Χαμογελαστά πρόσωπα, παιδικές φωνές, ζωγραφιές και ένα χαρτόνι κρεμασμένο στο κέντρο του οποίου είναι γραμμένη η λέξη «διαφορετικότητα». Αυτά αντικρίζει κανείς επισκεπτόμενος δημόσιο σχολείο του κέντρου της Αθήνας, όπου διεξάγεται η εκπαιδευτική δράση της ΜΕΤΑδρασης για παιδιά πρόσφυγες και μετανάστες Βήμα στο Σχολείο/Step2School.
Πρόκειται για ένα πρόγραμμα μη τυπικής εκπαίδευσης το οποίο απευθύνεται σε ανήλικους ηλικίας 6 έως 18 ετών, οι οποίοι διαμένουν σε κέντρα προσωρινής φιλοξενίας, σε δομές ασυνόδευτων ανηλίκων και σε διαμερίσματα, αλλά είναι ανοιχτό και για όλα τα παιδιά της γειτονιάς.
Ο Μοχάμεντ είναι 14 χρονών κι είναι από το Αφγανιστάν. Ζει με τα αδέρφια του στην Ελλάδα καθώς οι γονείς του παραμένουν στο Αφγανιστάν. «Όταν μεγαλώσω θέλω να γίνω γιατρός. Θέλω να βοηθάω και να θεραπεύω τον κόσμο», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Του αρέσουν όλα τα μαθήματα που κάνει και όταν γυρίζει στο σπίτι του ασχολείται αμέσως με αυτά. Από την πλευρά της η 16χρονη Χαμπίμπα από την Τυνησία βρίσκεται στην Ελλάδα με την οικογένειά της κι όταν μεγαλώσει θέλει να γίνει ψυχολόγος ή δικηγόρος.
Ο Μαχμούτ, η Ίσρα, κι η Λέιλα, με τη σειρά τους, παρακολουθούν το μάθημα, συμπληρώνουν τις ασκήσεις τους, ζωγραφίζουν κι έχουν ένα κοινό σκοπό. Να αποκτήσουν γνώσεις. Να μάθουν ελληνικά, αγγλικά, μαθηματικά, και να καταφέρουν να ενταχθούν σιγά σιγά στα καινούρια δεδομένα μακριά από την πατρίδα τους. Απαντούν στις ερωτήσεις της δασκάλας τους δειλά δειλά και περιμένουν να ακούσουν ένα μπράβο. Στο άκουσμα του κουδουνιού για το διάλειμμα βγαίνουν όλοι μαζί έξω, τρέχουν και παίζουν, δίχως να τους ενδιαφέρει από πού κατάγεται ο καθένας και τι γλώσσα μιλάει.
«Οι μέρες εδώ πέρα είναι πολύ διαφορετικές και πολύ ίδιες. Τα παιδιά έχουν την ίδια ανάγκη για μάθηση, την ίδια ανάγκη για παιχνίδι, και την ίδια ανάγκη για ένα περιβάλλον σταθερό. Είναι διαφορετικές όμως από την άποψη ότι έχεις να κάνεις με παιδιά τα οποία μπορεί να μην έχουν ξαναμπεί ποτέ τους σε σχολείο μπορεί να μην έχουν ξαναμείνει ποτέ στην ίδια περιοχή, στην ίδια χώρα ,για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Είναι παιδιά τα οποία έχουν βιώσει πολύ τη μετακίνηση, τον πόλεμο, την πείνα», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η εκπαιδευτικός, Δήμητρα Θωμά, που συμμετέχει στο πρόγραμμα από την πρώτη μέρα που ξεκίνησε. Και προσθέτει: «Αν παρατηρήσεις στο διάλειμμα θα δεις παιδιά από διαφορετικές εθνικότητες, να έχουν την ίδια ανάγκη να παίξουν με την μπάλα κι όλα μαζί να συνομιλήσουν και να βρουν τον δικό τους τρόπο επικοινωνίας. Οπότε μία καθημερινή ημέρα είναι ίδια με την ημέρα μίας δασκάλας τυπικής εκπαίδευσης αλλά ταυτόχρονα, και πολύ διαφορετική».
