Συμπερασματικά, η σύγκριση της Αυστρίας και της Σουηδίας δείχνει ότι μια ήρεμη, χαμηλής παρέμβασης, σχεδόν ως συνήθως, προσέγγιση στην πανδημία ήταν η καλύτερη
Η Αυστρία μαζί με την Ελλάδα έχουν υιοθετήσει από τα πιο σκληρά προγράμματα διαχείρισης της πανδημίας του κορωνοϊού.
Με βάση τα δεδομένα η Ελλάδα και η Αυστρία εμφανίζουν πολύ χειρότερη επιδημιολογική εικόνα, δείχνοντας ότι σχεδόν όλες οι κρατικές παρεμβάσεις ήταν αναποτελεσματικές και αδικαιολόγητες.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού, η Αυστρία και η Ελλάδα, εφάρμοσαν από τις πιο καταπιεστικά μέτρα στην Ευρώπη εφαρμόζοντας πολλά lockdown, κλείσιμο σχολείων, εκτεταμένες εντολές για μάσκες και ακόμη και εντολή μάσκας N95/FFP2, ρεκόρ μαζικών δοκιμών PCR και εντοπισμού επαφών, καθώς και πιστοποιητικά εμβολίων.
Η Αυστρία ήταν επίσης η πρώτη δυτική χώρα – ακολούθησε και η Ελλάδα – που επέβαλαν «καραντίνα για τους μη εμβολιασμένους» και η πρώτη δυτική χώρα που ανακοίνωσε μια καθολικά τον υποχρεωτικό εμβολιασμό.
Αντίθετα, η Σουηδία έχει ευρέως θεωρηθεί και μάλιστα επικριθεί, ως η χώρα με τα πιο ήπια μέτρα κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού, δεν επέβαλλε lockdown, δεν έκλεισε τα δημοτικά σχολεία , δεν επέβαλλε καμία εντολή μάσκας, κανένα «πιστοποιητικό εμβολίων».
Και όμως, η Ελλάδα έχει ξεπεράσει κατά πολύ την Σουηδία σε θνητότητα.
Η Ελλάδα έχει 20.250 νεκρούς από covid 19, η Σουηδία 15.265 και η Αυστρία 13.617 με 1.362 νεκρούς σε διάστημα 28 ημερών έναντι 123 νεκρών στην Σουηδία.
Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος θνησιμότητας από τον Covid είχε ήδη ξεπεράσει τη θνησιμότητα από Covid στην Σουηδία από τον Μάρτιο του 2021.
Σύγκριση Σουηδίας και Αυστρίας
Μπορούν όμως πραγματικά να συγκριθούν η Σκανδιναβική Σουηδία και η Αλπική Αυστρία με ορθολογικό τρόπο;
Ναι μπορούν.
Αρχικά, το μέγεθος του πληθυσμού τους είναι αρκετά παρόμοιο (10,4 εκατομμύρια στη Σουηδία έναντι 9 εκατομμύρια στην Αυστρία και 10,8 εκατ στην Ελλάδα).
Ενώ η διάμεση ηλικία στη Σουηδία είναι ελαφρώς χαμηλότερη από τι στην Αυστρία (41,1 έναντι 44,4 ετών ίσως λόγω μεγαλύτερης μετανάστευσης), το προσδόκιμο ζωής στη Σουηδία είναι στην πραγματικότητα οριακά υψηλότερο από ότι στην Αυστρία (82,4 έναντι 81,6 ετών).
Είναι ενδιαφέρον ότι η σταθμισμένη πληθυσμιακή πυκνότητα , η οποία λαμβάνει υπόψη την αστικοποίηση, είναι κάπως υψηλότερη στη Σουηδία από ότι στην Αυστρία (2.724 έναντι 2.191).
Τα ποσοστά παχυσαρκίας είναι πολύ παρόμοια στη Σουηδία και στην Αυστρία (20,6% έναντι 20,1%).
