Έχει περάσει λιγότερο από ένας χρόνος από τότε που ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump και οι Ρεπουμπλικάνοι του Κογκρέσου θέσπισαν ένα τεράστιο πακέτο φορολογικών περικοπών, ακολουθώντας τα βήματα του πρώην προέδρου Ronald Reagan κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του.
Και, όπως ίσχυε το 1980, η δημοσιονομική ώθηση στις ΗΠΑ έγινε αισθητή σε όλο τον κόσμο, και όχι με θετικό τρόπο.
Αυτό αναφέρει ο Hans – Werner Sinn, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου και πρώην επικεφαλής του γερμανικού ινστιτούτου Ifo.
Και ο ίδιος αναρωτιέται.
Η ιστορία θα επαναληφθεί;
Όταν ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ronald Reagan ανέλαβε καθήκοντα το 1981, μείωσε τους ανώτατους συντελεστές φόρου εισοδήματος για τις επιχειρήσεις και τους ιδιώτες, και επέτρεψε στις εταιρείες να αποσβέσουν τις κεφαλαιουχικές δαπάνες σχεδόν αμέσως.
Η πολιτική του Reagan περιγράφεται σε συνδυασμό με τη μεγαλύτερη προσπάθεια για την απελευθέρωση της οικονομίας, ενώ στην πραγματικότητα ήταν το μεγαλύτερο κεϋνσιανό πρόγραμμα τόνωσης της οικονομίας (εκείνη την εποχή).
Στην προώθηση της οικονομικής ατζέντας του, ο Reagan επικαλέστηκε την καμπύλη Laffer, σύμφωνα με την οποία οι φορολογικές ελαφρύνσεις θα χρηματοδοτήσουν την αύξηση του ΑΕΠ και ως εκ τούτου τα έσοδα.
Όταν αυτή η θεωρία δημιουργήθηκε, το αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό.
Κατά τη διάρκεια των δύο περιόδων του Reagan στην εξουσία, το έλλειμμα του προϋπολογισμού των ΗΠΑ ως ποσοστό του ΑΕΠ σχεδόν διπλασιάστηκε, ενώ και το εθνικό χρέος αυξήθηκε κατά εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια περισσότερο από ό, τι θα έπρεπε.
Παρόλα αυτά, η οικονομία απέκτησε σημαντική δυναμική από τα μέσα της πρώτης θητείας του Reagan, και στους αμερικανούς συντηρητικούς, παραμένει στη θέση του οικονομικού ήρωα.
Παράλληλα, τα επιτόκια κατά τη δεκαετία του 1980 αυξήθηκαν δραματικά.
Τα πραγματικά επιτόκια στα δεκαετή κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ – που το 1970 είχαν παραμείνει σε μεγάλο βαθμό κάτω από 2%, ή και σε αρνητικά εδάφη – ξαφνικά έφτασαν μέχρι περίπου το 7% το 1982 και κατά τη διάρκεια των δύο θητειών του Reagan.
Εν τω μεταξύ, η αξία του δολαρίου ανατιμήθηκε έναντι των περισσότερων άλλων νομισμάτων.
Μέχρι το 1982, είχε αυξηθεί έναντι του γερμανικού μάρκου, και μέχρι το τέλος της πρώτης θητείας του Reagan είχε πράγματι διπλασιαστεί σε αξία.
Για τις μη-αμερικανικές τράπεζες, τις κυβερνήσεις, καθώς και κάθε άλλης οντότητας που δεν είχαν δανειστεί σε δολάρια, η ενίσχυση του αμερικανικού νομίσματος δημιούργησε δυσκολίες αποπληρωμής.
Το Μεξικό κήρυξε πτώχευση το 1982, ενώ και η Βραζιλία, η Αργεντινή και η Χιλή ακολούθησαν σύντομα.
Στη δεκαετία του 1970, πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής είχαν δανειστεί σε δολάρια.
Στη δεκαετία του 1980, αυτά τα χρέη έγιναν αφόρητα.
