Τουλάχιστον η Ευρώπη δεν χρειάζεται πλέον να αντέχει αυτή την “κοροϊδία” του Henry Kissinger σχετικά με το ποιος απαντά στους ξένους που θέλουν να μιλήσουν με την… Ευρώπη.
Κανείς δεν τηλεφωνεί πάντως, αναφέρει σκωπτικά το Politico.
Από τις μυριάδες γεωστρατηγικές ψευδαισθήσεις που έχουν καταστραφεί τις τελευταίες ημέρες, η πιο νηφάλια συνειδητοποίηση για οποιονδήποτε κατοικεί στην ήπειρο θα πρέπει να είναι η εξής: Κανείς δεν ενδιαφέρεται για το τι σκέφτεται η Ευρώπη.
Σε μια σειρά παγκόσμιων σημείων ανάφλεξης, από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ μέχρι το Κοσσυφοπέδιο και το Ισραήλ, η Ευρώπη έχει υποβιβαστεί στο ρόλο μιας καλοπροαίρετης ΜΚΟ, της οποίας οι ανθρωπιστικές συνεισφορές είναι ευπρόσδεκτες, αλλά κατά τα άλλα αγνοούνται, αναφέρει το Politico.
Το μπλοκ των 27 μελών πάλευε πάντα να αρθρώσει μια συνεκτική εξωτερική πολιτική, δεδομένων των διαφορετικών εθνικών συμφερόντων που διαδραματίζονται.
Ακόμα κι έτσι, εξακολουθούσε να έχει σημασία, κυρίως λόγω του μεγέθους της αγοράς της.
Ωστόσο, η παγκόσμια επιρροή της ΕΕ μειώνεται, εν μέσω της παρακμής της οικονομίας της και της αδυναμίας της να προβάλει στρατιωτική ισχύ σε μια περίοδο αυξανόμενης παγκόσμιας αστάθειας.
Πανευρωπαϊκό «ψαράκι»
Αντί για τη «γεωπολιτική» δύναμη που υποσχέθηκε η Πρόεδρος της Επιτροπής Ursula von der Leyen όταν ανέλαβε τα καθήκοντά της το 2019, η ΕΕ έχει μετατραπεί σε ένα πανευρωπαϊκό «ψαράκι», προσφέροντας «διασκέδαση» στους πραγματικούς παίκτες, ενώ ντρέπεται μέσα στην κακοφωνία των αντιφάσεων της.
Αν αυτό ακούγεται σκληρό, αλλά σκεφτείτε τις τελευταίες 72 ώρες, αναφέρει το Politico.
Μετά τη σφαγή εκατοντάδων Ισραηλινών αμάχων από τη Hamas το Σαββατοκύριακο, ο Ευρωπαίος Επίτροπος Διεύρυνσης Olivér Várhelyi ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι το μπλοκ θα αναστείλει «αμέσως» τη βοήθεια 691 εκατ. ευρώ προς την Παλαιστινιακή Αρχή.
Λίγες ώρες αργότερα, ο Σλοβένος Επίτροπος Janez Lenarčič αντέκρουσε τον Ούγγρο συνάδελφό του, επιμένοντας ότι η βοήθεια «θα συνεχιστεί όσο χρειαστεί».
Η υπηρεσία Τύπου της Επιτροπής ακολούθησε μια δήλωση ότι η ΕΕ θα διενεργούσε «επείγουσα επανεξέταση» ορισμένων προγραμμάτων βοήθειας για να διασφαλίσει ότι δεν θα διοχετευθούν κονδύλια στην τρομοκρατία, κάτι που σημαίνει ότι δεν υπήρχαν ήδη τέτοιες διασφαλίσεις.
Όσον αφορά τον επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Josep Borrell, το αποτέλεσμα οποιασδήποτε αναθεώρησης της βοήθειας για τους Παλαιστίνιους ήταν προκαθορισμένο: «Θα πρέπει να υποστηρίξουμε περισσότερο, όχι λιγότερο», είπε την Τρίτη.
Συνοψίζοντας: Μέσα σε μόλις 24 ώρες, η Επιτροπή πέρασε από την ανακοίνωσή της ότι θα αναστείλει κάθε βοήθεια προς τους Παλαιστίνιους στο σήμα ότι θα αυξήσει τη ροή κεφαλαίων.
Η θέση στη διαμάχη
Η απάντηση της ΕΕ στα γεγονότα στο Ισραήλ δεν ήταν λιγότερο συγκεχυμένη.
Ακόμη και όταν το Ισραήλ εξακολουθούσε να μετράει τα πτώματα από την πιο φρικτή σφαγή στην ιστορία του εβραϊκού κράτους, ο Borrell, ένας μακροχρόνιος επικριτής της χώρας που ουσιαστικά έχει κηρυχθεί persona non grata εκεί, κατέκρινε και τις δύο πλευρές.
