Το έδαφος στην Ιαπωνία «σηκώθηκε» πάνω από 4 μέτρα από την επιφάνεια κατά τόπους, ενώ μετακινήθηκε πλάγια περισσότερο από ένα μέτρο γεγονός που καταδεικνύει την ισχύ του σεισμού.
Ο σεισμός των 7,6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ στην Ιαπωνία μετριέται εκεί από το πόσο κινήθηκε το έδαφος καθώς η Ιαπωνία δεν καταγράφει τους σεισμούς βάσει έντασης, όπως η Δύση, αλλά με μία κλίμακα που μετρά τη δόνηση του εδάφους και την ταλάντευση που προκαλεί στα κτίρια.
Η επιρρεπής σε σεισμούς Ιαπωνία είναι εξαιρετικά προηγμένη στην παρακολούθηση όταν το έδαφος κουνιέται. Γι’ αυτό μπορεί να κάνει τόσο ακριβείς μετρήσεις.
Υπάρχει ένα δίκτυο σταθμών GPS διάσπαρτοι σε στρατηγικά σημεία σε όλη τη χώρα. Όταν χτυπήσει ένας σεισμός, οι επιστήμονες μπορούν να πουν ακριβώς πόσο έχει κινηθεί ο καθένας, δείχνοντας κατά πόσο το έδαφος στο σημείο έχει λυγίσει και μετατοπιστεί.
Αυτό το σύστημα έδειξε στον τελευταίο σεισμό της Δευτέρας ότι η γη μετακινήθηκε έως και 130 εκατοστά προς τα δυτικά.
Εν τω μεταξύ, οι επιστήμονες παρακολουθούν επίσης την Ιαπωνία από το διάστημα, συγκρίνοντας δορυφορικές εικόνες που τραβήχτηκαν πριν και μετά τον σεισμό.
Στο τελευταίο πέρασμά του, το διαστημόπλοιο ALOS-2 ανέφερε ότι η απόσταση μεταξύ αυτού και του εδάφους είχε μειωθεί καθώς η επιφάνεια της Γης είχε ανέβει λόγω τους σεισμού.
Το έδαφος κινήθηκε περισσότερο στη δυτική πλευρά της χερσονήσου Νότο. Ο πυθμένας του ωκεανού μετατοπίστηκε από την ακτή εκεί, δημιουργώντας κύματα τσουνάμι ύψους περίπου 80 εκατοστών.
Ακόμα και ένας θάνατος έχει σημασία, αλλά είναι αξιοσημείωτο το πόσο λίγοι έχουν συμβεί, παρόλο που συνεχίζονται οι έρευνες για όσους είναι ακόμα παγιδευμένοι στα ερείπια. Τα μοντέλα απωλειών και ζημιών προβλέπουν έναν ενδεχόμενο απολογισμό, που φτάνει το πολύ τα εκατό άτομα περίπου.
Αξίζει να συγκρίνουμε αυτό το γεγονός με τον περσινό σεισμό M7,8 στην Τουρκία. Και οι δύο ήταν σε γενικές γραμμές παρόμοιοι όσον αφορά την ενέργεια που απελευθερώθηκε, αλλά ο αριθμός των νεκρών στην Τουρκία και τη Συρία έφθασαν σε 50.000 και πλέον. Επίσης το 2010 και στον σεισμό M7 στην Αϊτή. Περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε αυτό το φρικτό γεγονός.
Η Ιαπωνία βρίσκεται στη συμβολή τεσσάρων μεγάλων τεκτονικών πλακών. Είναι μια από τις πιο σεισμικά ενεργές περιοχές στη Γη καθώς η χώρα ευθύνεται για περίπου το 20% των παγκόσμιων σεισμών μεγέθους 6,0 ή μεγαλύτερου, με τις μετρήσεις να δείχνουν κάποιο είδος σεισμού κάθε πέντε λεπτά κατά μέσο όρο. Ως εκ τούτου, η Ιαπωνία έχει επενδύσει τεράστια ποσά στις υποδομές της και τον πληθυσμό της.
Οι οικοδομικοί κώδικες, οι κανόνες που ακολουθούν την κατασκευή, εφαρμόζονται αυστηρά και οι πολίτες είναι καλά εκπαιδευμένοι στο πώς να αντιδρούν στις δονήσεις. Η Ιαπωνία διαθέτει επίσης ένα από τα πιο προηγμένα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης στον κόσμο.
Οι επιστήμονες δεν μπορούν να προβλέψουν το χρονοδιάγραμμα και την κλίμακα ενός γεγονότος, αλλά μόλις ξεκινήσουν τα όργανα θα ενεργοποιήσουν ειδοποιήσεις σε δίκτυα τηλεόρασης, ραδιοφώνου και κινητής τηλεφωνίας. Αυτές οι προειδοποιήσεις θα φτάσουν σε κάποιους που βρίσκονται μακριά από το επίκεντρο ίσως 10 έως 20 δευτερόλεπτα πριν από την έναρξη του κύριου σεισμού.