Ποιοι θα επιβάλουν τους κανόνες του Bretton Woods 2.0
Στη Νέα Παγκόσμια Τάξη, όπως όλοι συμφωνούν, που θα προκύψει μετά τη λήξη της ρωσικής Στρατιωτικής επιχείρησης στην Ουκρανία, οι κανόνες θα έχουν αλλάξει.
Τελειώνει η μορφή μιας παγκοσμιοποίησης που βασιζόταν σε μια νεο-αποικιακού τύπου πολιτική και οικονομική κυριαρχία των ΗΠΑ.
Εάν η εποχή της παγκοσμιοποίησης εγκαινιάστηκε από την εγκατάλειψη του νομισματικού συστήματος του Bretton Woods το 1971 και κορυφώθηκε μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου το 1989, η επάλληλη γεωπολιτική και οικονομική/νομισματική κρίση που βιώνουμε είναι η θρυαλλίδα για τη διαμόρφωσης μια Νέας Παγκόσμιας Τάξης.
Το μείζον χαρακτηριστικό είναι ότι η παγκοσμιοποίηση δεν θα έχει κάποιο «αφεντικό», όπως οι ΗΠΑ, αλλά θα θεμελιώνεται σε ένα δίκτυο πολυμερών σχέσεων και διεθνούς εμπορίου το οποίο θα βασίζεται σε πραγματικές αξίες, και όχι σε μόχλευση του οικονομικού αποτέλεσμα των οικονομιών μέσω τις διαρκούς αύξησης της πίστωσης.
Αυτό συνέβη διότι με την αποσύνδεση του δολαρίου από την αξία του χρυσού, καθώς έγινε fiat νόμισμα, η κεντρική τράπεζα ως μόνος εγγυητής της αξίας του νομίσματος είχε τη δυνατότητα να μοχλεύσει κατά το δοκούν την αξία του διά της αέναης αύξησης της πίστωσης εκμεταλλευόμενη τη γεωπολιτική ηγεμονία των ΗΠΑ.
Αυτό το γεγονός συναρτάται με την επιβολή του δολαρίου των ΗΠΑ ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος και ως κυρίαρχου μέσου διενέργειας των διεθνών συναλλαγών.
Η νέα παγκόσμια τάξη θα προκύψει με τη συμβολή των οικονομικών και γεωπολιτικών δυνάμεων που ελέγχουν τόσο την παγκόσμια παραγωγή (και μάλιστα στο πεδίο της υψηλής τεχνολογίας) όσο και την αγορά των εμπορευμάτων (πρώτες ύλες και κυρίως ενεργειακά προϊόντα που αποτελούν εκ των ων ουκ άνευ συνθήκη για την επιβίωση των κοινωνιών).
Ιδιαίτερο ρόλο σε αυτό το νέο Bretton Woods θα έχουν τα πετρέλαιο-παραγωγά κράτη του Κόλπου τα οποία ώθησαν την αμερικανική κυριαρχία μέσω του πετρο-δόλαρου ενώ τώρα θα αποτελέσουν το επίκεντρο του συμβιβασμού μεταξύ των νέων δυνάμεων και των παραδοσιακών της Δύσης.
Η αποσύνδεση Κίνας – ΗΠΑ και η Ιστορία των δύο πόλεων
Στις παράλληλες εκδηλώσεις που σχετίζονται με την ετήσια συνάντηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας ένα θέμα ήταν στα χείλη όλων: αποσύνδεση (decoupling) μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας.
Αυτή η αποσύνδεση μπορεί να περιγραφεί με τη χρήση της μεταφορά του A Tale of Two Cities (Η ιστορία των δύο πόλεων) του Charles Dickens.
Στο κλασικό βιβλίο, οι δύο πόλεις του Παρισιού και του Λονδίνου απεικονίζονται ως πολύ διαφορετικές μεταξύ τους, αλλά συνδέονται μέσα από τα ταραχώδη γεγονότα της Γαλλικής Επανάστασης.
Ομοίως, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα, που συνδέονται στενά μέσω της οικονομικής σφαίρας, του εμπορίου και των επενδύσεων για αρκετά χρόνια, κινούνται τώρα σε διαφορετικές κατευθύνσεις καθώς οι εντάσεις αυξάνονται και η σχέση τους γίνεται ολοένα και πιο συγκρουσιακή.
Ο Κινέζος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Liu He προειδοποίησε για τη «ψυχροπολεμική νοοτροπία» στο Νταβός, αλλά δεν κατάφερε να πείσει τον κόσμο ότι το Πεκίνο επέστρεψε.
Απλώς ο τίτλος της φετινής συγκέντρωσης, «Συνεργασία σε έναν κατακερματισμένο κόσμο», λέει πολλά για την κατάσταση που επικρατεί στη διεθνή πραγματικότητα .