Ο Borrell, Ισπανός σοσιαλιστής, καταδίκασε τη «βάρβαρη και τρομοκρατική επίθεση» της Hamas, ενώ επέκρινε επίσης το Ισραήλ για τον αποκλεισμό της Γάζας και υπογράμμισε τα «βάσανα» των Παλαιστινίων που ψήφισαν τη Hamas στην εξουσία.
Η προσέγγιση του Ισπανού ήταν σε έντονη αντίθεση με εκείνη της von der Leyen, η οποία καταδίκασε απερίφραστα τις επιθέσεις (αν και σε μια σειρά από tweets) και έβαλε την ισραηλινή σημαία να προβάλλεται στην πρόσοψη του γραφείου της.
Αυτές οι κινήσεις προκάλεσαν αμέσως διαμαρτυρίες από άλλες γωνιές της ΕΕ, ωστόσο, με την Clare Daly, μια φλογερή αριστερή ευρωβουλευτή από την Ιρλανδία, να αμφισβητεί τη νομιμότητα της von der Leyen και να της λέει να «σιωπήσει».
Στα μέσα της εβδομάδας, η εξακρίβωση της θέσης της Ευρώπης για την κρίση ήταν σαν να πετάς βελάκια – με δεμένα τα μάτια, αναφέρει το Politico.
Αιματηρά χέρια
Συγκρίνετε το με τα μηνύματα από την Ουάσιγκτον.
«Αυτή τη στιγμή, πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι», δήλωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden σε ειδική ομιλία στον Λευκό Οίκο την Τρίτη.
«Στεκόμαστε στο πλευρό του Ισραήλ. Και θα διασφαλίσουμε ότι το Ισραήλ έχει ό,τι χρειάζεται για να φροντίσει τους πολίτες του, να αμυνθεί και να ανταποκριθεί σε αυτή την επίθεση».
Ο Biden σημείωσε ότι είχε τηλεφωνήσει στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο για να συζητήσουν την κρίση.
Ιδιαίτερα δεν υπάρχει στη λίστα: οποιοσδήποτε από τους «ηγέτες» της ΕΕ.
Την Τρίτη, ο Borrell διοργάνωσε έκτακτη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στο Ομάν, όπου είχαν ήδη συγκεντρωθεί, για να συζητήσουν την κατάσταση στο Ισραήλ.
Ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Eli Cohen, αρνήθηκε να συμμετάσχει, έστω και εξ αποστάσεως.
Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη, λαμβάνοντας υπόψη το ιστορικό της Ευρώπης στο Ιράν, το οποίο υποστηρίζει τη Hamas για δεκαετίες και η ηγεσία του οποίου γιόρτασε τις επιθέσεις του Σαββατοκύριακου.
Αν και το Ιράν αρνείται την άμεση ανάμειξη, πολλοί αναλυτές λένε ότι η προσεκτικά σχεδιασμένη επίθεση της Hamas δεν θα ήταν δυνατή χωρίς εκπαίδευση και υλικοτεχνική υποστήριξη από την Τεχεράνη.
«Η Hamas δεν θα υπήρχε αν δεν υπήρχε η υποστήριξη του Ιράν», δήλωσε την Τετάρτη ο αμερικανός γερουσιαστής Chris Murphy, Δημοκρατικός στην Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας.
«Και, λοιπόν, είναι λίγο σκόπιμο το αν συμμετείχαν στενά στον σχεδιασμό αυτών των επιθέσεων ή απλώς χρηματοδότησε τη Hamas για δεκαετίες για να της δώσει τη δυνατότητα να σχεδιάσουν αυτές τις επιθέσεις.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Ιράν έχει αίμα στα χέρια του».
Παρά τις επίμονες ενδείξεις των κακόβουλων δραστηριοτήτων της Τεχεράνης σε ολόκληρη την περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της κράτησης ενός Ευρωπαίου διπλωμάτη που έκανε διακοπές στο Ιράν, ο Borrell έχει επανειλημμένα επιδιώξει να συνεργαστεί με το σκληροπυρηνικό καθεστώς της χώρας με την ελπίδα να αναζωπυρώσει τη λεγόμενη πυρηνική συμφωνία με τις παγκόσμιες δυνάμεις.
Πέρυσι, ο Borrell ταξίδεψε ακόμη και στο Ιράν σε μια προσπάθεια επανεκκίνησης των συνομιλιών, παρά τις έντονες αντιρρήσεις του τότε υπουργού Εξωτερικών του Ισραήλ, Yair Lapid.
