Εκείνος ο Σεπτέμβρης του 1943 σημαδεύτηκε ιδιαίτερα και από την Σφαγή των Ιταλών στρατιωτών της Μεραρχίας Άκουι στην Κεφαλονιά , μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας, την άρνηση των ανδρών της Μεραρχίας Άκουι να παραδοθούν στα γερμανικά στρατεύματα, και την προσχώρηση πολλών Ιταλών αντιφασιστών στον ΕΛΑΣ.
Αυτή η εν ψυχρώ σφαγή από τους Ναζί των ηττημένων Ιταλών στρατιωτών καταγράφεται ως η πρώτη σημαντική μεγάλη πράξη Αντίστασης των Ιταλών εναντίον των πρώην συμμάχων τους.
Για τα γεγονότα του Σεπτέμβρη 1943, ο Βαγγέλης Σακκάτος, συγγραφέας του βιβλίου “ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΆΚΟΥΙ: Η σφαγή των Ιταλών στην Κεφαλονιά. Η αντίσταση.”, έγραψε ένα αναλυτικό σημείωμα . Από το σημείωμα αυτό παραθέτουμε ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα.
Η συνθηκολόγηση
Στις 13.09.1943, μετά την ανατροπή του Μουσολίνι από το στρατάρχη Μπαντόλιο και την αλλαγή στρατοπέδου της Ιταλίας στο συνεχιζόμενο μεγαλύτερο ως τότε ιμπεριαλιστικό πόλεμο της Ιστορίας, με την εκατέρωθεν αποδοχή της ανακωχής μεταξύ Ιταλίας και Αγγλο-αμερικάνων στις 8.09.1943, και τις κάποιες μικροαψιμαχίες αυτού του πενθημέρου, στ’ Αργοστόλι, την αυγή της 13ης, τρεις γερμανικές φορτηγίδες, με στρατό, βαρύ οπλισμό και τεθωρακισμένα αυτοκίνητα, μπήκανε στο λιμάνι τ’ Αργοστολιού, με πρόθεση να αποβιβάσουν στην πόλη άνδρες και πολεμικό υλικό, και δέχονται ταυτόχρονα πυρά-ομοβροντίες από τις ιταλικές πυροβολαρχίες, 1η του Παμπαλόνι, 3η του Απολώνιο και 5η του Αμπροζίνι, εγκατεστημένες κατά σειρά, η 1η στους Μύλους / Αγία Βαρβάρα, η 3η στον Κούταβο (Παλιόκαστρο) και η 5η στα Μαυράτα του Ελιού της Νότιας Κεφαλονιάς, όπως και των ιταλικών ναυτικών πυροβολίων του Φαραώ.
Την ίδια μέρα έγινε επίθεση και κατάληψη στο σπίτι του Μελά, που ήταν κοντά στη σημερινή μητρόπολη, από Ιταλούς ναύτες και φαντάρους και Έλληνες Επονίτες, με επικεφαλής το Γεράσιμο Στεφανίτση.
Σ΄ αυτό μένανε οκτώ Γερμανοί αξιωματικοί που παραδοθήκανε και ο επικεφαλής τους αυτοκτόνησε. Όλο το πενθήμερο που είχε προηγηθεί, μεταξύ 8 και 13 του Σεπτέμβρη του 1943, χαρακτηρίζεται από μαζικές κινητοποιήσεις του Αργοστολιώτικου και όχι μόνο λαού, που υπό την καθοδήγηση του ΕΑΜ, καλεί τους Ιταλούς φαντάρους και αξιωματικούς, να μην παραδώσουν τα όπλα και να πολεμήσουν μαζί τους το ναζισμό.
Αυτό το γεγονός με τις φορτηγίδες, που οι δύο βυθίστηκαν, με μεγάλες ανθρώπινες απώλειες των Γερμανών και η τρίτη με σοβαρές ζημιές καλύφθηκε πίσω από το φανάρι των Αγίων Θεοδώρων, που συνέβη σαν σήμερα πριν από 71 χρόνια, είναι η πρώτη πράξη της ιταλο-γερμανικής σύρραξης στο νησί μας. Επίσης καταρρίφθηκε ένα γερμανικό αεροπλάνο που εμφανίστηκε στον ουρανό στη διάρκεια των πυρών των πυροβολαρχιών. Στο βιβλίο μου: “ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΆΚΟΥΙ: Η σφαγή των Ιταλών στην Κεφαλονιά. Η αντίσταση” γράφω:
Βομβαρδισμοί
Από την ώρα εκείνη φτάνουνε στην Κεφαλονιά τουλάχιστον 300 στούκας την ημέρα και καίνε κάθε πόλη και κάθε χωριό που μέσα βρίσκονται Ιταλοί. Κι οι διοικητές αυτού του στρατού, από ανθρωπισμό, για να προφυλάξουνε τον άμαχο πληθυσμό αλλά και το στρατό τους από τις βόμβες του Χίτλερ, παίρνουμε μαζί με το στρατό τους τα βουνά.