Ακριβώς όπως η Γαλλική Επανάσταση το 1789 δημιούργησε ένα χάσμα μεταξύ Παρισιού και Λονδίνου, οι εμπορικές εντάσεις και οι γεωπολιτικές διαμάχες μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας έχουν ως αποτέλεσμα την αποσύνδεση των πρώτων δύο από τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου.
Αυτό το παγκόσμιο χάσμα ορίζεται από μια αυξανόμενη αίσθηση δυσπιστίας μεταξύ των δύο «μηχανών» του παγκόσμιου εμπορίου.
Οι νέες προκλήσεις
Το σύστημα του Bretton Woods, που ιδρύθηκε στα ερείπια ενός κόσμου που έμεινε κατεστραμμένο από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν ένα σύνολο διεθνών νομισματικών ρυθμίσεων που στόχευαν στην προώθηση της οικονομικής σταθερότητας και ανάπτυξης συνδέοντας τα εθνικά νομίσματα με το δολάριο ΗΠΑ και καθορίζοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες.
Σε έναν πολυπολικό κόσμο, το σύστημα του Bretton Woods αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις, μεταξύ των οποίων
(α) Εξάρτηση από το δολάριο: Το σύστημα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη σταθερότητα του δολαρίου ΗΠΑ και οι διακυμάνσεις ή οι άτακτες υποτιμήσεις της αξίας του θα μπορούσαν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις σε άλλα νομίσματα και στην παγκόσμια οικονομία.
(β) Περιορισμένη προσαρμοστικότητα: Το καθεστώς σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας δεν μπορεί εύκολα να προσαρμοστεί στις αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία και συχνά οδηγεί σε ανισορροπίες και εμπορικές συγκρούσεις.
(γ) Άνιση οικονομική ανάπτυξη: Το σύστημα του Bretton Woods σχεδιάστηκε για έναν κόσμο που κυριαρχείται από δύο μεγάλες δυνάμεις, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σοβιετική Ένωση.
Σε έναν πολυπολικό κόσμο με πολλαπλά κέντρα εξουσίας, ένα τέτοιο σύστημα θα αγωνίζεται να φιλοξενήσει διαφορετικά επίπεδα και συστήματα οικονομικής ανάπτυξης και ανάπτυξης.
(δ) Αυξημένος νομισματικός ανταγωνισμός: Η διευρυνόμενη αποσύνδεση της Κίνας και της Ρωσίας από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, μαζί με τον αυξημένο νομισματικό ανταγωνισμό, έχει καταστήσει πιο δύσκολο για τις Ηνωμένες Πολιτείες να διατηρήσουν την κυρίαρχη θέση τους στο παγκόσμιο νομισματικό σύστημα.
(ε) Ανεπαρκής απάντηση σε κρίσεις: Το σύστημα έχει επικριθεί για την αδυναμία του να ανταποκριθεί αποτελεσματικά σε οικονομικούς κλυδωνισμούς και κρίσεις, όπως η πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του 1970.
Οι συστημικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι θεσμοί του Bretton Woods σε έναν πολυπολικό κόσμο συνέβαλαν στη σταδιακή παρακμή του και απαιτούν μια στροφή προς ένα νέο ποικιλόμορφο και χωρίς αποκλεισμούς παγκόσμιο νομισματικό σύστημα, στο οποίο οι διάφορες περιφέρειες μπορούν να ενωθούν για να συμφωνήσουν σε κοινούς κανόνες.
Με την παλιά τάξη να υποχωρεί, η νέα τάξη δεν έχει ακόμη πάρει την τελική της μορφή, αλλά αρχίζουμε να βλέπουμε σημάδια για τη μορφή του κόσμου που βρίσκεται εν τη γενέσει του.
Το τέλος της Συναίνεσης της Ουάσιγκτον
Η απροθυμία των αναπτυσσόμενων χωρών να αποδεχθούν τη «Συναίνεση της Ουάσιγκτον» μπορεί να θεωρηθεί ως απόρριψη του παλιού συστήματος και των αδυναμιών του.
Τα οικονομικά παραδείγματα που κυριάρχησαν στην εποχή μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν θεωρούνται πλέον ως σχετικά ή αποτελεσματικά σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο και εξαιρετικά ασταθή πολυπολικό κόσμο και οι αναπτυσσόμενες χώρες αναζητούν νέους τρόπους για την προώθηση της σταθερότητας και της ανάπτυξης που λαμβάνουν υπόψη τις μοναδικές προκλήσεις τους και ανάγκες.
Εκεί όπου αναδύονται τα «νησιά του κόσμου»
Ο διαβόητος Ρώσος πολιτικός αναλυτής Alexander Dugin διαμόρφωσε μία θεωρία της παγκόσμιας γεωπολιτικής γεωγραφίας που είναι γνωστή ως η θεωρία των παγκόσμιων νησιών.
