Της Μαρίας Νεγρεπόντη-Δελιβάνη
(Περίληψη της εισήγησής μου στο διεθνές συνέδριο του Ταργκοβιστε ‘Ρουμανία, που θα δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά γαλλικά και αγγλικά)
Η διεθνής τάξη στην οποία ζούμε έχει ως μόνιμο θεμέλιο τον δυτικό πολιτισμό, με την ακλόνητη κληρονομιά του από τον Παλαιό Κόσμο και τη συνέχειά του.
Ωστόσο, οι ταραχώδεις ανακατατάξεις των τελευταίων δεκαετιών δεν αποτελούν πλέον λεπτομερειακές αλλαγές, που είναι πιθανό να αφήσουν ανέπαφη την κεντρική δομή, αλλά, αντίθετα, την κονιορτοποιούν πλήρως. Εκθρονίζουν τη Δύση από τον παγκόσμιο θρόνο της και καθιστούν τη φιλελεύθερη δημοκρατία ένα σύνολο παρωχημένων αξιών που ανήκει πλέον στο παρελθόν.
Η Δύση αντικαθίσταται από τον Νότο, ο οποίος καταλαμβάνει αυτό που η Δύση δεν ήταν ή και αυτό που πολέμησε.
Με άλλα λόγια, ένα χαμηλότερο επίπεδο ανάπτυξης, άλλες θρησκείες, άλλους πολιτισμούς, άλλες προτεραιότητες, άλλα σχέδια για το μέλλον και άλλες αξίες ζωής.
Όπως όλα δείχνουν, οι αλλαγές αυτές δεν θα περιοριστούν, όπως συνέβαινε τις προηγούμενες δεκαετίες, στην εναλλαγή παγκοσμιοποίησης και προστατευτισμού, αλλά θα σηματοδοτήσουν το τέλος του γνωστού κόσμου και την ανατολη ενός νέου.
Η εξέλιξη αυτή ήταν αναπόφευκτη και ως εκ τούτου αναμενόμενη, αφού οι πολιτισμοί έχουν αρχή, διάρκεια και τέλος και δεν ξεπερνούν τα 200 χρόνια. Η διαδοχή αυτή διενεργείται εδώ και δεκαετίες, με τα σημάδια παρακμής να γίνονται όλο και πιο έντονα, επεκτεινόμενα σε όλες τις πτυχές της θρησκευτικής, κοινωνικής, οικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής ζωής.
Δυστυχώς, είμαστε μάρτυρες μιας σταδιακής εξάτμισης των θεμελιωδών αξιών της ζωής.
Η δημιουργία των BRICS άρχισε το 2009, αρχικά με πέντε χώρες μέλη (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Νότια Αφρική και Κίνα), με πρωτοβουλία της Ρωσίας, και έγινε δεκτή με αδιαφορία από τη διεθνή κοινότητα, επειδή επρόκειτο για χώρες του Νότου που δεν άξιζαν την προσοχή της Δύσης.
Ωστόσο, η μετέπειτα ραγδαία αύξηση του αριθμού τους, με την προσθήκη της Αιγύπτου, της Αιθιοπίας, του Ιράν, της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων , καθώς και πρόσφατα η αίτηση για ένταξη από το Αζερμπαϊτζάν, την Ταϊλάνδη, το Βιετνάμ και το Μπαγκλαντές, τάραξε τα λιμνάζοντα νερά της Δύσης.
Η Δύση ανακάλυψε ξαφνικά ότι οι BRICS αντιπροσωπεύουν έναν «ολοκληρωμένο Νότο», η ανάπτυξη του οποίου έχει αρχίσει να ανησυχεί την ΕΕ.
Οι BRICS φαίνεται να βρίσκονται στην κορυφή του κόσμου για το προβλέψιμο μέλλον.
Είναι γενικά αποδεκτό ότι η δημιουργία των BRICS εκφράζει τη δυσαρέσκεια του Νότου για τον τρόπο με τον οποίο τον αντιμετωπίζει η Δύση. Και η φιλοδοξία Κίνας και Ρωσίας είναι να αλλάξουν τον κόσμο, να σπάσουν τις συμμαχίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες, να διαγράψουν τις δυτικές αξίες και να ανατρέψουν το δολάριο. Ειδικότερα, για την Κίνα, η κινητήρια δύναμη πίσω από την επέκταση των BRICS είναι η εξέλιξή τους σε αντίβαρο της G7.
