Στο πανηγυρικό δελτίο τύπου του Υπουργείου Πολιτισμού για το πόρισμα της Επιτροπής της Ουνέσκο για την Ακρόπολη, η κυβέρνηση πανηγυρίζει επειδή σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό ” Η γενική κατάσταση της Εξέχουσας Οικουμενικής Αξίας του ενταγμένου στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς Μνημείου με την ονομασία “Ακρόπολη, Αθήνα” είναι εξαιρετική και προστατεύεται επαρκώς. Νόμοι και κανονισμοί διασφαλίζουν την προστασία του μνημείου και της ζώνης προστασίας του (buffer zone)” κι επειδή επίσης “αποτελεί πρότυπο συντήρησης κληρονομιάς σε παγκόσμιο επίπεδο”.
Η Εκθεση βασίστηκε στα πορίσματα Μικτής Συμβουλευτικής Αποστολής (Joint Advisory Mission) αποτελούμενης από δύο εκπροσώπους του διεθνούς ICOMOS και ενός του Κέντρου Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, οι οποίοι πραγματοποίησαν το διάστημα 27-29 Απριλίου 2022 τριήμερη επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης. Η Αποστολή οργανώθηκε μετά από πρόσκληση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, βάσει των προβλεπόμενων στις παραγράφους 28 και 31.d των Επιχειρησιακών Οδηγιών της Σύμβασης της UNESCO για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς.
Η αλήθεια είναι ότι η κυβέρνηση ρίχνει πυροτεχνήματα θριάμβου για τα αυτονόητα. Διότι, αν μετά από μισό αιώνα συστηματικών εργασιών συντήρησης, αποκατάστασης, αναστήλωσης των μνημείων της Ακρόπολης δεν είχε κατορθώσει το κράτος να διασφαλίσει ένα επαρκές – θεσμικά, διοικητικά και επιστημονικά – πλαίσιο και αν η επί σειρά ετών εμπειρία δεν είχε κατορθώσει να κεφαλαιοποιήσει μια σημαντική παρακαταθήκη έρευνας, επιστημονικής μεθοδολογίας και εφαρμοσμένης γνώσης, τότε θα υπήρχε πραγματικά μεγάλο πρόβλημα!
Επομένως, ας αφήσουμε κατά μέρος τα στοιχειωδώς αυτονόητα – τα οποία είναι αποτέλεσμα και κατάκτηση πολύχρονης και κοπιώδους εργασίας επιστημόνων και ειδικών τεχνικών – και ας δούμε αυτά που η κυβέρνηση προσπάθησε παρουσιάσει ως επουσιώδη.
Γράφει το δελτίο Τύπου: “Oπως είθισται σε παρόμοιες αποστολές της UNESCO, διατυπώθηκαν παρατηρήσεις, συστάσεις και επισημάνσεις”…
Αντιλαμβανόμαστε ότι για την κυβέρνηση θα ήταν προτιμότερο να μην το κάνει και να καταλήγει στο πόσο υπέροχα είναι όλα! Εντούτοις, δεν έγινε, διότι προφανώς η Επιτροπή της Ουνέσκο επισκέφθηκε την Ακρόπολη επαγγελματικά και όχι με το λιβανιστήρι ανά χείρας.
Ετσι, λοιπόν, η παραπάνω διατύπωση θα μπορούσε να έχει και το αντίστροφό της: Δηλαδή, θα μπορούσε να γράφει το δελτίο Τύπου ότι “η Ουνέσκο διατύπωσε παρατηρήσεις, συστάσεις, επισημάνσεις, κινδύνους… Είθισται σε παρόμοιες αποστολές να επισημαίνεται η μέχρι σήμερα πρόοδος και να τονίζονται η επιστημονικές, μεθοδολογικές, τεχνικές κατακτήσεις”.
Είθισται, συμπληρώνουμε, οι επισημάνσεις, παρατηρήσεις, συστάσεις, να διατυπώνονται με διακριτικό και διπλωματικό τρόπο.