Η χωρητικότητα της ΜΕΘ είναι σημαντικά υψηλότερη στην Αυστρία από ότι στη Σουηδία (5,3 έναντι 1,9 κλινών ανά 1000 άτομα).
Στην πραγματικότητα, η συνολική θνησιμότητα από τον Covid στην Αυστρία και τη Σουηδία έχει φτάσει στο ίδιο επίπεδο ακριβώς επειδή οι δύο χώρες μοιάζουν τόσο σε δημογραφικούς παράγοντες και παράγοντες υγείας.
Και στις δύο χώρες, το ποσοστό θνησιμότητας του πληθυσμού από τον Covid (PFR) έχει φτάσει περίπου το 0,15% και περιορίζεται κυρίως σε άτομα άνω των 70 ετών (η διάμεση ηλικία θανάτων από Covid είναι περίπου 83 έτη και στις δύο χώρες).
Είναι όμως δίκαιο να αποκαλούμε τον Δεκέμβριο του 2021 «ημέρα της κρίσης»;
Πράγματι, είναι, επειδή η Σουηδία έχει ήδη περάσει τη «γραμμή τερματισμού της πανδημίας» και ήταν η πρώτη δυτική χώρα που είδε την επιστροφή της κοινής γρίπης, η οποία είχε εξαφανιστεί από τον κορωνοϊό από τον Μάρτιο του 2020.
Φυσικά, ο νέος κορωνοϊός δεν θα εξαφανιστεί από την Σουηδία ή από οπουδήποτε αλλού, και η Σουηδία σίγουρα θα δει μελλοντικά κύματα κορωνοϊού, αλλά η Σουηδία έχει επιτύχει υψηλό ποσοστό μόλυνσης πληθυσμού (περίπου 60% έως 75%) και έχει εισέλθει στην ενδημική φάση.
Έτσι, το γεγονός ότι η Αυστρία έχει πλέον ξεπεράσει τη Σουηδία όσον αφορά τη συνολική θνησιμότητα από Covid σημαίνει πραγματικά ότι σχεδόν κάθε μεμονωμένη κρατική παρέμβαση στην Αυστρία – και σχεδόν παντού αλλού – ήταν εντελώς αναποτελεσματική από επιδημιολογική και ιατρική άποψη, ενώ προκάλεσε σχεδόν πρωτοφανή κοινωνική και οικονομική ζημιά.
Συγκεκριμένα, σημαίνει ότι τα lockdown, το κλείσιμο σχολείων, οι εντολές μασκών, οι εντολές μάσκας N95/FFP2, οι μαζικές δοκιμές PCR και η «ιχνηλάτηση επαφών», καθώς και τα «διαβατήρια εμβολίων», ήταν εντελώς αναποτελεσματικά και αδικαιολόγητα ως παρεμβάσεις για την «καταπολέμηση της πανδημίας».
Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτό δεν είναι απλώς «γνώση κατόπιν εορτής» : με εξαίρεση το κλείσιμο των σχολείων (που είναι αποτελεσματικό μέτρο κατά της γρίπης), ήταν από καιρό γνωστό ότι όλες αυτές οι «παρεμβάσεις», συμπεριλαμβανομένων των μασκών και της ανίχνευσης επαφών, είναι αναποτελεσματικές για τις επιδημίες του αναπνευστικού.
Όσον αφορά τις μάσκες, το ερώτημα δεν είναι αν είναι αποτελεσματικές στη θεωρία ή σε κάποιο εργαστηριακό πείραμα, αλλά αν κάνουν κάποια διαφορά στον πραγματικό κόσμο – και η απάντηση είναι όχι.
Στην πραγματικότητα, όσον αφορά την υπερβολική θνησιμότητα από κάθε αιτία, η Αυστρία είχε ξεπεράσει τη Σουηδία ήδη αρκετούς μήνες πριν: η συνολική υπερβολική θνησιμότητα από πανδημία είναι επί του παρόντος 17% στην Αυστρία έναντι 11% στη Σουηδία.
Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι πολλοί θάνατοι στην Σουηδία συνέβησαν νωρίτερα κατά την πανδημία (την άνοιξη του 2020) και τα περισσότερα θύματα του Covid ήταν πολύ ηλικιωμένα (μέση ηλικία 83).
Το ίδιο αποτέλεσμα έχει παρατηρηθεί σε πολλές άλλες περιοχές σε όλο τον κόσμο:
Στην Ανατολική Ευρώπη, η Λευκορωσία έχει καταγράψει μια μέση περιφερειακή πλεονάζουσα θνησιμότητα, χωρίς καμία απολύτως παρέμβαση.
Στη Λατινική Αμερική, η υπερβολική θνησιμότητα στη Βραζιλία ήταν υψηλότερη από ότι στη Χιλή και την Αργεντινή, αλλά χαμηλότερη από ότι στο Περού, τη Βολιβία, τον Ισημερινό, το Μεξικό, την Κολομβία και την Παραγουάη.
Στην Ασία, τα lockdowns στην Ινδία, την Ινδονησία ή τις Φιλιππίνες ήταν φρικτές αποτυχίες που επηρέασαν 800 εκατομμύρια παιδιά.
Υπήρχε μόνο μία κατάσταση κατά την οποία τα lockdowns ήταν μια ορθολογική παρέμβαση: ως προληπτικό μέτρο για την υποστήριξη των πρώιμων συνοριακών ελέγχων.
Αυτή η κατάσταση ίσχυε κυρίως για ορισμένα νησιά, όπως η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και η Ισλανδία, και πιθανώς η Νορβηγία, η Φινλανδία, η Δανία και τμήματα της Κίνας.
Οι επικριτές της σουηδικής προσέγγισης έχουν υποστηρίξει συχνά ότι η Σουηδία πρέπει να συγκρίνεται μόνο με τους «γείτονές της». Αν συγκρίνει κανείς τη Σουηδία με όλους τους γείτονές της στην περιοχή – Νορβηγία, Φινλανδία, Δανία, αλλά και Πολωνία και χώρες της Βαλτικής – η Σουηδία δείχνει πάλι μέση θνησιμότητα από Covid: η Πολωνία, η Λετονία και η Λιθουανία είναι πολύ υψηλότερα, η Εσθονία είναι παρόμοια, ενώ η Δανία, η Φινλανδία και η Νορβηγία είναι πολύ χαμηλότερα.
Ωστόσο, ορισμένοι επικριτές της Σουηδίας επιμένουν να συγκρίνουν τη Σουηδία μόνο με τη Δανία, τη Φινλανδία και τη Νορβηγία.
Οι επικριτές θα ήθελαν να υπονοήσουν ότι η Σουηδία αποτελεί μια ακραία τιμή υψηλής θνησιμότητας, ενώ στην πραγματικότητα, είναι η Δανία, η Φινλανδία και η Νορβηγία που είναι οι πραγματικά ακραίες τιμές, έχοντας μακράν τα χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας από τον Covid μεταξύ των δυτικών χωρών.
Αλλά γιατί συνέβη αυτό;
Δεν είναι, όπως θα ήθελαν να υπονοήσουν οι επικριτές της Σουηδίας, επειδή αυτές οι χώρες υιοθέτησαν ιδιαίτερα αυστηρά μέτρα.
Στην πραγματικότητα, ως επί το πλείστον, ο «δείκτης αυστηρότητας» των μέτρων που υιοθέτησαν ήταν ακόμη χαμηλότερος από ότι στη Σουηδία, και φυσικά επίσης χαμηλότερος από ότι σε χώρες όπως η Αυστρία.
Οι τρεις εξηγήσεις
Πρώτον, η Δανία, η Φινλανδία και η Νορβηγία επέβαλαν έγκαιρα συνοριακούς ελέγχους για να αποφύγουν ένα μεγάλο απροσδόκητο κύμα την άνοιξη του 2020.
Το “νωρίς” εδώ είναι ένας σχετικός όρος και εξαρτάται πάντα από το πότε ο κορωνοϊός φθάνει σε μια συγκεκριμένη χώρα.
