Το Ιράν σε τροχιά πολέμου με τις ΗΠΑ – Παραίτηση βόμβα που αλλάζει τη στρατηγική της Τεχεράνης – «Ο ρεφορμισμός πέθανε»

Η παραίτηση ενός προσώπου – κλειδί για την εκπόνηση της επίσημης διπλωματίας του Ιράν, ενδέχεται να αλλάξει τα πάντα στην ισλαμική δημοκρατία, θέτοντάς την σε τροχιά ευθείας σύγκρουση με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Πιο συγκεκριμένα, στις 2 Μαρτίου 2025, ο Αντιπρόεδρος του Ιράν για τις Στρατηγικές Υποθέσεις, Mohammad Javad Zarif, υπέβαλε την παραίτησή του.
Η σημασία αυτού του γεγονότος δεν μπορεί να υποτιμηθεί επ’ ουδενί.
Κι αυτό διότι ο κ. Zarif αποτελεί τον πιο επιδραστικό εκπρόσωπο της φιλελεύθερης-μεταρρυθμιστικής πτέρυγας στην Ισλαμική Δημοκρατία.
Μάλιστα ήταν το πρόσωπο στο οποίο βασίζονταν η προηγούμενη Δημοκρατική διοίκηση στην Ουάσινγκτον και οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών.
Με την αποχώρησή του, οι ελπίδες για εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν εξασθενούν πια σημαντικά.

Ο κίνδυνος ένοπλης σύγκρουσης με το Ισραήλ και η εμπλοκή των ΗΠΑ

Έτσι, η προοπτική μιας άμεσης ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ Τεχεράνης και Τελ Αβίβ φαίνεται πλέον πιο πιθανή από ποτέ.
Η αμερικανική εμπλοκή σε έναν τέτοιο πόλεμο είναι πολύ πραγματική.
Δεν είναι τυχαίο που ο Donald Trump έχει μιλήσει για πόλεμο με το Ιράν ήδη από τον Δεκέμβριο του 2024.
Απλώς η σύγκρουση αρχίζει πλέον -κατά τη δεύτερη θητεία του Trump στον Λευκό Οίκο- να παίρνει μια πιο απτή μορφή.

Η Άνοδος του Zarif και οι ματαιωμένες ελπίδες

Η ανάδειξη του Zarif στη θέση του Αντιπροέδρου τον Αύγουστο του 2024 έγινε δεκτή με ενθουσιασμό τόσο από τους Δημοκρατικούς στον Λευκό Οίκο όσο και από το φιλελεύθερο στρατόπεδο στην Τεχεράνη. Χαρακτηριστική είναι η αντίδραση ενός καναλιού της αντιπολίτευσης του Ιράν στο Telegram, του οποίου ο διαχειριστής ζει στο Κίεβο:
«Η Ρωσία τελείωσε στο Ιράν για πάντα! Τα βιβλία ιστορίας του μέλλοντος θα γράψουν: 27 Αυγούστου 2024, η ημέρα του τέλους των διακοσίων χρόνων αυτοκρατορικής επιρροής και ρωσικής παρέμβασης στην πολιτική ζωή του Ιράν. Μισώ τον Khamenei, αλλά στο τέλος της ζωής του κάνει κάτι αξιόλογο. Η Ρωσία είναι αναμφίβολα ένας από τους κύριους παράγοντες που επηρέασαν αρνητικά τη ζωή των Ιρανών και την κατάσταση της χώρας τους από τις αρχές του 19ου αιώνα. Αντίο, Ρωσική Αυτοκρατορία.»
Αποδείχθηκε, ωστόσο, ότι μια τέτοια εκτίμηση ήταν μάλλον βιαστική.

Η ιστορία του Zarif: Από την Αμερική στο Ιρανικό Υπουργείο Εξωτερικών

Ο Mohammad Javad Zarif προερχόταν από μια μεσοαστική οικογένεια και ξεκίνησε τις σπουδές του στις Ηνωμένες Πολιτείες σε ηλικία 17 ετών, πριν από την Ισλαμική Επανάσταση.
Το 1977 εγγράφηκε στο Drew College Preparatory School και συνέχισε στο San Francisco State University και το University of Denver.
Την ίδια στιγμή, στη χώρα του εκτυλίσσονταν δραματικά γεγονότα που έθεσαν τέλος στις σχέσεις ΗΠΑ – Ιράν:

– Η κατάληψη της Πρεσβείας των ΗΠΑ στην Τεχεράνη.
– Η αποτυχημένη επιχείρηση των Ειδικών Δυνάμεων των ΗΠΑ, Eagle Claw.
– Η επιβολή κυρώσεων κατά του Ιράν.
– Η μαζική στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ στο Ιράκ μετά την έκρηξη του πολέμου Ιράν-Ιράκ το 1980-1988.