Στην Ευρώπη, τα αποτελέσματα ήταν λιγότερο δραματικά, διότι τα χρέη δεν ήταν εκπεφρασμένα σε δολάρια.
Παρόλα αυτά, στις ευρωπαϊκές χώρες δεν θα μπορούσαν να γίνουν αυξήσεις των επιτοκίων χωρίς να διακινδυνεύσουν ακόμη μεγαλύτερη υποτίμηση των δικών τους νομισμάτων.
Ως αποτέλεσμα, μια κατασκευαστική έκρηξη σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, ιδίως στη Γερμανία.
Αυτή η ιστορία αξίζει να ληφθεί υπόψη, δεδομένου ότι εξετάζουμε τις δυνατότητες τους παγκόσμιου αντίκτυπου των ενεργειών του Trump και του Κογκρέσου τον περασμένο Δεκέμβριο.
Ο νόμος περί φορολογικών περικοπών και απασχόλησης, που κυμαίνεται από 35% έως 21%, επέτρεψε την σχεδόν άμεση υποτίμηση της επένδυσης σε εξοπλισμό και προσέφερε «φορολογικά κίνητρα» στις πολυεθνικές των ΗΠΑ για να επαναπατρίσουν τα κέρδη τους.
Συνολικά, η νομοθεσία αναμένεται να προσθέσει 1,9 τρις δολάρια στο εθνικό χρέος των ΗΠΑ μέχρι το 2028.
Όσον αφορά τις επιδόσεις της οικονομίας, οι παραλληλίες μεταξύ της σημερινής και της εποχής του Reagan είναι εντυπωσιακές.
Το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ των ΗΠΑ υπερέβη το 4%, ποσοστό που φαίνεται αστρονομικό στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα.
Η τρέχουσα ανεργία είναι τόσο χαμηλή όσο κατά την κορυφή της φούσκας dot-com το 2000.
Ταυτόχρονα, τα επιτόκια συνεχίζουν να αυξάνονται.
Κατά την περίοδο 2011-2012, δεν υπάρχει ουσιαστικά καμία διαφορά μεταξύ των απαιτήσεων για αμερικανικά και γερμανικά κρατικά ομόλογα.
Σήμερα, το spread είναι περίπου τρεις εκατοστιαίες μονάδες.
Η άνοδος των επιτοκίων επιταχύνθηκε από το καλοκαίρι του 2017, όταν κατέστη σαφές ότι η φορολογική δέσμη θα περάσει.
Αυτή η πτωτική τάση είναι πιθανό να συνεχιστεί, αν και το ευρώ είναι ήδη υποτιμημένο.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αποφάσισε να διατηρήσει τα επιτόκια στο μηδέν, τουλάχιστον το επόμενο διάστημα, παρόλο που το επιτόκιο της Federal Reserve έχει ήδη αυξηθεί στο 2%.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η συναλλαγματική ισοτιμία θα αναπρογραμματιστεί τόσο δραματικά όσο εκείνη της εποχής του Reagan.
Αλλά πολλές χώρες έχουν δανειστεί σε μεγάλο βαθμό σε δολάρια είναι ήδη υπό πίεση.
Οι αναδυόμενες νομισματικές κρίσεις στην Αργεντινή και την Τουρκία συνδέονται με την ταχεία υποτίμηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών και τα δάνεια σε ξένα νομίσματα.
Η Ινδονησία, η Νότια Αφρική και πολλές άλλες αναδυόμενες οικονομίες βρίσκονται σε κίνδυνο.
Η Νότια Ευρώπη, η οποία δεν δανείζεται σε ξένα νομίσματα, πιθανότατα θα αντιμετωπίσει δυσκολίες αντιμετώπισης υψηλότερων επιτοκίων, γι ‘αυτό και η ΕΚΤ θα προτιμούσε περαιτέρω υποτίμηση για αύξηση του επιτοκίου.
Σχεδόν τέσσερις δεκαετίες μετά την πολιτική Reagan, ο κόσμος βιώνει ένα déjà vu.
Είναι το άρωμα μιας καταιγίδας που έρχεται.
Πηγή: bankingnews.gr