Έτσι, διαρκώς πιεζόμενοι, από τις γερμανικές δυνάμεις, που έχουν αυξηθεί σημαντικά με αποβιβάσεις από την ηπειρωτική Ελλάδα στην Παλική, στον Κόλπο της Αγίας Κυριακής, και στο Μύρτο, διά των Προκοπάτων, Ραζάτων, Φαρακλάτων, Δειλινάτων -εκεί εξοντώθηκε και η πυροβολαρχία Παμπαλόνι- και του όρους της Αγίας Ευμορφίας, καταλήγουνε στα βουνά της Φάλαρης, βουνά άδεντρα, αφιλόξενα και πετρώδη, καλοκαίρι καιρό, Σεπτέμβρη μήνα, χωρίς νερό και χωρίς τρόφιμα, και τα πυρομαχικά να τελειώνουν, εκτεθειμένοι ολημερίς στον ήλιο και στα στούκας, που μόλις χάραζε φτάνανε κύματα-κύματα από τον Άραξο, τον Πάπα της Πάτρας, το Αγρίνιο και το Τατόι, χαμηλώνανε και θερίζανε με τα πολυβόλα τους και με τις βόμβες τους ακάλυπτους Ιταλούς, ανανεωνόμενα διαρκώς από άλλα κύματα, μέχρι που νύχτωνε.
Από το χωριό του Μήλιου, που δεν ήτανε πολύ μακριά από τον τόπο του μακελειού, ακουγότανε ο θόρυβος και οι πολυβολισμοί τους ολημερίς.
Λέγανε ότι οι διοικητές των εξεγερμένων ιταλικών δυνάμεων αποκαταστήσανε επαφή και επικοινωνία με τους Άγγλους στη Σικελία και τους ζητήσανε βοήθεια.
Κι οι Άγγλοι, πάντα πλουσιοπάροχοι σε υποσχέσεις, τους συγχαρήκανε για τον αγώνα τους, τους προτρέψανε σε αντίσταση μέχρις εσχάτων, και τους διαβεβαιώσανε ότι σύντομα καταφτάνουνε εφοδιοπομπές τους, καράβια κι αεροπλάνα τους για βοήθειά τους, που όμως, σ’ όλη τη διάρκεια αυτού του πολέμου, δε φάνηκε ούτε ένα αεροπλάνο τους, έστω για δείγμα. ». [Σελίδες 66-67 της Α΄ έκδοσης (1993) και 72-73 της Β’ έκδοσης (2002)].
Προηγούμενα, όταν στις 14.09.1943 η Μεραρχία Άκουι αποφάσισε τη σύγκρουση και όχι την παράδοση των όπλων, ύστερα από ομόφωνο δημοψήφισμα, οι ιταλικές δυνάμεις τ’ Αργοστολιού συλλάβανε τις γερμανικές δυνάμεις της πόλης, περί τους 500 άνδρες. Τους είχαν μαζί τους σ’ όλη τη διάρκεια της σύγκρουσης και τους μεταχειριστήκανε ως αιχμαλώτους πολέμου, σεβόμενοι όλα τα δικαιώματά τους.
Κι όμως, στη σφαγή των 631 Ιταλών, 600 στρατιωτών και 31 αξιωματικών μέσα στο χωράφι, στα Τρωγιανάτα της Λειβαθούς, αυτοί οι αιχμάλωτοι που κρατούνταν ως τότε από τους Ιταλούς στο διπλανό χωράφι, υπήρξαν οι πιο αδίστακτοι δήμιοι, που οργίασαν κατά των ανυπεράσπιστων θυμάτων τους.