Πράγματι, αυτό που είναι πιο ανησυχητικό για τις ΗΠΑ, ως ηγέτη της Δύσης, είναι η μείωση των διεθνών επιτευγμάτων τους σε βασικούς τομείς όπως η εκπαίδευση και η καινοτομία, σε αντίθεση με τον Νότο, ο οποίος σημειώνει πρόοδο. Η σημαντική στασιμότητα στα σχολεία των πλούσιων χωρών προκαλεί πανικό.
Εκτός από αυτόν τον παγκόσμιο στόχο, η Κίνα και η Ρωσία προσπαθούν να περιορίσουν την ηγεμονία του δολαρίου και μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και τις κυρώσεις της Δύσης κατά της Ρωσίας, έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος στον τομέα αυτό.
Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Νοτιοαφρικανού προέδρου Cyril Ramaphosa σε συνέντευξη Τύπου για τη διεύρυνση των BRICS: «Μοιραστήκαμε το όραμά μας για τους BRICS ως πρωταθλητές των αναγκών και των ανησυχιών των λαών του Νότου. Αυτό περιλαμβάνει την ανάγκη για ευεργετική οικονομική μεγέθυνση, βιώσιμη ανάπτυξη και μεταρρύθμιση των πολυμερών συστημάτων.
Ταυτόχρονα, τα κράτη μέλη των BRICS διατηρούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και την εθνική τους κυριαρχία, η οποία αποκλείει κάθε μορφή εξωτερικής παρέμβασης.
Ως δυνατά σημεία των BRICS μπορούν να αναφερθούν:;
Πρώτον, ότι υποστηρίζονται από τρία άλλα προγράμματα που μπορούν να θεωρηθούν συμπληρωματικά. Το πρώτο είναι ο δρόμος του μεταξιού. Το δεύτερο είναι η παγκόσμια αναπτυξιακή πρωτοβουλία (GDI)και το τρίτο είναι η παγκόσμια πρωτοβουλία για την ασφάλεια (GSI).
Εκατοντάδες χώρες είναι μέλη αυτών των προγραμμάτων, των οποίων προεδρεύουν από κοινού η Κίνα και η Ρωσία.
Η κεντρική ιδέα αυτών των προγραμμάτων, που αποτελεί και την εμβληματική πρόταση της Κίνας, είναι να δοθεί φωνή σε όλες τις χώρες που έχουν περιφρονηθεί και σπρωχτεί στον τοίχο από την τρέχουσα διεθνή τάξη πραγμάτων. Ο θεμελιώδης στόχος των BRICS είναι η διάβρωση των θεμελιωδών δυτικών στόχων που απειλούν την εθνική κυριαρχία άλλων κρατών.
Στα παραπάνω προγράμματα, που αντιτίθενται στην αμερικανική μοναρχία, θα πρόσθετα και τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), στον οποίο συμμετέχουν η Κίνα, η Ρωσία, η Αρμενία, η Καμπότζη, το Αζερμπαϊτζάν, η Σρι Λάνκα και το Μπαγκλαντές, ενώ η Τουρκία, ως παρατηρητής, εκφράζει ήδη την επιθυμία της να γίνει πλήρες μέλος.
Στη σύνοδο κορυφής της Αστάνα, ο Πούτιν εξέφρασε την επιθυμία του για μια «δίκαιη πολυπολική παγκόσμια τάξη».
Οι BRICS, όμως, έχουν και κάποιες αδυναμίες. Και η πιο σημαντική είναι η ετερογένειά τους, καθώς περιλαμβάνουν χώρες με διαφορετικά καθεστώτα, επίπεδα ανάπτυξης, και λιγότερο η περισσότερο εχθρικές προς τη Δύση. Υπάρχουν μεγάλες, και αρκετά ισχυρές οικονομίες και μικρότερες, αναπτυσσόμενες. Επιπλέον, οι BRICS δεν έχουν κοινά διοικητικά όργανα. Το μόνο που διαθέτουν είναι η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα (NDB), η οποία δημιουργήθηκε το 2015 και εδρεύει στη Σαγκάη.