Βασίζεται στην ιδέα ότι ο κόσμος μπορεί να είναι διαχωρίζεται σε πολλές διακριτές πολιτιστικές και πολιτικές σφαίρες ή «νησιά», το καθένα με τα δικά του μοναδικά χαρακτηριστικά και ιστορία – και σίγουρα όχι την προσπάθεια ομογενοποίησης που φέρνει η αμερικανική μορφή παργκοσμοποίησης.
Σύμφωνα με τον Dugin, αυτά τα «νησιά» έχουν διακριτές πολιτιστικές και πολιτικές ταυτότητες και καθορίζονται από τον τρόπο που σχετίζονται μεταξύ τους και με τον κόσμο γενικότερα.
Ο Dugin, που μερικές φορές περιγράφεται ως ο ιδεολογικός καθοδηγητής πίσω από τη Ρωσία του Putin, έχει υποστηρίξει ότι αυτά τα «νησιά» θα οργανωθούν σε μια ιεραρχία, με τη Δύση στην κορυφή και άλλες περιοχές, όπως η Ρωσία, η Κίνα και ο ισλαμικός κόσμος, χαμηλότερα.
Υποστηρίζει ότι ο κόσμος υφίσταται έναν βαθύ μετασχηματισμό, με την άνοδο των νέων γεωπολιτικών και οικονομικών δυνάμεων και την παρακμή της Δύσης, και ότι αυτός ο μετασχηματισμός θα έχει σημαντικές επιπτώσεις για το μέλλον του κόσμου.
Πιστεύει ότι ο κόσμος απομακρύνεται από μια μονοπολική τάξη που κυριαρχείται από τη Δύση και προς μια πολυπολική τάξη στην οποία τα διάφορα «νησιά» του κόσμου θα έχουν μεγαλύτερη αυτονομία και επιρροή.
Οι πολιτικές προστατευτισμού
Επί του παρόντος, βλέπουμε να εμφανίζονται πολλά παγκόσμια νησιά, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να ηγούνται της ενωμένης Δύσης, αν και περιστασιακά εμφανίζονται ρωγμές στον διατλαντικό δεσμό για εμπορικά ζητήματα και πολιτικές προστατευτισμού και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Η Ρωσία εκδιώχθηκε από το δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και αναγκάστηκε να αναπτύξει το δικό της σύστημα είτε να ενσωματώσει τα συστήματα πληρωμών της με αυτά της Κίνας.
Η Αφρική παραμένει σε μεγάλο βαθμό ένα ερώτημα, με έναν από τους συμμετέχοντες στο Davos Africa House να υπενθυμίζει στο κοινό ότι είναι ακόμα πιο δύσκολο για τους περισσότερους Αφρικανούς να επισκεφθούν τις γειτονικές χώρες παρά για τους ξένους.
Παρατηρούμε παρόμοια νησιά, ή διαφορετικά πρότυπα, να αναδύονται στη σφαίρα των ψηφιακών τεχνολογιών.
Το μέλλον είναι και ψηφιακό και υποστηρίζεται από πραγματικά περιουσιακά στοιχεία
Ο ρόλος των ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων
Το Fintech, ή η χρηματοοικονομική τεχνολογία, μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της μορφής και της δομής του μελλοντικού παγκόσμιου νομισματικού συστήματος.
Η καινοτόμος χρήση της τεχνολογίας μέσω συνεργατικών πλατφορμών επενδύσεων και χρηματοδότησης έχει τη δυνατότητα να προσεγγίσει πληθυσμούς που έχουν αποκλειστεί από τις παραδοσιακές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και να αυξήσει την πρόσβαση σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες για περιοχές που δεν έχουν ωφεληθεί από τη συμμετοχή τους στη «Συναίνεση της Ουάσιγκτον».
Οι λύσεις μέσω της Fintech χρησιμοποιούν συχνά ψηφιακές υποδομές και μοντέλα λειτουργίας για την παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών με χαμηλότερο κόστος, καθιστώντας τις προσβάσιμες σε ένα ευρύτερο φάσμα πελατών.
Η Fintech έχει επίσης ανοίξει νέες μορφές χρηματοδότησης, όπως το crowdfunding και ο peer-to-peer δανεισμός, επιτρέποντας σε όλους να γίνουν τραπεζίτες του εαυτού τους.
Η πρόσφατη κατάρρευση των κρυπτονομισμάτων αποκάλυψε την αδυναμία των λύσεων fintech που δεν υποστηρίζονται από πραγματικά περιουσιακά στοιχεία.