Παραθέτω εδώ κάποια ακόμα αποσπάσματα από προαναφερόμενο το βιβλίο μου: “ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΆΚΟΥΙ: Η σφαγή των Ιταλών στην Κεφαλονιά. Η αντίσταση”:
«Ένα μεσημέρι φάνηκε πέρα στου Λεωνίδη ένα Ιταλικό φορτηγό αυτοκίνητο καμουφλαρισμένο με κλαριά.
Στάθηκε κάτου από τις μουριές του δημόσιου δρόμου μπροστά στα τρία συνεχόμενα λεωνιδέικα σπίτια, για το φόβο των αεροπλάνων, κι ο κόσμος έτρεξε να δει γιατί πρόκειται. Ήτανε ένα ιταλικό απόσπασμα, που μετέφερε τον οπλισμό μιας γερμανικής πυροβολαρχίας που υπήρχε στ’ Αντιπάτα της Ερύσσου κοντά στο Φισκάρδο, και τους είχανε πιάσει αιχμάλωτους.
Οι Ιταλοί δείχνανε με καμάρι τα γερμανικά όπλα που είχανε πάρει. Ένας χωριανός στενοχωριότανε, όταν έφυγε το φορτηγό, γιατί δεν είπε του Ιταλού να του δώσει ένα. Αν και αργότερα αυτός απόχτησε γερμανικό όπλο κι όχι με τρόπο που να τον τιμάει.
Στο μεταξύ η σφαγή της Φάλαρης συνεχιζότανε όλο και με μεγαλύτερη ένταση. Με το χάραμα της αυγής αρχίζανε να φαίνονται τα μαύρα κοράκια, που όσο πλησιάζανε, ξεχωρίζανε τα φτερά, οι ουρές, οι κεραίες και οι φιγούρες των αεροπόρων τους.
Μετά κρυβόντανε πίσω από τις κορυφές του Καλού όρους, τις Μακραίσαρες, τον Κουκιαπά και την Αργιά, κομητάτικα και νιοχωρίτικα βουνά, χαμηλώνανε μέσα στην κοιλάδα της Πυλάρου, που στους πρόποδες της Φάλαρης και πάνω σ’ αυτή ήτανε οι σημαντικότερες ιταλικές δυνάμεις, κι αρχίζανε το θέρισμα με τα πολυβόλα, τα μυδράλια και τους βομβαρδισμούς.
Όπως είπαμε ήδη, στην αρχή βομβαρδίζανε τις πόλεις και τα χωριά και γι’ αυτό οι Ιταλοί για την προστασία τους αλλά και για την προστασία του άμαχου πληθυσμού, πήρανε τα βουνά, αν και το Αργοστόλι και τα γύρω χωριά, είχαν στο μεταξύ σχεδόν καταστραφεί.
Στη Φάλαρη και στην κοιλάδα της Πυλάρου, τα κύματα των χάλκινων πουλιών, αφού εξαντλούσανε ό,τι θανατηφόρο είχανε μαζί τους, αποχωρούσανε για να αντικατασταθούνε από άλλα, και τ’ άλλα πάλι απ’ άλλα, σ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, μέχρι που σουρούπωνε…».
«Μην ασχοληθείτε…»
»Στο μεταξύ οι γερμανικές δυνάμεις ξηράς που έχουνε ενισχυθεί, πιέζουνε και περισφίγγουνε από κοντά τους Ιταλούς, και με τη βοήθεια της καθημερινής ισχυρής αεροπορικής παρουσίας, τους έχουνε φέρει σε πολύ άσχημη θέση. Τους έχουνε περιορίσει πάνω στα γυμνά βουνά της Φάλαρης, χωρίς επισιτισμό και νερό και τους αποδεκατίζουνε, εξοντώνοντάς τους μεθοδικά. Αυτό κρατάει ακόμα μερικές μέρες. Η αναμενόμενη υποσχεμένη βοήθεια της γηραιάς Αλβιώνος δε φαίνεται πουθενά στον ορίζοντα. Ούτε στον ουρανό ούτε στη θάλασσα. Λένε μάλιστα πως ο υπολοχαγός Γαλιατσάτος, ο ίδιος που είχε πάρει με σήμα από το Κάιρο τη διαταγή για άμεση επίθεση και την είχε μεταφέρει στους ‘Ιταλούς, τώρα που μετέδιδε στο Κάιρο τις λεπτομέρειες της σφαγής, αναφέροντάς τους την εξέλιξη και ζητώντας τους οδηγίες, πήρε από το στρατηγείο την απάντηση: «ΜΗΝ ΑΣΧΟΛΗΘΕΙΤΕ ΠΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ, ΤΕΛΟΣ»!