Ωστόσο, αυτή η έλλειψη λειτουργικών κανόνων και διατυπώσεων μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα των BRICS, καθώς διευκολύνει τη διεύρυνση ενθαρρύνοντας την προσέλκυση νέων μελών.
Οι στόχοι των BRICS ξεδιπλώνονται και συγκεκριμενοποιούνται σε κάθε νέα συνάντηση. Επιδιώκουν αλλαγή στα θεμέλια της διεθνούς τάξης. Η επιθυμία αυτή φαίνεται να εκφράζεται από την προσπάθεια της Ρωσίας είναι αναμφισβήτητη,
Ερωτάται, πως οι BRICS αντιμετωπίζονται από τη διεθνή κοινότητα. Καποιες απαντήσεις μας δίνει πρόσφατη έρευνα της Pew
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το συνολικό αποτέλεσμα αυτής της έρευνας συνοψίζεται στο ακόλουθο συμπέρασμα: «Στις 35 πλούσιες χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα, περισσότεροι άνθρωποι έχουν θετική γνώμη για τις Ηνωμένες Πολιτείες από ό,τι για την Κίνα. Ωστόσο, υπάρχουν αποχρώσεις και λεπτομέρειες που περιορίζουν τη σημασία αυτής της διαφοράς. Μεταξύ των χωρών υψηλού εισοδήματος, η μόνη εξαίρεση είναι η Σιγκαπούρη, όπου το 67% των ενηλίκων έχει θετική γνώμη για την Κίνα.
Οι κάτοικοι των χωρών μεσαίου εισοδήματος είναι πολύ πιο πιθανό (56% κατά μέσο όρο) να έχουν θετική γνώμη για την Κίνα.
Η Μαλαισία, η Σιγκαπούρη, η Τυνησία και η Τουρκία έχουν περισσότερες πιθανότητες να έχουν θετική γνώμη για την Κίνα από ό,τι για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι, μετά την έναρξη του πολέμου μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, η γνώμη του αραβικού κόσμου για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η οποία είχε βελτιωθεί το 2022, επιδεινώνεται και πάλι, γεγονός που δημιουργεί συμπάθεια για την Κίνα .
Και θα προχωρήσω γρήγορα στο δεύτερο ΜΕΡΟΣ μου, το οποίο είναι Η ΝΕΑ ΔΙΕΘΝΗΣ ΤΑΞΗ ΤΩΝ BRICS.
Αυτός ο νέος κόσμος οδηγείται κυρίως από τη δυσαρέσκεια ενός σημαντικού αριθμού χωρών σε όλο τον κόσμο για τον τρόπο διακυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών.
Οι χώρες αυτές είναι μέλη των BRICS, ο πληθυσμός τους αντιπροσωπεύει λίγο λιγότερο από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού (46%) και η αγοραστική τους δύναμη έχει ήδη ξεπεράσει εκείνη της G7 (35% έναντι 30%).
Οι BRICS αντιπροσωπεύουν το 40% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου και τα δύο πέμπτα του παγκόσμιου εμπορίου. Το εμπόριο αγαθών μεταξύ των χωρών BRICS έχει ξεπεράσει κατά πολύ εκείνο των χωρών G7.
Η Κίνα, και ειδικότερα ο ηγέτης της Σι Τζινπίνγκ, βρίσκεται στην κεφαλή αυτής της νέας διεθνούς τάξης, με τη Ρωσία του Πούτιν στο πλευρό της.
Η Ρωσία του Πούτιν βρίσκεται στο πλευρό της.
τους ίδιους στόχους με την Κίνα. Το επεκτεινόμενο εμπόριο της Κίνας με τη Λατινική Αμερική τρομοκρατεί τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Συνολικά, η νέα διεθνής τάξη μπορεί να περιγραφεί ως διαμετρικά αντίθετη από την υπάρχουσα.
Οι κεντρικοί πυλώνες της νέας παγκόσμιας τάξης θα είναι οι εξής: Η εξαφάνιση των δυτικών αξιών,
η απομάκρυνση του δολαρίου από το θρόνο του
η εγκαθίδρυση ενός πολυπολικού κόσμου,
η επιβολή της παγκόσμιας ειρήνης,
ο σεβασμός της εθνικής κυριαρχίας κάθε χώρας,
η μη ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων χωρών.
