Του Κώστα Ράπτη
Τις τελευταίες ημέρες ο Βλαντίμιρ Πούτιν είχε την ευκαιρία να ανοίξει τα χαρτιά του ουκ ολίγες φορές. Του δόθηκαν για αυτό τρεις ευκαιρίες: η πρώτη ήταν η τρίωρη συζήτησή του με στρατιωτικούς ανταποκριτές και μπλόγκερ στο Κρεμλίνο την περασμένη Τρίτη. Η δεύτερη ήταν η τοποθέτησή του στην ολομέλεια του Διεθνούς Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης την Παρασκευή. Και η τρίτη ήταν το Σάββατο η υποδοχή ομάδας ηγετών αφρικανικών χωρών που αναλαμβάνουν πρωτοβουλία ειρήνευσης της Ουκρανίας.
Ήδη από την τελευταία αυτή συνάντηση συζητήθηκε ευρέως ο ισχυρισμός του Ρώσου προέδρου ότι στις συνομιλίες που διεξήχθησαν πέρσι επί τουρκικού εδάφους η ουκρανική αντιπροσωπεία είχε συνυπογράψει ειρηνευτικό σχέδιο, αλλά και ότι η αποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων από τα περίχωρα του Κιέβου έγινε στο πλαίσιο των διεργασιών εκείνου του καιρού. Μάλιστα ο Πούτιν επέδειξε και το έγγραφο του σχεδίου συμφωνίας, στο οποίο είχε συγκατατεθεί η ουκρανική κυβέρνηση – πριν από τη γνωστή επίσκεψη του Μπόρις Τζόνσον στο Κίεβο, που σήμανε την εγκατάλειψη των προσπαθειών κατάπαυσης του πυρός. Το γιατί ο ισχυρός άνδρας του Κρεμλίνου προχωρά τώρα σε μια τέτοια αποκάλυψη και γιατί δεν το είχε πράξει νωρίτερα μένει να ερμηνευθεί. Σε πρώτο πλάνο βρίσκεται, πάντως, η προσπάθεια να κολακευθούν οι Αφρικανοί φιλοξενούμενοι και όποιος άλλος επίδοξος μεσολαβητής, με την επίδειξη ρωσικής δεκτικότητας σε μια διπλωματική λύση.
Προηγουμένως στη συνάντηση με τους στρατιωτικούς συντάκτες, ο Πούτιν είχε ουσιαστικά δώσει το αντίθετο μήνυμα: ότι δηλαδή ο πόλεμος αυτός δεν πρόκειται να τελειώσει παρά με τους όρους της Ρωσίας. Ο Ρώσος ηγέτης μίλησε αρκετά ανοικτά για τις αστοχίες και ελλείψεις που έχουν σημειωθεί στην ρωσική στρατιωτική προσπάθεια, ωστόσο σε γενικές γραμμές εμφανίσθηκε όχι απλώς καθησυχαστικός, αλλά αποφασισμένος να πάει μέχρι τέλους. “Υποχρεωθήκαμε”, τόνισε, “να δοκιμάσουμε να τερματίσουμε δια των όπλων τον πόλεμο που ξεκίνησε η Δύση το 2014. Και η Ρωσία θα τερματίσει αυτό τον πόλεμο δια των όπλων, ελευθερώνοντας όλη την επικράτεια της πρώην Ουκρανίας από τις ΗΠΑ και τους Ουκρανούς ναζί. Δεν υπάρχουν άλλες επιλογές. Ο ουκρανικός στρατός των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ θα ηττηθεί, όσους νέους τύπους οπλισμού και αν λάβει από την Δύση. Και όσο περισσότερα όπλα έρχονται, τόσο λιγότεροι Ουκρανοί και τόσο λιγότερο τμήμα της αλλοτινής Ουκρανίας θα απομείνει. Η άμεση εμπλοκή των ευρωπαϊκών στρατών του ΝΑΤΟ δε θα αλλάξει το αποτέλεσμα. Αλλά σε μια τέτοια περίπτωση, η φωτιά του πολέμου θα τυλίξει όλη την Ευρώπη. Φαίνεται πως και οι ΗΠΑ είναι έτοιμες για αυτό”.