Στο μεταξύ το ηθικό τού ιταλικού στρατού σπάει, κι από κει και πέρα αρχίζουνε οι ομαδικές παραδόσεις τους και προπαντός μετά την άνευ όρων παράδοσή τους οι ομαδικές εκτελέσεις τους.
Έτσι φτάσαμε στο φαινόμενο των άβουλων μαζών, που οδηγούνται στο θάνατο χωρίς αντίδραση, “ως πρόβατα επί σφαγήν”, ίσως γιατί ο θάνατος, αποτελεί στις δοσμένες συνθήκες μια κάποια μορφή λύτρωσης». [Σελίδες 72-75 της Α’ έκδοσης και 78-81 της Β΄].
Και παρακάτω:
«Στις 22 Σεπτεμβρίου, υπογράφεται στις Κεραμειές, ένα χωριό της Λειβαθούς, από την ηγεσία των Ιταλών, η παράδοσή τους χωρίς όρους. Κι ο Γερμανός ταγματάρχης Harald von Hirschfeld, χορηγεί με διαταγή του στους Γερμανούς απόλυτη ελευθερία δράσης “κατά βούληση” για 48 ώρες. “Το επόμενο 48ωρο”, έλεγε η διαταγή, “ανήκει στους Γερμανούς ολοκληρωτικά, απεριόριστα”. Και οι “ήρωες” της μεραρχίας Εντελβάις, πέσανε με “ιερό μένος” πάνω στους ανυπεράσπιστους Ιταλούς αιχμαλώτους και τους εξολοθρεύανε μαζικά και με κάθε τρόπο. Ολα τα λαγκάδια, οι χαράδρες, οι κάμποι και τα οροπέδια από τ’ Αργοστόλι μέχρι την Πύλαρο, μεταβληθήκανε σε μαζικά σφαγεία, όπου ηθικά και σωματικά εξουθενωμένοι άνθρωποι πηγαίνανε ομαδικά στον Άδη, χωρίς καμιά αντίδραση, ούτε αυτή της αγέλης, υπνωτισμένοι και αδρανείς, ενώ αυτό, για τους χιτλερικούς φονιάδες ήτανε το υπέρτατο γλέντι, ή εντονότερη απόλαυση! Το Αυλάκι του ποντικού, ανάμεσα Φάρσα και Κουρουκλάτα γέμισε πτώματα.
Σφαγή
Οι σφαγές των Ιταλών αιχμαλώτων είναι μαζικές ακόμα και μέσα στα χωριά. Στα Τρωιανάτα οι δήμιοι βάλανε φωτιά στο σωρό των πτωμάτων κι ή ατμόσφαιρα φλόμωσε από μυρουδιά ψημένου ανθρώπινου κρέατος. Με την άδεια των δημίων οι κάτοικοι ρίξανε τα μισοκαμένα κορμιά μέσα στα πηγάδια τους και τα σκεπάσανε με χώμα.
Τους αιχμάλωτους Ιταλούς αξιωματικούς οι δήμιοι του Χίτλερ τους εχτελέσανε στις 24.9.1943, μέσα σε μια σπηλιά στους πρόποδες του λόφου στους Αγίους Θεοδώρους, για αντίποινα της εκεί ήττας τους στις 15 Σεπτεμβρίου.
Σκοτώσανε 136 ως τις 11 η ώρα, που έληξε ή προθεσμία του 48ωρου, λήξη που είχε σα συνέπεια να γλυτώσουνε 39. Από το γλυκοχάραμα τους οδηγούσανε εκεί και τους εκτελούσανε σε μικρές ομάδες». [Σελίδες 70-71 της Α’ έκδοσης του 1993, στα 50 χρόνια της σφαγής και 76-77 της Β’ του 2002.]
Η παράδοση άνευ όρων έγινε από την ηγεσία της Άκουι, ύστερα και από το εξής τηλεγράφημα, που είχε ληφθεί στην Ιταλική Ναυτική Διοίκηση Αργοστολίου, από το ΓΕΣ της Ιταλίας:
«Αδυνατούμε να αποστείλουμε αιτηθείσα βοήθεια. Επιφέρετε στον εχθρό τις κατά το δυνατόν σοβαρότερες απώλειες. Κάθε θυσία σας θα ανταμειφθεί. Στρατηγός Ambrosio».