Οσα, λοιπόν, αποφάσισε η κυβέρνηση να υποτιμήσει και για το οποία ο πρωθυπουργός αξίωσε όσοι ασκούσαν κριτική “να ζητήσουν συγνώμη” (!) είναι πολύ σοβαρά. Σημείωνεται, ότι, οι παρατηρήσεις της Ουνέσκο αφορούν επίσκεψη που πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο του 2022:
- Δεν υπάρχει μέχρι τώρα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης του μνημείου και ροής των επισκεπτών (πιθανόν δεν γνωρίζουν ότι τα μέχρι σήμερα έργα προσβλέπουν στην χωρίς όρια, μέτρο και φραγμό εξυπηρέτηση των κρουαζιερόπλοιων). Η Unesco ενθαρρύνει το Κράτος Μέλος να προτείνει λύσεις διαχείρισης των ροών των επισκεπτών που λαμβάνουν υπόψη όλους τους χώρους που περιλαμβάνονται στη ζώνη προστασίας (buffer zone), προκειμένου να μειωθεί η πίεση στον Ιερό Βράχο και να υπάρξει καλύτερη διαχείριση στις ροές των επισκεπτών κατά τις ώρες λειτουργίας. Γι΄ αυτό και είναι σημαντικό να συμπεριληφθεί σε αυτήν τη διαδικασία ένας διάλογος με τον τουριστικό κλάδο, προκειμένου να καταστούν οι ενδιαφερόμενοι περισσότερο ενήμεροι για την εύθραυστη φύση του Ιερού Βράχου
- Παράλληλα αναφέρει ότι : “Οι εργασίες αποκατάστασης και συντήρησης πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους το βάρος των οχημάτων που μεταφέρουν υλικά για την προστασία του ευαίσθητου αρχαίου βράχου. Θα πρέπει να εξεταστούν εναλλακτικοί τρόποι οργάνωσης του σημερινού χώρου αποκατάστασης προκειμένου να μειωθεί η κίνηση βαριών μηχανημάτων και εξοπλισμού στο βράχο της Ακρόπολης”.
- Παρατηρήσεις γίνονται και αναφορικά με τους χρωματισμούς των διαδρόμων, αλλά και την πρόσβαση των ΑΜΕΑ, που για την UNESCO δεν είναι μόνο τα άτομα με αμαξίδια, αλλά και οι τυφλοί (μάλιστα επισημαίνουν με φωτογραφίες και την προχειρότητα στον σχεδιασμό της διαδρομής των τυφλών).
- Στο εξής, πριν από κάθε παρέμβαση, θα πρέπει να διεξάγεται μια μελέτη των επιπτώσεων που θα μπορούσε να έχει η κάθε επέμβαση στη διατήρηση των χαρακτηριστικών που συνιστούν την οικουμενική αξία του μνημείου. Η μελέτη αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει πλήρη τεκμηρίωση με επιχειρήματα, κατόψεις και πλήρη σχέδια. Στη συνέχεια, ολόκληρος ο φάκελος θα πρέπει να κοινοποιείται στο Κέντρο Παγκόσμιας Κληρονομιάς (World Heritage Center) προκειμένου να εξετασθεί σε συνεργασία με συμβουλευτικούς οργανισμούς όπως το ICOMOS.
- Ιδιαίτερης σημασίας είναι η επισήμανση ότι «οι μελλοντικές επεμβάσεις στην Ακρόπολη δεν θα πρέπει να έρχονται σε αντίθεση με τη Χάρτα της Βενετίας του 1964 ή με τη Χάρτα του ICOMOS για τις Αρχές Ανάλυσης, Συντήρησης και Αποκατάστασης Κατασκευών Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς».
- Για τα έργα στη Δυτική Πρόσβαση αντιγράφουμε από δελτίο τύπου του Υπουργείου Πολιτισμού:
“Σύμφωνα με το πνεύμα της Σύμβασης για την Προστασία της Παγκόσμιας Κληρονομιάς και των Επιχειρησιακών της Οδηγιών, για τα επόμενα στάδια υλοποίησης της πρότασης θα πρέπει να διευκρινιστεί ο τρόπος με τον οποίο η επέμβαση θα διατηρήσει και θα εγγυηθεί την αυθεντικότητα του Μνημείου, η ιστορική αξία του οποίου δεν βρίσκεται μόνο στην εμφάνισή του, αλλά και στην ακεραιότητα όλων των στοιχείων του και των ιστορικών του διαστρωματώσεων. Επιπλέον, οποιοσδήποτε σχεδιασμός σχετικά με την Δυτική Πρόσβαση πρέπει να ενσωματωθεί σε ένα γενικό Διαχειριστικό Σχέδιο για την Ακρόπολη, το οποίο θα ενσωματώνει επίσης σχεδιασμούς για τον τουρισμό, για την κυκλοφορία των οχημάτων και τη στάθμευση, ασφάλεια, σχέδια καταστροφών και εκκένωσης, ύδρευση, αποχέτευση κλπ., καθώς επίσης και τις σχέσεις με άλλα μνημεία και χώρους.” (οι επισημάνσεις με bold είναι του Ημεροδρόμου). Σημειώνεται ότι το ΥΠΠΟΑ όχι μόνο έχει ανακοινώσει το έργο αυτό, επίσης με θριαμβευτικό δελτίο τύπου, αλλά το έχει ήδη εντάξει, χωρίς μελέτη, στα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης!
Συμπερασματικά: το να διαβάζεις ανάποδα μία έκθεση της ΟΥΝΕΣΚΟ για την Ακρόπολη για να ικανοποιήσεις το μύθο της “αριστείας” είναι κυριολεκτικά ευτελές και δυσανάλογο της αξίας του μνημείου και του σεβασμού που του αρμόζει.