Παρά τα γεγονότα αυτά, ο Zarif κατάφερε να ολοκληρώσει τις σπουδές του στην Αμερική χωρίς προβλήματα και στη συνέχεια εντάχθηκε στο Υπουργείο Εξωτερικών της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν.
Η παραίτηση του Zarif θέτει πια υπό αμφισβήτηση το μέλλον των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν και εγείρει σοβαρούς προβληματισμούς για τη σταθερότητα στην περιοχή.

Ο Ρόλος του Mohammad Javad Zarif και η Επιδείνωση των Σχέσεων Ιράν – ΗΠΑ

Από το 2013 έως το 2021, ο Mohammad Javad Zarif διετέλεσε επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής του Ιράν.
Θεωρείται ο αρχιτέκτονας της πυρηνικής συμφωνίας του 2015, γνωστής ως Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA).
Στο πλαίσιο της συμφωνίας αυτής, η Τεχεράνη παραιτήθηκε από την αξίωσή του για απόκτηση πυρηνικών όπλων με αντάλλαγμα μερική άρση των κυρώσεων.
Το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ χαρακτήρισε το JCPOA ως το μεγαλύτερο επίτευγμα της αμερικανικής διπλωματίας.
Ωστόσο, το φιλοϊσραηλινό λόμπι στην Ουάσινγκτον ήταν εξαιρετικά δυσαρεστημένο με τους όρους της συμφωνίας.
Κατά την πρώτη θητεία του ως πρόεδρος, ο Donald Trump αποχώρησε μονομερώς από τη συμφωνία και επανέφερε τις κυρώσεις κατά του Ιράν.
Αυτή η κίνηση ανέδειξε τη βραχύβια φύση οποιασδήποτε συμφωνίας μεταξύ Ιράν και ΗΠΑ, υπονομεύοντας σημαντικά τη θέση του Zarif, καθώς και όλων των μεταρρυθμιστών φιλελευθέρων στην ιρανική πολιτική σκηνή.

Οι ελπίδες για εξομάλυνση και η επιστροφή του Zarif

Η σύγκρουση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, η οποία κλιμακώθηκε μετά την ενέργεια της Hamas στις 7 Οκτωβρίου 2023, αναζωπύρωσε τις ελπίδες για μια νέα προσέγγιση μεταξύ Τεχεράνης και Ουάσινγκτον.
Η διοίκηση του Joe Biden εξέφρασε την προθυμία της να καταλήξει σε ορισμένες συμφωνίες με την ιρανική πλευρά και επέδειξε φανερά τη δυσαρέσκειά της για τις σκληρές ενέργειες του Benjamin Netanyahu.
Πιθανότατα, οι ελπίδες της ιρανικής ηγεσίας για μια συμφωνία με τους Δημοκρατικούς συνέβαλαν στην επιστροφή του Mohammad Javad Zarif στην εξουσία.
Οι προσπάθειές του υποστηρίχθηκαν ενεργά από τον μεταρρυθμιστή πρόεδρο, Massoud Pezeshkian.

Οι σοβαρές αιχμές του Zarif κατά του ιρανικού κατεστημένου

Ο Zarif φαινόταν να «ανεβάζει την αξία του» απειλώντας συχνά με παραίτηση για να πιέσει το ιρανικό κατεστημένο.
Ωστόσο, φαίνεται πως ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν αποφάσισε ότι ο φιλελεύθερος διπλωμάτης δεν ήταν πλέον απαραίτητος.
«Χθες, κατόπιν πρόσκλησης του σεβαστού επικεφαλής της δικαιοσύνης, πήγα να τον συναντήσω. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης για την κατάσταση στη χώρα, μου συνέστησε να επιστρέψω στο πανεπιστήμιο για να αποφευχθούν περαιτέρω πιέσεις στην κυβέρνηση του Massoud Pezeshkian», δήλωσε ο Zarif στις 3 Μαρτίου.
Υποστήριξε επίσης ότι δεχόταν τακτικά «προσβολές» και «συκοφαντίες».