Πραγματικά περιουσιακά στοιχεία
Επομένως, είναι σημαντικό το νέο παγκόσμιο νομισματικό σύστημα να υποστηρίζεται από πραγματικά περιουσιακά στοιχεία, καθώς ένα τέτοιο σύστημα μπορεί να προσφέρει μεγαλύτερη σταθερότητα και να δημιουργήσει εμπιστοσύνη σε περιβάλλοντα υψηλής μεταβλητότητας.
Τα ακίνητα είναι υλικά αγαθά, όπως ο χρυσός ή τα ακίνητα που έχουν εγγενή αξία και δεν υπόκεινται στις ίδιες διακυμάνσεις και αβεβαιότητες με άλλες μορφές νομίσματος.
Τα νομίσματα που υποστηρίζονται από πραγματικά περιουσιακά στοιχεία θεωρούνται πιο αξιόπιστα και σταθερά, καθώς η αξία τους συνδέεται άμεσα με την αξία των υποκείμενων περιουσιακών στοιχείων.
Τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία τα οποία υποστηρίζονται από πραγματικά περιουσιακά στοιχεία μπορούν επίσης να παρέχουν μια ισχυρή αντιστάθμιση έναντι της απώλειας αξίας έναντι του πληθωρισμού.
Καθώς η παγκόσμια οικονομία αναζητά πραγματικές λύσεις που βασίζονται σε περιουσιακά στοιχεία με πραγματική αξία, το ερώτημα είναι στη συνέχεια: Πώς φέρνουμε κοντά τον κατακερματισμένο κόσμο προκειμένου να συζητήσουμε τους κοινούς κανόνες του παιχνιδιού και πού πρέπει να γίνει μια τέτοια συνάντηση;
Το Bretton Woods 2.0 θα έχει επίκεντρο τις χώρες του Περσικού Κόλπου;
Οι χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC) αποτελούν φυσική επιλογή για να δημιουργήσουν δίαυλους επικοιννωίες σε έναν πολυπολικό κόσμο για να συζητήσουν το μέλλον του παγκόσμιου νομισματικού συστήματος.
Αυτό οφείλεται στον ρόλο τους ως «γεφυροποιών» και στις διπλωματικές προσπάθειές τους να γίνουν πλατφόρμες συνομιλίας γύρω από τη μελλοντική κατεύθυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης και ηγεσίας, που υποδηλώθηκε από την πρόσφατη Expo Dubai 2020 και το Παγκόσμιο Κύπελλο FIFA 2022 που πραγματοποιήθηκε στο Κατάρ, μαζί με τα Ηνωμένα Αραβικά
Οι χώρες του Περσικού Κόλπου έχουν μακρά ιστορία να λειτουργούν ως μεσάζοντες μεταξύ εθνών και έχουν καθιερώσει την περιοχή ως κόμβο οικονομικών, πολιτικών και πολιτιστικών ανταλλαγών.
Στρατηγικά τοποθετημένα στο σταυροδρόμι Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής, τα κράτη αυτά ασκούν σημαντική γεωπολιτική επιρροή στην ευρύτερη περιοχή, καθιστώντας τον Περσικό Κόλπο κατάλληλο για να χρησιμεύσει ως μελλοντική πλατφόρμα για διεθνή συνεργασία και συνεργασία.
Τα κράτη του κόλπου έχουν ισχυρούς διπλωματικούς δεσμούς με κράτη σε όλο τον κόσμο και μπορούν να υπηρετούν ως ουδέτεροι μεσάζοντες σε συγκρούσεις και διαφορές.
Ενώ ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelensky χαρακτήρισε την ουδετερότητα «ανήθικη» υπό το πρίσμα του πολέμου στην Ουκρανία, η πραγματικότητα του κόσμου μας είναι ότι όταν τελειώσει ο πόλεμος -και τελικά τελειώνουν όλοι οι πόλεμοι- θα υπάρχει μια Ουκρανία και θα υπάρχει μια Ρωσία. και θα πρέπει να μάθουν να ζουν ξανά μεταξύ τους.
Το πεδίο συνάντησης
Ακόμη και ο κατακερματισμένος κόσμος χρειάζεται τους χώρους συνάντησης του.
Στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πόλεμος, υπήρχε η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, όπου τα αντιμαχόμενα μέρη μπορούσαν ακόμα να συγκεντρωθούν για να συζητήσουν τόσο τα εκκρεμή εμπορικά ζητήματα όσο και το μέλλον της παγκόσμιας τάξης μετά τον πόλεμο.
Ομοίως, ο Περισικός Κόλπος είναι μοναδικά τοποθετημένος για να φέρει ξανά κοντά τα μέρη του κόσμου που δεν συνομιλούν μεταξύ τους και να χαρτογραφήσει την αρχιτεκτονική του μελλοντικού παγκόσμιου νομισματικού συστήματος.