Λόγω του χρόνου των χειμερινών διακοπών της, η περιοχή της Στοκχόλμης εισήγαγε εν αγνοία της τον κορωνοϊό απευθείας από πρώιμα hotspots σε αλπικά θέρετρα σκι κοντά στην Ιταλία, κάτι που δεν συνέβαινε σε άλλες σκανδιναβικές χώρες ή ακόμη και σε άλλες περιοχές της Σουηδίας.
(Στη περίπτωση της Ουρουγουάης στη Νότια Αμερική, το πρώτο κύμα covid χτύπησε μόλις τον Νοέμβριο του 2020).
Δεύτερον, και στο ίδιο πλαίσιο, άλλες σκανδιναβικές χώρες επέβαλαν προληπτικά lockdowns για να υποστηρίξουν τους έγκαιρους συνοριακούς ελέγχους που πραγματικά μπορεί να συνέβαλαν στην αποτροπή των πρώιμων μολύνσεων.
Αλλά ένα lockdown είναι «προληπτικό» μόνο εφόσον δεν έχουν υπάρξει καθόλου επιβεβαιωμένες λοιμώξεις ή μόνο ένας πολύ μικρός αριθμός λοιμώξεων που μπορούν ακόμα να περιοριστούν.
Τρίτον, και πιο θεμελιωδώς, η Νορβηγία και η Φινλανδία έχουν μακράν τις χαμηλότερες σταθμισμένες πυκνότητες πληθυσμού στην Ευρώπη (910 στη Νορβηγία και 986 στη Φινλανδία, έναντι 2.724 στη Σουηδία και 6.785 στη Βρετανία), γεγονός που μπορεί να έχει επιβραδύνει την εξάπλωση του covid.
Στην πραγματικότητα, στη Δυτική Ευρώπη, υπάρχει μια εντυπωσιακή συσχέτιση μεταξύ της σταθμισμένης πυκνότητας πληθυσμού – η οποία μπορεί να επηρεάσει την ταχύτητα μετάδοσης του ιού και το εύρος των κυμάτων μόλυνσης – και τη θνησιμότητα από τον Covid ανά χώρα.
Αυτή η συσχέτιση δεν ισχύει, ωστόσο, για τη Δανία, η οποία έχει χαμηλή θνησιμότητα από τον κορωνοϊό αλλά μέση σταθμισμένη πληθυσμιακή πυκνότητα (3.434).
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η υψηλή πληθυσμιακή πυκνότητα μπορεί να εξηγήσει τα ισχυρά κύματα του κορωνοϊού στη Βρετανία, την Ισπανία και την Ιταλία, την Τουρκία, τη Νότια Αμερική (συμπεριλαμβανομένου του Μεξικού) και τη Νότια Αφρική, αλλά όχι (μέχρι στιγμής) στην Ιαπωνία, τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία.
Η χαμηλή σταθμισμένη πληθυσμιακή πυκνότητα θα μπορούσε να εξηγήσει την αργή εξάπλωση του κορωνοϊού στη Νορβηγία, τη Φινλανδία, την Ινδοκίνα και μέρη της Αφρικής.
Επιστρέφοντας στη σύγκριση μεταξύ Σουηδίας και Αυστρίας, ένας παράγοντας που λειτούργησε κατά της Αυστρίας ήταν η αποτυχία των εμβολίων κατά του Covid:
εάν τα εμβόλια κατά του Covid είχαν παράσχει ισχυρή μακροπρόθεσμη προστασία, η Αυστρία θα μπορούσε να είχε αποφύγει την πολύ υψηλή θνησιμότητα από Covid τον χειμώνα του 2021με 2022.
Από την άλλη πλευρά, την άνοιξη του 2020, ακόμη και οι αισιόδοξοι δεν περίμεναν ότι τα εμβόλια κατά του Covid θα ήταν διαθέσιμα πριν από το φθινόπωρο του 2021.