Αν μη τι άλλο, ο Borrell είναι συνεπής.
«Το Ιράν θέλει να εξαφανίσει το Ισραήλ;
Τίποτα καινούργιο σε αυτό», είπε στο POLITICO το 2019 όταν ήταν ακόμη υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας.
«Πρέπει να ζήσεις με αυτό».
Τώρα η Ευρώπη πρέπει να ζήσει με τις συνέπειες αυτής της λανθασμένης πολιτικής και της απώλειας της αξιοπιστίας της στο Ισραήλ, τη μοναδική δημοκρατία της περιοχής.
Το σόου του Charles Michel
Ένα άλλο κραυγαλέο παράδειγμα της γεωπολιτικής ανικανότητας της Ευρώπης είναι το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η αμφισβητούμενη, κατά κύριο λόγο αρμενική, περιοχή στο Αζερμπαϊτζάν.
Η μακροχρόνια σύγκρουση εκεί ξεχάστηκε από το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου, αλλά όχι από τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel, ο οποίος κατέβαλε μια φιλόδοξη διπλωματική προσπάθεια νωρίτερα αυτό το έτος εν μέσω αναζωπύρωσης των εντάσεων.
Τον Ιούλιο, ο Michel φιλοξένησε τους ηγέτες της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν στις Βρυξέλλες, την έκτη τέτοια συνάντηση.
Περιέγραψε τις συζητήσεις ως «ειλικρινείς, ειλικρινείς και ουσιαστικές».
Κάλεσε μάλιστα τους ηγέτες σε μια ειδική σύνοδο κορυφής τον Οκτώβριο για μια «πενταμερή συνάντηση» με τη Γερμανία και τη Γαλλία στη Γρανάδα.
Δεν ήταν γραφτό να γίνει.
Μέχρι τότε, το Αζερμπαϊτζάν είχε καταλάβει την περιοχή, στέλνοντας περισσότερους από 100.000 πρόσφυγες να καταφύγουν στην Αρμενία.
Η Ευρώπη, που είχε απόλυτη ανάγκη από φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν, ήταν αδύναμη να κάνει οτιδήποτε άλλο παρά να παρακολουθεί.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, ο Michel κατηγόρησε τη Ρωσία, παραδοσιακά προστάτη της Αρμενίας στην περιοχή, για το φιάσκο.
«Είναι σαφές για όλους ότι η Ρωσία πρόδωσε τον αρμενικό λαό», είπε ο Michel στο Euronews.
Παρόμοιο μοτίβο έχει συμβεί στο Κοσσυφοπέδιο, όπου οι Ευρωπαίοι προσπαθούν εδώ και χρόνια να μεσολαβήσουν για μια διαρκή ειρήνη μεταξύ των αλβανικών και των σερβικών πληθυσμών του.
Το κύριο σημείο εκεί είναι το καθεστώς του βόρειου τμήματος του Κοσσυφοπεδίου, που συνορεύει με τη Σερβία, όπου οι Σέρβοι αποτελούν την πλειοψηφία των περίπου 40.000 κατοίκων.
Ο Borrell διόρισε μάλιστα «Ειδικό Εκπρόσωπο για τον Διάλογο Βελιγραδίου-Πρίστινας και άλλα περιφερειακά ζητήματα των Δυτικών Βαλκανίων».
Ο υφιστάμενος στη θέση, Miroslav Lajčák, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Σλοβακίας, δεν είχε μεγάλη τύχη.
Αν και στον Lajčák απονεμήθηκε ο μεγαλειώδης τίτλος πριν από περισσότερα από τρία χρόνια, τα κόμματα είναι, αν μη τι άλλο, πιο μακριά από ποτέ σήμερα.
Η ΕΕ έχει ξοδέψει ανείπωτα εκατομμύρια προσπαθώντας να σταθεροποιήσει την περιοχή, χρηματοδοτώντας οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, σχολεία, ακόμη και αστυνομικές δυνάμεις.
Ωστόσο, όταν οι εντάσεις απείλησαν να εξελιχθούν σε ολοκληρωτικές μάχες μετά από εισβολή Σέρβων πολιτοφυλακών στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο τον περασμένο μήνα, η ΕΕ αναγκάστηκε να καταφύγει στον δοκιμασμένο και αληθινό μηχανισμό επίλυσης κρίσεων: τον θείο Σαμ.
«Μας επικρίνουν για πολύ λίγη ηγεσία στην Ευρώπη και μετά για πάρα πολύ», είπε ο Αμερικανός διπλωμάτης Richard Holbrooke το 1998, αφού η Ουάσιγκτον παρέσυρε τους απρόθυμους Ευρωπαίους συμμάχους της σε μια προσπάθεια να σταματήσει την εκστρατεία «εθνοκάθαρσης» που εξαπέλυσε ο Γιουγκοσλάβος ηγέτης Slobodan Milošević στο Κοσσυφοπέδιο.