Αξίζει να προσεχθεί στα παραπάνω όχι μόνο η απειλή προς τους Ευρωπαίους συμμάχους του ΝΑΤΟ, αλλά και η αντιμετώπιση της Ουκρανίας ως κρατικής οντότητας που ανήκει στο παρελθόν. Προετοιμάζοντας δε διακριτικά την κοινή γνώμη του, ο Πούτιν ανέφερε επίσης το εξής: “Χρειάζεται να προελάσουμε μέχρι το Κίεβο; Αν ναι, θα χρειαστεί νέα επιστράτευση, αν όχι, δεν θα χρειαστεί. Δεν χρειάζεται επιστράτευση προς το παρόν”. Η κρίσιμη φράση είναι ασφαλώς “προς το παρόν”.
Αλλά αυτό που διατυπώνεται εδώ με γενικόλογους όρους σχετικά με τους κινδύνους που αντιμετωπίζει στην Ευρώπη, κατά την ομιλία του Πούτιν στο Φόρουμ της Πετρουπόλεως τέθηκε ως συγκεκριμένη πρόκληση. Σχολιάζοντας τα σχέδια για αποστολή αεροσκαφών F-16 στην Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος είπε χαρακτηριστικά: “Τα τεθωρακισμένα καίγονται, πολλά τεθωρακισμένα έχουν καταστραφεί, συμπεριλαμβανομένων των Leopard… Καίγονται. Αυτό θα συμβεί και με τα F-16. Δεν υπάρχει αμφιβολία. Αλλά εάν αυτά τοποθετηθούν σε αεροπορικές βάσεις εκτός Ουκρανίας και χρησιμοποιηθούν σε εχθροπραξίες, θα πρέπει να εξετάσουμε πώς και πού επηρεαζόμαστε από τα μέσα που χρησιμοποιούνται σε εχθροπραξίες εναντίον μας”. “Αυτό”, συμπλήρωσε, “συνιστά σοβαρό κίνδυνο να συρθεί περαιτέρω το ΝΑΤΟ σε αυτή την ένοπλη σύγκρουση”.
Πρόκειται για παιχνίδι με τη φωτιά, που συνίσταται στον πειρασμό να δοκιμασθεί στην πράξη η ισχύς (ή μη) του άρθρου 5 του Ατλαντικού Χάρτη περί αμοιβαίας συνδρομής. Άλλωστε, οι πραγματικοί στόχοι της Ρωσίας δεν θα πρέπει να προσδιορισθούν με βάση το ουκρανικό πεδίο, αλλά το διπλό “τελεσίγραφο” του Δεκεμβρίου 2021 προς ΗΠΑ και ΝΑΤΟ για απόσυρση της συμμαχίας στις θέσεις του 1997.
Όλα αυτά πλαισιώνονται από περισσότερο απειλητικά μηνύματα τα οποία εκπέμπουν όσοι έχουν λιγότερο επίσημες ή προβεβλημένες θέσεις, όπως ο πρώην πρόεδρος και νυν αντιπρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ, ο οποίος διαμήνυσε μέσω Twitter ότι μετά την εμπλοκή της Δύσης στην καταστροφή του αγωγού Nord Stream, δεν υφίσταται ούτε ηθικό κώλυμα για ενέργειες όπως η καταστροφή των υποθαλάσσιων καλωδίων επικοινωνιών του εχθρού, ή ο καθηγητής Σεργκέι Καραγκάνοφ, ο οποίος εγκαινίασε συζήτηση περί της αναγκαιότητας τακτικών πυρηνικών πληγμάτων.
Στην πραγματικότητα, ο Πούτιν μοιάζει να έχει περισσότερο κατά νου τα σχέδια κρατών όπως η Πολωνία να αποστείλουν δυνάμεις στο ουκρανικό πεδίο επιχειρήσεων ή την κοινή διακήρυξη των ηγετών του “σχήματος της Βαϊμάρης” (Πολωνία-Γερμανία-Γαλλία) περί παροχής στην Ουκρανία δικών τους αμυντικών “διαφαλίσεων”, αντί των “εγγυήσεων” ασφαλείας που θα συνεπαγόταν μία ένταξη στο ΝΑΤΟ. Ένταξη στην οποία έσπευσαν να βάλουν “πάγο” με δηλώσεις τους τόσο ο Τζο Μπάιντεν, όσο και ο γ.γ. της συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ από αμερικανικού εδάφους.
Ίσως, γι’ αυτό, στο φόντο πιθανών υπογείων διμερών διαλόγων που δεν έχουν γίνει αντιληπτοί, να έσπευσε και ο Πούτιν να δηλώσει με “γαλαντομία” από το Φόρουμ της Πετρουπόλεως ότι στόχος της χώρας του δεν είναι η εκθρόνιση του δολαρίου.