Η κλιμάκωση της έντασης και τα σχέδια του Ισραήλ

Η παραίτηση ενός τόσο σημαντικού φιλελεύθερου διπλωμάτη αποτελεί σοβαρή ένδειξη επικείμενης επιδείνωσης των ιρανοαμερικανικών σχέσεων — και μάλιστα όχι εξαιτίας της Τεχεράνης.
Σύμφωνα με τη Wall Street Journal, Ισραηλινοί ηγέτες, με τη στήριξη του Λευκού Οίκου, σχεδιάζουν να πραγματοποιήσουν εκτεταμένες επιδρομές κατά ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων τους επόμενους έξι μήνες.
Οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ είχαν αναφέρει παρόμοια σχέδια της δεξιάς σιωνιστικής κυβέρνησης ήδη από την προηγούμενη προεδρική διοίκηση.
Η ισραηλινή κατασκοπεία εκτιμά ότι το «παράθυρο ευκαιρίας» για να σταματήσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν κλείνει.
Είτε το πρόγραμμα αυτό θα σταματήσει με βομβαρδισμούς, είτε το Ισραήλ θα πρέπει να προετοιμαστεί για το ενδεχόμενο να ενταχθεί ο κύριος γεωπολιτικός του αντίπαλος στο πυρηνικό κλαμπ.

Τα πυρηνικά του Ιράν στο στόχαστρο – Το Ισραήλ με το χέρι στη σκανδάλη

Σημειωτέον ότι το τελευταίο ο διάστημα ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Netanyahu φλερτάρει έντονα με την ιδέα να επαναλάβει την επιχείρηση Opera του 1981, όταν η ισραηλινή αεροπορία κατάφερε να βομβαρδίσει τον ιρακινό πυρηνικό αντιδραστήρα στο Osirak.
Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτό δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα.
Το 2007, το Ισραήλ κατάφερε να καταστρέψει τον συριακό πυρηνικό αντιδραστήρα στο Deir ez-Zor κατά τη διάρκεια της επιχείρησης Orchard.
Ωστόσο, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν είναι πολύ πιο ισχυρό.
Οι εγκαταστάσεις του είναι διάσπαρτες σε μεγάλη έκταση της χώρας, βρίσκονται σε ορεινά εδάφη ή υπόγεια.
Θα ήταν αδύνατο για τους Ισραηλινούς να πραγματοποιήσουν μια επίθεση από μόνοι τους.
Η υποστήριξη των ΗΠΑ είναι ζωτικής σημασίας για το Τελ Αβίβ.
Μόνο ο Donald Trump μπορεί να παράσχει δορυφορική αναγνώριση, αμερικανικά συστήματα αεράμυνας πάνω από το ισραηλινό έδαφος και συμφωνίες με τη Σαουδική Αραβία για την παροχή εναέριου χώρου για υπερπτήσεις ισραηλινών αεροσκαφών.

Ο ιρανικός μονόδρομος περνάει μέσα από τη… Μόσχα

Γίνεται λοιπόν σαφές ότι μόνο μια συνολική και στενή προσέγγιση μεταξύ Τεχεράνης και Μόσχας μπορεί να προστατεύσει την κυριαρχία και την ανεξαρτησία του Ιράν.
Δεν είναι μυστικό ότι τα μεγάλης κλίμακας σχέδια οικονομικής συνεργασίας με τη Ρωσία έχουν ματαιωθεί από τους εκπροσώπους του φιλελεύθερου τμήματος του ιρανικού κατεστημένου.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το σχέδιο για την κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Astara-Resht έχει σταματήσει.
Δυστυχώς, δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος μέχρι στιγμής.
Το σχέδιο για τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου στο βόρειο Ιράν έχει σαμποταριστεί.
Η κυβέρνηση του Masoud Pezeshkian αποφάσισε να παζαρέψει την τιμή.
Η ιρανική πλευρά υπερεκτίμησε τα προβλήματα της Ρωσίας με τις δυτικές κυρώσεις.
Ως αποτέλεσμα, αντί για 55 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, μόνο 2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα θα παραδοθούν στο πρώτο στάδιο.
Και αυτά είναι μόνο τα πιο εντυπωσιακά παραδείγματα.
Τίποτα δεν θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια της Ισλαμικής Δημοκρατίας περισσότερο από το σαμποτάρισμα της συμμαχίας της με τη Ρωσία.
Εξάλλου, η ενίσχυση της οικονομικής θέσης της Μόσχας την παρακινεί να ενισχύσει την εθνική ασφάλεια του Ιράν.
Ως εκ τούτου, η παραίτηση του Zarif παρέχει πολύ σοβαρούς λόγους για την εντατικοποίηση της ρωσο-ιρανικής συνεργασίας, ακόμη και όταν οι σχέσεις μεταξύ του Κρεμλίνου και του Λευκού Οίκου θερμαίνονται…