Ενώ όλες οι κατασταλτικές αποφάσεις και μέτρα που επιβλήθηκαν στην Αυστρία απέτυχαν, υπάρχουν δυνητικά αποτελεσματικές παρεμβάσεις που δεν έχουν υιοθετηθεί;
Υπάρχουν λύσεις;
Πρώτον, η έρευνα και η χρήση επαναχρησιμοποιούμενων φαρμάκων πρώιμης θεραπείας θα έπρεπε να ήταν βασική προτεραιότητα για τη μείωση των νοσηλειών (ιδιαίτερα δεδομένων των αβεβαιοτήτων σχετικά με την προστασία του εμβολίου).
Δεύτερον, θα έπρεπε να είχαν δημιουργηθεί ειδικές νοσοκομειακές εγκαταστάσεις για την αποφυγή της ευρείας ενδονοσοκομειακής μετάδοσης (σε ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Σουηδίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ, πράγματι δημιουργήθηκαν τέτοιες εγκαταστάσεις, αλλά παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό αχρησιμοποίητες).
Τρίτον, δεδομένου του χαμηλού κινδύνου του κορωνοϊού, η προσφορά εθελοντικής, ιατρικά εποπτευόμενης μόλυνσης από ζωντανό ιό σε παιδιά και νέους υγιείς ενήλικες μπορεί να είχε νόημα να δημιουργήσει γρήγορα μια φυσική ασπίδα ανοσίας, να προστατεύσει τις ομάδες υψηλού κινδύνου (συμπεριλαμβανομένων των γονέων) και να εξασφαλίσει την ομαλή εκπαίδευση.
Τέταρτον, ενώ οι μάσκες ήταν μια πλήρης αποτυχία (όπως ήταν ήδη γνωστό πριν από την πανδημία), ο αερισμός εσωτερικών χώρων για την πρόληψη της μετάδοσης του covid 19 μπορεί να ήταν μια από τις πιο αποτελεσματικές παρεμβάσεις (με >99% της μετάδοσης να γίνονται σε εσωτερικούς χώρους).
Ωστόσο τα σαλόνια και οι αίθουσες διδασκαλίας δεν μπορούν να μετατραπούν σε καμπίνες αεροπλάνων.
Πέμπτον, τα μέσα ενημέρωσης θα έπρεπε να έχουν στηρίξει την ήρεμη διαχείριση της πανδημίας, ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή και την επίγνωση, αντί να υποκινούν τον πανικό και την υστερία.
Έκτον, ίσως πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι οι κοινωνίες με προσδόκιμο ζωής άνω των 80 ετών και ποσοστά παχυσαρκίας άνω του 20% είναι ευάλωτες στην πανδημία του κορωνοϊού.
Περιττό να πούμε ότι οι περισσότερες δυτικές υγειονομικές αρχές δεν έχουν ακόμη αναγνωρίσει ότι ολόκληρη η προσέγγισή τους στην πανδημία ήταν μια πλήρης αποτυχία.
Ο Αυστριακός υπουργός Υγείας στις αρχές Δεκεμβρίου ισχυρίστηκε ότι το πιο πρόσφατο lockdown στην Αυστρία ήταν αποτελεσματικό για να σπάσει το χειμερινό κύμα, αλλά ανεξάρτητοι αναλυτές επεσήμαναν γρήγορα ότι οι μολύνσεις είχαν μειωθεί ταυτόχρονα σε γειτονικές χώρες που δεν επέβαλλαν lockdown.
Συμπερασματικά, η σύγκριση της Αυστρίας και της Σουηδίας δείχνει ότι μια ήρεμη, χαμηλής παρέμβασης, σχεδόν ως συνήθως, προσέγγιση στην πανδημία ήταν η καλύτερη.
Αντίθετα, άκρως παράλογες στρατηγικές, όπως το «zero covid» και «no covid», έχουν προκαλέσει πρωτοφανή κοινωνική, πολιτική και οικονομική ζημιά.
Στην ίδια κατηγορία με την Αυστρία βρίσκεται και η Ελλάδα.