Πέραν της ωμής βίας, η απίστευτη έκταση της γραφειοκρατικής καταπίεσης των Παλαιστινίων έρχεται στο φως μέσα από τη δουλειά μιας ισραηλινής μη κερδοσκοπικής οργάνωσης
Ο Τζόελ Καρμέλ περιγράφει στον Guardian την εμπειρία του από τη στρατιωτική του θητεία στις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις (IDF). Όπως λέει, δεν περίμενε ότι στο μεγαλύτερο μέρος της θα καθόταν μπροστά από έναν υπολογιστή, εξετάζοντας άδειες και πληκτρολογώντας όλη την ημέρα αριθμούς παλαιστινιακών ταυτοτήτων.
«Πριν πάω στον στρατό έλεγα ότι είμαι δεξιός», θυμάται ο 29χρονος. «Ήξερα για την κατοχή σε αδρές γραμμές και για την ένοπλη πλευρά της κατάστασης. Όμως ήταν τόσο βαρετά, τόσο γραφειοκρατικά… σε έφθειρε».
«Δεν είχες χρόνο ή ενέργεια να σκεφτείς τους Παλαιστινίους ως ανθρώπους. Είναι απλώς αριθμοί σε έναν υπολογιστή και εσύ κάνεις κλικ στο “ναι” ή στο “όχι” στις αιτήσεις τους για άδειες μετακίνησης.
Ένας ολόκληρος κόσμος καταπίεσης
Όπως εξηγεί η βρετανική εφημερίδα, το εκτεταμένο σύστημα του στρατιωτικού κράτους που δημιούργησαν οι ισραηλινές δυνάμεις κατοχής στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας, είναι ένας ολόκληρος κόσμος τον οποίο πολλοί Ισραηλινοί ανακαλύπτουν για πρώτη φορά μετά τη δημοσιοποίηση μαρτυριών από βετεράνους που ξεσκέπασαν το «καθεστώς αδειών» που εξουσιάζει τους Παλαιστίνιους και τη γη τους.
Αν και η 55χρονη κατοχή παλαιστινιακών εδαφών δεν αποκλείεται να είναι η πιο αναλυτικά καταγεγραμμένη σύγκρουση στη σύγχρονη ιστορία, λιγότερο κατανοητό, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Guardian είναι το εύρος και το βάθος της γραφειοκρατικής εξουσίας που ασκείται από τα σώματα του ισραηλινού στρατού.
Ο ρόλος της Cogat
Η μονάδα του ισραηλινού υπουργείου άμυνας, γνωστή ως Συντονιστής Κυβερνητικών Δραστηριοτήτων στις Επικράτειες (Cogat) ασχολείται σε μεγάλο βαθμό με την έκδοση και την επεξεργασία εγγράφων. Μεταξύ άλλων, εγκρίνει επαγγελματικές και ιατρικές άδειες εισόδου στο Ισραήλ ή μετακίνησης στο εξωτερικό, ελέγχει τη ροή των εισαγωγών και των εξαγωγών, τον σχεδιασμό των υποδομών και τη διανομή των φυσικών πόρων.
Οι δραστηριότητες της Cogat δεν έχουν μελετηθεί παρά ελάχιστα, ενώ δεν υπόκεινται σε ανεξάρτητους ελεγκτικούς μηχανισμούς. Πέρα από την άμεση χρήση βίας, οι Παλαιστίνιοι και οι βετεράνοι της μονάδας λένε ότι το διευθύνον στρατιωτικό σώμα είναι αναπόσπαστο κομμάτι ενός συστήματος καταπίεσης.
«Στην εκπαίδευση μας είπαν ότι όσα κάναμε για τους Παλαιστίνιους στην ουσία ήταν αποτέλεσμα γενναιοδωρίας, ήταν χάρες. Δεν αμφισβητήσαμε τη μεγάλη εικόνα, όπως τους λόγους που δεν υπάρχουν αξιοπρεπή νοσοκομεία στις επικράτειές τους, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να αναγκάζονται να ταξιδέψουν», εξηγεί στον Guardian o Καρμέλ, ο οποίος υπηρέτησε αρχικά στο Ισραηλινό-Παλαιστινιακό γραφείο στρατιωτικού συντονισμού της Γάζας και έπειτα στην ταραγμένη πόλη της Τζενίν στα βόρεια της Δυτικής Όχθης.
«Ο στρατός εισβάλλει στο σπίτι σου στις 2 το πρωί και έπειτα, στις 8 το πρωί, εσύ είσαι υποχρεωμένος να περιμένεις στην ουρά για ώρες, ακόμη και για τα πιο βασικά διοικητικά πράγματα», τονίζει/ «Νομίζω ότι πολλοί Ισραηλινοί δεν το καταλαβαίνουν αυτό. Δεν μιλάμε για καρότο και μαστίγιο, μιλάμε για μαστίγιο και μαστίγιο. Είναι το ίδιο πράγμα».
Δεκάδες μαρτυρίες γραφειοκρατικής βίας
Μαρτυρίες στρατιωτών που υπηρέτησαν στα γραφεία της Cogat στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας συλλέχθηκαν για πρώτη φορά από τη μη κερδοσκοπική οργάνωση Breaking the Silence, την οποία ίδρυσαν βετεράνοι του IDF και που εδώ και 20 χρόνια σχεδόν δίνει στους στρατιώτες που έχουν πια απολυθεί την ευκαιρία να αφηγηθούν τις εμπειρίες τους με εχεμύθεια. Με τον τρόπο αυτό, προσφέρει στον ισραηλινό πληθυσμό μια πιο ξεκάθαρη κατανόηση του πραγματικού περιεχομένου της κατοχής.