και, πάνω απ’ όλα, την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης για όλους.
Ο ολοκληρωμένος Νότος, δηλαδή οι BRICS, θα αντικαταστήσει τον ηγετικό ρόλο της G7 στην παγκόσμια σκηνή.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, οι BRICS ενίσχυσαν τη θέση τους μακριά από την εποπτεία της Δύσης, η οποία ήταν απασχολημένη με στρατιωτικές επιχειρήσεις, και ήδη ετοιμάζονται να αμφισβητήσουν σοβαρά την απόλυτη κυριαρχία της Δύσης σε θεσμούς που είναι σημαντικοί για την πορεία του κόσμου, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ, μεταξύ άλλων.
Δώδεκα ακόμη μέλη έχουν υποβάλει αίτηση για να ενταχθούν στα BRICS, οπότε η ισορροπία Δύσης-Νότου που υπήρχε μέχρι σήμερα είναι βέβαιο ότι θα γείρει υπέρ του Νότου.
Οι BRICS βοηθούν τα κράτη μέλη να αναπτυχθούν, να αποκτήσουν πρόσβαση σε νέες τεχνολογίες και να βελτιώσουν τα έργα υποδομής τους.
Η ύπαρξη, η αναγνώριση και ο σεβασμός πολλών πολιτισμών στον κόσμο, τα διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξης και τα διαφορετικά πολιτικά και κοινωνικά μοντέλα απαιτούν, σύμφωνα με τους BRICS, έναν διαφορετικό τρόπο διακυβέρνησης.
Αντιθέτως, το δικαίωμα της Δύσης να επιβάλλει το καθεστώς της φιλελεύθερης δημοκρατίας σε όλους ανεξαιρέτως, επικρίνεται ως ένδειξη αλαζονείας.
Η νέα διεθνής τάξη θα αναγνωρίζει το δικαίωμα των κυρίαρχων κρατών να επιλέγουν μεταξύ διαφορετικών βαθμών δημοκρατίας και μη δημοκρατικών καθεστώτων.
Όλες οι επιλογές των μεμονωμένων κυρίαρχων κρατών θα γίνονται αποδεκτές και σεβαστές.
Ένας άλλος κεντρικός στόχος των BRICS, με επικεφαλής τη Ρωσία και την Κίνα, είναι η σταδιακή αποδυνάμωση του δολαρίου ως διεθνούς αποθεματικού νομίσματος και η ενδεχόμενη αντικατάστασή του από το ρούβλι και το ρενμίνμπι. Αυτό θα επιφέρει θανάσιμο πλήγμα στις Ηνωμένες Πολιτείες, το χρέος των οποίων θα φθάσει για πρώτη φορά το κολοσσιαίο ποσό των 34.000 δισεκατομμυρίων δολαρίων μέχρι το τέλος του 2023. Προς το παρόν, αυτό δεν δημιουργεί ανυπέρβλητα προβλήματα, αν και οι ρωγμές έχουν αρχίσει και συνεχίζονται αμείωτες. Το μερίδιο του δολαρίου στο παγκόσμιο εμπόριο, που σήμερα είναι μόλις 59%, θα συνεχίσει να μειώνεται, αλλά εκτός απροόπτου, με αργούς ρυθμούς.
ΓΕΝΙΚΌ ΣΥΜΠΈΡΑΣΜΑ
Το γενικό συμπέρασμα της παραπάνω ανάλυσης είναι ότι η επιτυχία των BRICS συμβάλλει στην αναγνώριση της δύναμης και της ικανότητας λήψης αποφάσεων του άλλου μισού πληθυσμού του πλανήτη, το οποίο παρέμενε στη σκιά μέχρι πρόσφατα.
Η νέα διεθνής τάξη θα περιλαμβάνει επίσης χώρες που κυβερνώνται από ένα σύνταγμα διαφορετικό από το δημοκρατικό. Θα αναγνωριστεί έτσι ότι ο τύπος του συντάγματος ανήκει στους πολίτες κάθε χώρας και δεν μπορεί να επιβληθεί από κανέναν παγκόσμιο ηγέτη. Βέβαια, ένας τρίτος παγκόσμιος πόλεμος, ο οποίος γίνεται πλέον όλο και πιο πιθανός, θα μπορούσε να αλλάξει τα πάντα.