Αυτό περιέχεται σε μελέτη του Τάσου Νοδάρου, σε ένθετο στο περιοδικό “Η Κεφαλονίτικη πρόοδος“, τεύχος 9, Γενάρης-Μάρτης 2014, σελίδες 81-96.
Ο διοικητής της Μεραρχίας, στρατηγός Antonio Gardin εκτελέστηκε κι αυτός μαζί με τους 136 Ιταλούς αξιωματικούς στο “Κόκκινο Σπίτι” των Αγίων Θεοδώρων. Η σωρός του αναγνωρίστηκε από το γιο του, από την οδοντοστοιχία του και τη στολή του.
Αν οι Ιταλοί δεν αφήνανε το εναπομείναν φαρμακευτικό υλικό τους στις τοπικές αρχές, για να εμβολιαστούμε όλος ο πληθυσμός με αντιτυφικό εμβόλιο, θα είχαμε πεθάνει όλοι από τύφο, με τόσες χιλιάδες άθαφτα πτώματα πάνω στο νησί.
Είναι γνωστό, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, πως η κυβέρνηση Badolio ανακοίνωσε στις 19.45 της 8ης 9ου 1943 στη Ρώμη, την ανακωχή με τους Αγγλοαμερικά-νους, που ουσιαστικά σήμαινε την αποχώρηση της Ιταλίας από τον Άξονα. Όμως η Ιταλία κήρυξε επίσημα τον πόλεμο στη Γερμανία στις 13.10.1943, όταν η σφαγή της Κεφαλονιάς είχε ολοκληρωθεί, γεγονός που επικαλέστηκε στη δίκη των εγκληματιών πολέμου της Νυρεμβέργης ο διοικητής του 22ου Σώματος Στρατού Ορεινών Κυνηγών (Gebirgsjeger) στρατηγός Hubert Lanz, ισχυριζόμενος πως οι στρατιώτες της Άκουι δεν είχαν το status των αιχμαλώτων πολέμου για να ισχύσουν οι διεθνείς συμβάσεις περί αιχμαλώτων και γι’ αυτούς, αλλά ήταν “προδότες της γερμανοϊταλικής συμμαχίας” και “ελεύθεροι σκοπευτές”…
Ανθρώπινη αλληλεγγύη
Ο λαός της Κεφαλονιάς έδειξε την πιο υψηλή πολιτική ωριμότητα και την ανώτατη ανθρώπινη αλληλεγγύη, όταν αγκάλιασε, με μύριους κινδύνους, τον χθεσινό κατακτητή και συμπολέμησε μαζί του ενάντια στο ναζισμό.
Ο μαύρος Σεπτέμβρης της Κεφαλονιάς του 1943, είναι το όνειδος της ναζιστικής κτηνωδίας και βαρβαρότητας, η υποκρισία και η διπροσωπία των “συμμάχων” του στρατηγείου Μέσης Ανατολής, που συντέλεσαν στην εξέγερση και εσκεμμένα εγκατέλειψαν τους εξεγερμένους στη σφαγή, αλλά και η καταισχύνη της μετέπειτα εσκεμμένης συγκάλυψης του εγκλήματος. Είναι όμως και η υψηλότερη εκδήλωση πολιτικής ωριμότητας και ανθρώπινης και διεθνιστικής αλληλεγγύης Ιταλών και Ελλήνων.
Στον ΕΛΑΣ
Οι αντιφασίστες Ιταλοί που θέλανε να πολεμήσουνε τους ναζί, διαπεραιωνόταν μέσω Ιθάκης στη Ρούμελη από τα δικά μας Κομητάτικα και Νιοχωρίτικα πόρτα, την Αγιά Σοφιά, τα Χοργωτά και τα Γαγιάνα, κυρίως από τα Χοργωτά, από τις Τσιμέικες εαμίτικες βάρκες, των Σπύρου, Ζήσιμου και Κώστα Τσιμά, γιών του Ηλία Τσιμά (Λιούδη) και Αναστάση Τσιμά. Απόγονοί τους παραβρίσκονται απόψε εδώ.