Βασικός σκοπός του προγράμματος είναι να λειτουργήσει ενισχυτικά για τα παιδιά ώστε να ενταχθούν πιο γρήγορα κι ομαλά στο σχολείο. «Προσπαθούμε από εδώ και πέρα με την έναρξη της χρονιάς να καλύψουμε τα κενά τους, έτσι ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στην τάξη και να τους βοηθήσουμε όπου χρειάζεται», υπογραμμίζει η κ. Θωμά. Αναφερόμενη στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τονίζει: «Η γλώσσα είναι πολύ σημαντική, κι είναι πολύ βασικό για τα παιδιά να ξέρουν αν θα μείνουν εδώ.
Όταν ένα παιδί ξέρει ότι θα μείνει στην Ελλάδα, τότε, όπως έχω δει, θα κάνει μεγαλύτερη προσπάθεια στο να μάθει την ελληνική γλώσσα. Η δυσκολία έγκειται στο να μάθουν τα παιδιά τους κοινωνικούς κανόνες, όχι μόνο τους κανόνες του σχολείου αλλά και τους κανόνες μεταξύ τους. Στην αρχή ανάμεσά τους πάντα υπάρχει ένταση αλλά όταν τους δώσεις χώρο και χρόνο προσαρμόζονται. Εμείς προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο ισότητας, και να τους το εμφυσήσουμε αυτό, ότι είμαστε όλοι ίσοι ανεξαρτήτως καταγωγής, ηλικίας, φύλου. Παιδιά διαφορετικών εθνικοτήτων κάνουν όλοι μαζί παρέα κι ο ένας να βοηθάει τον άλλον, ακόμα και μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία, γεγονός που μας χαροποιεί πάρα πολύ».
Από την πλευρά της, η υπεύθυνη για τις εκπαιδευτικές δράσεις της ΜΕΤΑδρασης στην Αθήνα, Νικολέττα Δημητρούκα επισημαίνει: «Το βασικό πρόβλημα είναι η ετερογένεια στις τάξεις, κι ως προς την καταγωγή κι ως προς τις γλωσσικές ανάγκες, αλλά με τη σωστή διαχείριση της τάξης και χρησιμοποιώντας τα σωστά εργαλεία μπορείς να φτάσεις στο επιθυμητό σημείο. Φυσικά η δυσκολία η οποία όσο περνάει ο καιρός εξομαλύνεται, είναι η προσαρμογή των παιδιών στο σχολικό περιβάλλον».
Τι έχουν αποκομίσει όμως μαθητές κι εκπαιδευτικοί μέσα από αυτή τη δράση;
«Η κοινωνικοποίηση, η αλληλεπίδραση με άλλα παιδιά, η δυνατότητα να συμμετέχουν σε δραστηριότητες, εκτός του camp ή της δομής που μένουν είναι το μεγαλύτερο επίτευγμα, από εκεί ξεκινάει η ένταξη, εκπαίδευση, και στο μέλλον τα υπόλοιπα» σημειώνει η κ. Δημητρούκα. Και προσθέτει: «Πρόκειται για ένα μωσαϊκό εθνικοτήτων. Είναι υπέροχο συναίσθημα η αλληλεπίδραση με παιδιά από όλες τις χώρες, όπως επίσης να βλέπεις ότι αναγνωρίζουν την προσπάθεια όλων μας για να τα στηρίξουμε. Δεν λένε απαραίτητα κάτι αλλά προσπαθούν να το δείξουν με τις επιδόσεις τους, με την πρόοδό τους με το ότι έχουν πλέον μπει στη διαδικασία του να πηγαίνουν στο σχολείο το πρωί και να έρχονται μετά για ενισχυτική διδασκαλία».
Από την πλευρά της η κ. Θωμά συμπληρώνει: «Όλοι οι καθηγητές του προγράμματος είμαστε διαφορετικοί άνθρωποι πλέον, γιατί έχουμε βιώσει τελείως διαφορετικές καταστάσεις, έχουμε πάρει απίστευτη αγάπη από τα παιδιά κι έχουμε δέσει σαν ομάδα μεταξύ μας, οπότε θεωρώ ότι είμαστε καλύτεροι εκπαιδευτικοί, αλλά κυρίως θεωρώ ότι έχουμε γίνει καλύτεροι άνθρωποι, βλέπουμε τον κόσμο με μία ματιά πιο ανοιχτή από αυτήν που είχαμε πριν».
Ο τίτλος του ίδιου του προγράμματος μαρτυρά από μόνος του ότι «ένα βήμα στο σχολείο», αποτελεί κι ένα βήμα προς την κοινωνία, με ανοιχτά σχολεία και παράλληλα μία κοινωνία ανοιχτή, που θα αγκαλιάσει τη διαφορετικότητα…