«Το γεγονός είναι ότι οι Ευρωπαίοι δεν πρόκειται να έχουν κοινή πολιτική ασφάλειας για το άμεσο μέλλον», πρόσθεσε ο Holbrooke.
«Κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε για να τους κρατήσουμε εμπλεκόμενους.
Αλλά μπορείτε να φανταστείτε πόσο μακριά θα είχα φτάσει με τον κ. Milošević αν έλεγα: «Με συγχωρείτε, κύριε Πρόεδρε, θα επιστρέψω σε 24 ώρες αφού μίλησα με τους Ευρωπαίους».
Ριψοκίνδυνη επιχείρηση
Δεν χρειάζεται να ψάξει κανείς περισσότερο από την Ουκρανία για απόδειξη ότι η άποψή του δεν είναι λιγότερο έγκυρη σήμερα.
Αν και η ΕΕ έχει κάνει ό,τι μπορεί, παρέχοντας δεκάδες δισεκατομμύρια σε οικονομική, ανθρωπιστική και στρατιωτική βοήθεια, δεν είναι σχεδόν αρκετό για να βοηθήσει την Ουκρανία να κρατήσει τους Ρώσους μακριά.
Αν δεν υπήρχε η αμερικανική υποστήριξη, τα ρωσικά στρατεύματα θα βρίσκονταν σε όλη την ανατολική πλευρά της ΕΕ, από τη Βαλτική μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα.
Η κατάσταση της Ουκρανίας υπογραμμίζει το χάσμα μεταξύ των γεωστρατηγικών φιλοδοξιών της Ευρώπης και της πραγματικότητας.
Παρόλο που η Ευρώπη δεν περίμενε την πλήρη εισβολή της Ρωσίας, μιλούσε για χρόνια για την ανάγκη βελτίωσης των αμυντικών της δυνατοτήτων.
«Πρέπει να αγωνιστούμε για το μέλλον μας οι ίδιοι, ως Ευρωπαίοι, για το πεπρωμένο μας», δήλωσε η τότε καγκελάριος της Γερμανίας Angela Merkel το 2017.
Και μετά δεν έγινε τίποτα.
Η πραγματικότητα είναι ότι θα είναι πάντα πιο εύκολο να στηριχθεί κανείς στην Ουάσιγκτον παρά να επιτύχει ευρωπαϊκή συναίνεση σχετικά με την εξωτερική πολιτική και τις στρατιωτικές δυνατότητες.
Γι’ αυτό οι συζητήσεις της Ευρώπης για την ασφάλεια μοιάζουν περισσότερο με ποδόσφαιρο φαντασίας παρά με κίνδυνο.
Αφού ο Biden αποφάσισε να στείλει ένα αεροπλανοφόρο των ΗΠΑ στην ανατολική Μεσόγειο ως απάντηση στην επίθεση της Hamas αυτή την εβδομάδα, ο Thierry Breton, Επίτροπος της Γαλλίας στην ΕΕ, είπε ότι η Ευρώπη πρέπει να σκεφτεί να κατασκευάσει το δικό της αεροπλανοφόρο.
Ακόμη και στις Βρυξέλλες, το σχόλιο προκάλεσε κάτι περισσότερο από κωμική ανακούφιση.
Παρά τη ρητορική σχετικά με την αναγκαιότητα να διαδραματίσει η Ευρώπη έναν πιο παγκόσμιο ρόλο, ούτε καν οι ηγέτες των μεγαλύτερων μελών της ΕΕ, της Γαλλίας και της Γερμανίας, δεν φαίνεται να το αντιμετωπίζουν σοβαρά.
Καθώς ο Biden κυνηγούσε στην αίθουσα καταστάσεων του Λευκού Οίκου για να συζητήσει την κρίση στο Ισραήλ, ο Γάλλος Πρόεδρος Emmanuel Macron και ο Γερμανός Καγκελάριος Olaf Scholz ήταν απασχολημένοι με τις συνομιλίες τους στο Αμβούργο.
Αφού συμφώνησαν να διπλασιάσουν τις προσπάθειές τους για τη μείωση της γραφειοκρατίας στην ΕΕ, έκαναν μια κρουαζιέρα στο λιμάνι με τους εταίρους τους.
Οι ηγέτες γιόρτασαν τις επιτυχημένες συζητήσεις τους σε μια τοπική προβλήτα με μπύρα και Fischbrötchen, ένα σάντουιτς με ψάρι Αμβούργου.