Τους έβγαλαν στη δυτική Ιθάκη, στο σημείο με τη μικρότερη απόσταση από την ανατολική ακτή, απ’ όπου τους παραλάμβανε το καΐκι “Αη-Δημήτρης”, η ναυαρχίδα του ΕΛΑΝ Ιονίου και τους μετέφερε στο 2/39 σύνταγμα του ΕΛΑΣ Ρούμελης, περιοχή Ξηρόμερου, από τις γραμμές του οποίου πολέμησαν ηρωικά εναντίον του φασισμού. Στη Ρούμελη και στο 2/39 έδρασε ως αξιωματικός του ΕΛΑΣ και ο επιζήσας της εκτέλεσής του, που εκτελέστηκε μαζί με την πυροβολαρχία του πάνω απ’ τα Δειλινάτα Άμος Παμπαλόνι, που διετέλεσε και μέλος του επιτελείο της 7ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ και πήρε μέρος στη μάχη της Αμφιλοχίας που έγινε στις 12-14.07.1944 και τιμήθηκε επ’ ανδραγαθία.
Ήρθε με το 2/39 στην Κεφαλονιά και έπαιξε αποφασιστικό ρόλο κατά την αποχώρηση των Γερμανών από το νησί, κερδίζοντας με την πλευρά του ΕΛΑΣ τα ιταλικά πυροβολεία των Δειχαλιών της Σάμης, που στη σύγκρουση του Σεπτέμβρη του 1943 δεν είχαν αφοπλιστεί από τους Γερμανούς, αλλά είχαν ταχτεί μαζί τους, τα οποία όμως έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο υπό την καθοδήγηση του Παμπαλόνι και του ΕΛΑΣ, στις συγκρούσεις κατά την αποχώρηση των Γερμανών.
Μετά την καταστροφή της Άκουι, μια ομάδα 40 ανταρτών του ΕΛΑΣ, του 2/39 υπό τον καπετάν Φουρτούνα, ήλθε στο Βαρύ της Άνω Ερύσσου, και διά των κορυφών του Καλού Όρους πήγε στη Φάλαρη για τη συλλογή των όπλων της εξοντωθείσας Μεραρχίας.
Το μεγαλύτερο μέρος του ΕΛΑΣ της Δυτικής Ελλάδας εξοπλίστηκε πλήρως ή συμπλήρωσε τον οπλισμό του από τα όπλα της Άκουι της Κεφαλονιάς.
Στις διμοιρίες του 2/39, όλοι οι πολυβολητές με τις ιταλικές Μπρέντες ήταν Ιταλοί.
Και ήταν σκληροτράχηλοι πολεμιστές, γιατί τότε υπήρχε το ιδεολογικό κίνητρο, ο αντιφασισμός, ενώ στην Αλβανία δεν υπήρχε γι’αυτούς κανένα ιδεολογικό κίνητρο.
Οι μετέπειτα συνεργάτες των Γερμανών ταγματασφαλίτες της Π.Ο.Κ. σφάξανε και ληστέψανε τους Νιοχωρίτες βαρκάρηδες Λάμπρο Σακκάτο (Σολέλη), Χρήστο Τσαγκαράτο (Διαμαντή) και Γιώργο Δενδρινό (Φακίνο) και από τα Κομητάτα τον Ηλία Παπαθεοδωράτο και τον ανεψιό του Νίκο Παπαθεοδωράτο. Στα γεγονότα της Λευκάδας, τον Ιούλιο του 1944, σφάχτηκαν από τη συμμορία του Γάκια, που του τους παραδώσανε οι Γερμανοί, οι Νιοχωρίτες Γιάννης Δομένικος και Παναγής Αλυσανδράτος, συγγενής του Γάκια (Φωκίωνα Αλυσανδράτου) και σώγαμπρος στο Νιοχώρι και ο Κόμητας Ξενοφών Παπαστεφανάτος. Γι’αυτά τα εγκλήματα δεν έγινε ποτέ λόγος και δεν ζητήθηκαν από κανέναν ευθύνες. Για πρώτη φορά έκαμα εγώ λόγο, στο τριεθνές (ελληνο-ιταλο-γερμανικό) συνέδριο για την σφαγή της Άκουι το 2003, σ’αυτήν εδώ την αίθουσα, στα 60 χρόνια της σφαγής και δημοσιεύτηκαν στα πρακτικά του συνεδρίου.