Οι επιβεβαιωμένες μαρτυρίες δεκάδων συμμετεχόντων – μεταξύ των οποίων και ο Καρμέλ, που πλέον εργάζεται για την οργάνωση – συγκεντρώθηκαν σε ένα νέο βιβλίο, που είναι διαθέσιμο δωρεάν και φέρει τον τίτλο Στρατιωτική Εξουσία. Συνοδεύεται από μαρτυρίες κατοίκων από την αποκλεισμένη Λωρίδα της Γάζας, τις οποίες συγκέντρωσε η Gisha, μια ΜΚΟ που έχει στόχο την ελεύθερη μετακίνηση των Παλαιστινίων.
Στη διάρκεια της δουλειάς τους για το βιβλιαράκι, τα μέλη της Breaking the Silence που συγκέντρωναν τις μαρτυρίες, παρατήρησαν την εμφάνιση συγκεκριμένων μοτίβων: τη χρήση της συλλογικής τιμωρίας, για παράδειγμα μέσω της ανάκλησης των αδειών κίνησης μιας ολόκληρης οικογένειας. Το εκτεταμένο δίκτυο παλαιστινίων πρακτόρων που συνεργάζονται με την πολιτική διοίκηση της Cogat, η οποία διοικεί τμήματα της Δυτικής Όχθης. Τη σημαντική επιρροή της παράνομης κίνησης των εποίκων του Ισραήλ στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της πολιτικής διοίκησης. Και την τυχαία αδειοδότηση ή απαγόρευση της κίνησης αγαθών εντός και εκτός της Γάζας.
«Ήταν σοκαριστικό»
«Τα επίπεδα εξουσίας που έχουμε είναι απίστευτα», δήλωσε ένας 25χρονος άνδρας που υπηρέτησε στην Cogat στη διάρκεια του 2020-21, κοντά στην αποικία Μπέιτ Ελ, στα βόρεια της Ραμάλα.
«Διαπίστωσα ότι ήμασταν επιφορτισμένοι με την έγκριση αδειών οπλοφορίας για τις παλαιστινιακές δυνάμεις ασφαλείας, που είναι μια από τις λεπτομέρειες στις οποίες δεν δίνεις καμιά σημασία μέχρι να βρεθεί μπροστά σου η στοίβα με τα έγγραφα. Είναι τέτοιου είδους μικρές συνειδητοποιήσεις, σε καθημερινή βάση, που σε κάνουν να κατανοήσεις στ’ αλήθεια την έκταση της κατοχής».
«Και έχουμε πρόσβαση σε τόσο πολλές πληροφορίες», συνεχίζει μιλώντας στον Guardian. «Δεν ήξερα πόσο βαθιά και ευρεία είναι η συλλογή δεδομένων. Μερικές φορές βαριόμουν, οπότε πληκτρολογούσα στην τύχη αριθμούς παλαιστινιακών ταυτοτήτων και έβλεπα τα αποτελέσματα. Μπορούσα να μάθω τα πάντα για τις ζωές τους: για την οικογένειά τους, τις μετακινήσεις τους, καμιά φορά και για τους εργοδότες τους».
«Θυμάμαι μια φορά που ο διοικητής μου έστρεψε την οθόνη του για να μου δείξει τον φάκελο ενός από τους πλέον υψηλόβαθμους παλαιστίνιους αξιωματούχους, έτσι για πλάκα. Ήταν σοκαριστικό».
«Με το που έφτασα έγινα μέρος του συστήματος»
Άλλο ένα συχνό θέμα που προέκυπτε από τις μαρτυρίες ήταν οι συνέπειες της παράδοσης της αυτονομίας σου στις ένοπλες δυνάμεις, ακόμη και στο πλαίσιο της γραφειοκρατίας.
«Πήγα στον στρατό σκεπτόμενος ότι θα υπηρετήσω και μέσα από τη θητεία μου θα αλλάξω από μέσα τα πράγματα προς το καλύτερο. Όμως τη στιγμή που έφτασα, έγινα μέρος του συστήματος», περιγράφει μια 24χρονη που υπηρέτησε στα κεντρικά γραφεία της Cogat στο διάστημα 2017-28.
«Μερικές φορές είχα την επιλογή να τελειώσω νωρίς για το Σαββατοκύριακο. Ο προϊστάμενός μου δεν είχε πρόβλημα με αυτό. Ή να μείνω μέχρι τις 5 το πρωί και να βοηθήσω στ’ αλήθεια τους Παλαιστίνιους που περίμεναν να μου δώσουν τα έγγραφά τους. Οι επιθυμίες μου συγκρούονταν με τις ανάγκες μου. Δεν μπορώ να πω με ακρίβεια πότε ή γιατί, όμως η συμπεριφορά μου άρχισε να αλλάζει».
«Πίστευα ότι το Breaking the Silence ήταν μόνο για εκείνους που μάχονταν, όμως πήγα σε μια έκθεση και είδα ότι υπήρχε η μαρτυρία ενός κοριτσιού που είχε υπηρετήσει στη μονάδα μου».
«Κάνεις απλώς ό,τι σου πουν στον στρατό, όμως βλέπεις μόνο μικρά τμήματα της συνολικής εικόνας. Η κατανόηση του τι πραγματικά έκανα στη διάρκεια της θητείας μου και τι σήμαινε, ήταν ένα ολόκληρο ταξίδι.