσετ Μομ. Κάναμε διακοπές σε σαφάρι στην Κένυα και ταξιδέψαμε στην Ιαπωνία, το Μπαλί, το Χονγκ Κονγκ, τη Σιγκαπούρη, την Ινδία και τη Μέση Ανατολή».
Η μόνη άμυνα κατά της φτώχιας
«Ο πατέρας μας μάς έκανε να συνειδητοποιήσουμε ότι ο πλούτος μας ήταν αισχρός μέσα σε όλη τη φτώχεια του κόσμου. Μας προειδοποιούσε πάντα ότι όλος ο πλούτος μας θα μπορούσε να εξαφανιστεί μέσα σε μια νύχτα. Είχε βιώσει την Ύφεση και δεν μας άφησε ποτέ να το ξεχάσουμε. Πίστευε πραγματικά στη σημασία της εκπαίδευσης για τα παιδιά του. Έλεγε ότι ήταν η μόνη μας άμυνα κατά της φτώχειας. Αλλά εγώ ήμουν χάλια στο σχολείο, οπότε είχαμε τους πολέμους μας.
»Μια μέρα, όταν ήμουν 15 ετών, έφυγα από το σχολείο για να δω ένα κορίτσι. Ο πατέρας μου το ανακάλυψε και ήταν ανεξέλεγκτος. Με ανάγκασε να περπατήσω μέχρι το σπίτι τρία μίλια μέσα στη βροχή.
»Τη στιγμή που μπήκα μέσα, πήδηξε από τα σκαλιά και, με μια ξαφνική κίνηση, με χτύπησε δυνατά στο πρόσωπό μου με την παλάμη του χεριού του. Πρέπει να περίμενε εκεί για ώρες. Πραγματικά με χτύπησε. Πόνεσε πολύ. Μου είχε ξαναδώσει μερικές ξυλιές όταν ήμουν μικρότερος. Ήταν οξύθυμος και μπορούσε να γίνει εμμονικός με τα πράγματα, διογκώνοντας τα προβλήματα μέχρι που ξεπρόβαλλαν τεράστια στο μυαλό του, βασανίζοντάς τον».
Ο μεγάλος κωμικός δεν αποτελούσε σε καμία περίπτωση ακτίνα γέλιου στο σπίτι του, συμπεριφερόμενος συχνά με απόμακρο, συναισθηματικά και σωματικά, τρόπο.
Photo: YouTube
Photo: YouTube
Δυσκολευόταν με τους γιους του
«Δυσκολευόταν να εκφράσει τα συναισθήματά του στους γιους του και νομίζω ότι αυτό τον έφερνε σε δύσκολη θέση» λέει ο Μάικλ. «Το έβρισκε πιο εύκολο να σχετίζεται με τις κόρες του.
»Πολλές φορές δεν τον βλέπαμε επειδή έλειπε στη δουλειά. Δεν ήταν το είδος του πατέρα που μας πήγαινε στο σχολείο ή έκανε μαζί μας τα μαθήματά μας. Ήταν σπουδαίος καλλιτέχνης και ίσως ήταν λίγο υπερβολικό να του ζητήσουμε να είναι και σπουδαίος πατέρας.
»Με πήγε μια φορά για ψάρεμα, αλλά τότε ήταν 72 ετών και εγώ 15 -ήταν πολύ αργά για να προσποιηθούμε ότι θα γινόμασταν κολλητοί.
»Η προχωρημένη ηλικία του με ενοχλούσε επίσης. Ήταν πολύ μεγαλύτερος από τους μπαμπάδες όλων των συμμαθητών μου. Μερικές φορές ντρεπόμουν με το πόσο μεγάλος ήταν».
Ο Τσάπλιν ήταν ένας άνθρωπος των αισθησιακών απολαύσεων
«Ήταν ένας bon vivant που λάτρευε το καλό φαγητό, το φουά γκρα, το χαβιάρι και το κρασί» λέει ο Μάικλ. «Και δεν ήταν πουριτανός στη σεξουαλική του ζωή – μέχρι που παντρεύτηκε τη μητέρα μου».
«Ο Τσάπλιν σίγουρα αγαπούσε τις γυναίκες. Παντρεύτηκε τέσσερις φορές, αποπλανούσε κατά συρροή ανήλικα κορίτσια και έπαιζε με μερικές από τις μεγαλύτερες καλλονές της εποχής του, συμπεριλαμβανομένων των σταρ του κινηματογράφου Μάριον Ντέιβις, Λουίζ Μπρουκς και της τρίτης συζύγου του, Πολέτ Γκόνταρντ» γράφει το express.co.uk.
«Δεν είχε σταθερές σχέσεις πριν γνωρίσει τη μητέρα μου» συνεχίζει διακριτικά ο Μάικλ.
Photo: YouTube
Αυτή 18 αυτός 54
Ο Τσάπλιν απέκτησε δύο γιους από τον δεύτερο γάμο του με την ηθοποιό Λίτα Γκρέι και άλλα οκτώ παιδιά από την τέταρτη σύζυγό του Ούνα Ο’Νιλ, η οποία ήταν 18 ετών όταν παντρεύτηκε τον 54χρονο κωμικό.
«Ο κόσμος έλεγε: «ω, κυνηγάει τα λεφτά» ή «διαστρέφει νεαρά κορίτσια»» λέει ο μικρότερος αδελφός του Μάικλ, ο 69χρονος σήμερα, Γιουτζίν Τσάπλιν. «Αλλά έμειναν μαζί για το υπόλοιπο της ζωής τους. Είχε βρει τον έρωτα της ζωής του».
Η ζωή του ίδιου του Μάικλ ήταν μια ζωή εξέγερσης ενάντια σε αυτό που θεωρούσε ως τη μεγάλη δικτατορία του πατέρα του. Σε ηλικία 16 ετών το έσκασε για να ζήσει στη Βρετανία και στα 17 του κλέφτηκε στην Ισπανία για να παντρευτεί τη φίλη του Πατρίς Τζονς. Ωστόσο, ο Τσάρλι αρνήθηκε να δώσει την άδειά του για τον γάμο των ανήλικων.
«Ήθελε να μάθει πώς θα μπορούσα να αντέξω οικονομικά να την κρατήσω» λέει ο Μάικλ. «Δεν είχα ιδέα».
Σε απόγνωση, το ζευγάρι κατέφυγε στη Σκωτία, όπου δέθηκε με τα δεσμά του γάμου χωρίς να χρειάζεται την έγκριση του Τσάρλι. Μέσα σε ένα χρόνο, ο Μάικλ ήταν εθισμένος στη μαριχουάνα, άνεργος στο Λονδίνο και έπαιρνε επίδομα ανεργίας.
Ο Τσάρλι ήταν έξαλλος από οργή. «Είναι δύσκολο να ζεις με το όνομα Τσάπλιν» λέει ο Μάικλ, ο οποίος τελικά έγινε αγρότης. «Είναι δύσκολο να βρεις τη δική σου θέση στον κόσμο όταν έχεις το όνομα κάποιου τόσο διάσημου.
»Ίσως με πτόησε η επιτυχία του πατέρα μου, αλλά ποτέ δεν ήθελα να κάνω καριέρα στη σόουμπιζ. Δεν κληρονόμησα τον την καλλιτεχνική του ιδιοφυΐα».
Η μητέρα του Τσάπλιν / Photo: YouTube
Η ανατροπή
Όμως, κατά ειρωνεία της τύχης, η κινηματογράφηση ήταν αυτή που έφερε τον Μάικλ κοντά με τον απόμακρο πατέρα του, όταν ο Τσάπλιν έβαλε τον γιο του σε μια ταινία.
«Το πιο ευτυχισμένο σημείο της παιδικής μου ηλικίας ήταν όταν είχα την ευκαιρία να δουλέψω με τον πατέρα μου στην ταινία The King Of New York στα στούντιο Shepperton» λέει.
«Ήμουν μόλις 10 ετών, αλλά ήταν η πρώτη φορά που ένιωσα ότι είχα μοιραστεί κάτι με τον πατέρα μου. Δούλεψε μαζί μου, έκανε πρόβες με τις ατάκες μου και με σκηνοθέτησε. Ήμασταν κοντά για λίγο καιρό.
»Ήταν δύσκολο να επιστρέψω στο σχολείο μετά από αυτό. Μου πρότειναν ακόμη και μια ταινία που γυριζόταν στην Κίνα, αλλά ο πατέρας μου είπε ότι έπρεπε να επιστρέψω στο σχολείο, η εκπαίδευση ήταν ύψιστης σημασίας. Μετά από αυτό δεν έκανα καριέρα στον κινηματογράφο».
Δείτε το βίντεο
Εξόριστος από το Χόλιγουντ
Ο Τσάπλιν κυνηγήθηκε στην Αμερική από το κομμουνιστικό κυνήγι μαγισσών της δεκαετίας του ’50. Το 1952 εγκαταστάθηκε στο Manoir de Ban στο Corsier-sur-Vevey της Ελβετίας, κοντά στη λίμνη της Γενεύης.
«Ένιωσε χαμένος όταν αναγκάστηκε να φύγει από την Αμερική, αφήνοντας πίσω του ένα Χόλιγουντ που είχε βοηθήσει να χτιστεί» λέει ο Μάικλ.
Εξόριστος από το Χόλιγουντ, κράτησε λίγες αναμνήσεις γύρω του.
«Δεν υπήρχαν ενθύμια του Τσάπλιν γύρω στο σπίτι», λέει ο Μάικλ. «Δεν υπήρχαν αναμνηστικά όπως το περίφημο καπέλο, το φαρδύ παντελόνι, οι μπότες ή το μπαστούνι. Δεν ήταν από αυτούς που έχαναν τον χρόνο τους με αναμνήσεις. Δεν του άρεσε καν να βλέπει τις ταινίες του».
Αλλά η ηλικία υπονόμευσε την ιδιοφυΐα του. «Το μεγάλο του δημιούργημα ήταν ο Αλήτης, αλλά τελικά έπρεπε να αποχωριστεί τον χαρακτήρα επειδή δεν ήταν σωματικά σε θέση να συνεχίσει και αυτό πρέπει να ήταν μεγάλη απώλεια για εκείνον.
»Είχε έναν τρομερό φόβο να χάσει το κοινό του και να μην είναι πια αστείος. Αυτό τον δυσκόλεψε πολύ στο να γεράσει».
Photo: YouTube
Το τέλος
Ο Τσάπλιν είχε καλή υγεία μέχρι την ηλικία των 85 ετών, όταν τον κατέστρεψε μια σειρά από εγκεφαλικά επεισόδια. «Στα τελευταία του χρόνια παρασύρθηκε στον εαυτό του» λέει ο Μάικλ. «Βρισκόταν σε αναπηρικό καροτσάκι και ήταν έτοιμος να φύγει. Πέθανε στο κρεβάτι του, στον ύπνο του».
Οι νεκρές διασημότητες, όπως ο Άλμπερτ Αϊνστάιν και ο Τζον Λένον, μπορούν να κερδίσουν εκατομμύρια από το merchandising, αλλά όχι το αστέρι του Τσάπλιν.
«Δεν είναι μια επικερδής κληρονομιά και αυτό είναι κάτι που προσπαθούμε να αλλάξουμε» λέει ο Μάικλ.
«Υπάρχουν ακόμη εκατομμύρια θαυμαστές και είναι μέρος της ιστορίας του κινηματογράφου, αλλά ο Τσάρλι Τσάπλιν δεν είναι μέρος της σύγχρονης ποπ κουλτούρας με τον τρόπο της Μέριλιν Μονρόε ή του Έλβις.
»Ο αλήτης είναι γνωστός από την Κίνα μέχρι τη Νότια Αμερική, αλλά πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να τον προωθήσουμε».
Πατέρας επτά παιδιών, ο Μάικλ ζει σε ένα αγρόκτημα στους λόφους πάνω από το ελβετικό κτήμα του Τσάπλιν και παραδέχεται: «Τώρα που είμαι 77 ετών έχω μια διαφορετική οπτική για τον πατέρα μου. Δεν προσπάθησα πολύ να είμαι καλός γιος.
»Μας αγαπούσε, το καταλαβαίνω τώρα. Αγαπούσε τη μητέρα μου και ξέρω ότι εκείνη τον αγαπούσε.
»Αλλά ποτέ δεν μπορούσε να είναι ευτυχισμένος. Πάντα έψαχνε για κάτι περισσότερο από αυτό που είχε. Ίσως γι’ αυτό ήταν μεγάλος καλλιτέχνης. Ήταν τελειομανής, διχασμένος από αμφιβολίες.
»Όλη η δυσαρέσκεια και η λύπη που είχα πέρασε. Για πολλά χρόνια ήμουν θυμωμένος μαζί του, αλλά τώρα ξέρω: Τον αγαπώ. Δεν ήταν πάντα εύκολο να ζω μαζί του, αλλά ήταν ο πατέρας μου και αυτό είναι το μόνο που μετράει. Έπρεπε να τον είχα αγαπήσει περισσότερο».