Τέλος, οι Έλληνες Αγωνιστές, Μαχητές του ΕΛΑΣ, που πέσανε συμπολεμώντας με την Άκουι, είναι οι εξής:
- Γεωργόπουλος Γεράσιμος του Δημητρίου, ετών 44
- Γεωργόπουλος Κωνσταντίνος του Ιακώβου, ετών 22
- Κακούρης Διονύσιος του Γεράσιμου, ετών 28
- Ποδηματάς Γεράσιμος του Μιχαήλ, ετών 32
- Καραγιώργος Ηλίας, ετών 30
Οι παραπάνω σκοτώθηκαν από τους Γερμανούς στη Φάλαρη, μέσα σε μια χαράδρα, πάνω απ’ τη στάνη του Λάλα, όπου δέχτηκαν πλαγιοκόπημα. - Θεοφυλάτος Γεράσιμος του Κωνσταντίνου, ετών 25
- Μήλας Κωνσταντίνος του Γεωργίου, ετών 20
Σκοτώθηκαν από τους Γερμανούς κοντά στο νερόμυλο των Γριζάτων, ενώ επέστρεφαν στην περιοχή τους από υπηρεσία στο πλευρό της Άκουι. - Γαλιατσάτος Λυκούργος ετών 55
Σκοτώθηκε επιστρέφοντας από υπηρεσία στην Άκουι κοντά στα Βαλτσαμάτα. - Σαουλής Ευάγγελος του Γεράσιμου, ετών 24
Σκοτώθηκε από τους Γερμανούς επιστρέφοντας από υπηρεσία στην Άκουι κοντά στα Πουλάτα της Σάμης στις 19.09.1943.
Ο εφεδρικός ΕΛΑΣ είχε συγκροτήσει τρεις ομάδες υποστήριξης των Ιταλών της Άκουι, συνολικής δύναμης 50 ανδρών, μία με έδρα τα Ομαλά, μία με έδρα την Άνω Λειβαθώ και τα χωριά Μουσάτα και Ποριετάτα και μια τρίτη ομάδα με έδρα τη Σάμη.
Ας είναι αιωνία τους η μνήμη!
(Τα στοιχεία από την ΠΕΑΕΑ Κεφαλονιάς – Ιθάκης και τον αείμνηστο πρόεδρό της Γεράσιμο Γαλιατσάτο (Λαέρτη), Γραμματέα της ΕΠΟΝ Κεφαλονιάς-Ιθάκης στην Κατοχή.) Ο Λαέρτης είχε δικαστεί σε θάνατο (6 φορές) και έζησε 30 χρόνια εκτός Ελλάδας, πως δήθεν είχε σκοτώσει το Θέμη Μαρίνο. Και ο Θ.Μ. εδώ και λίγα χρόνια έκαμε ομιλία μαζί με τον Μανώλη Γλέζο σ’ ένα Λύκειο στην Αθήνα για την Αντίσταση.
Το σύνολο των Ιταλών που πέσανε στην Κεφαλονιά ανέρχεται σε 9.640. 5.000 εκτελεστήκανε ομαδικά. 3.000 τους πνίξανε μέσα σε δύο βυθισμένα πλοία και 1.250 πέσανε στις μάχες.
Και κλείνοντας αυτή τη διεξοδική αναφορά μου στα τραγικά και ηρωϊκά γεγονότα του Σεπτέμβρη του 1943 στο νησί μας, δηλώνω απερίφραστα πως ο ηρωϊσμός και η θυσία της Άκουι έσωσε την Τιμή της Ιταλίας και αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη πράξη της Ιταλικής Αντίστασης στο ναζισμό, στο ηρωϊκό παρτιζάνικο κίνημα της Ιταλίας, που ανάμεσα στις μεγάλες πράξεις του είναι και το κρέμασμα του Μουσολίνι.
Και από ελληνικής-κεφαλονίτικης πλευράς, έχουμε την εκδήλωση της πιο θαυμαστής πολιτικής ωριμότητας και της μεγαλύτερης έκφρασης ανθρώπινης αλληλεγγύης, των ανώτερων ανθρώπινων αισθημάτων στην πλήρη τους εκδήλωση μέσα σε τρομερές συνθήκες.
Ο Σεπτέμβρης του 1943 στην Κεφαλονιά είναι η έκφραση της πιο άγριας βαρβαρότητας και κτηνωδίας των ναζιστών δημίων και ο αγώνας κατά του φασισμού-ναζισμού, με εκδηλώσεις ανώτερου ανθρωπισμού και αυτοθυσίας, με τη συναδέλφωση στον αγώνα για υψηλά ιδανικά Ελλήνων και Ιταλών.
ΑΠΟ ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟ
