Στην Συρία η ανατροπή του Άσσαντ χαιρετίσθηκε αμέσως από την ελληνική κυβέρνηση αλλά λίγοι γνωρίζουν ότι η πτώση του Άσσαντ βάζει, λόγω αντεκδικήσεων από στοιχεία των σουνιτών μισθοφόρων του νέου καθεστώτος, σε θανάσιμο κίνδυνο τις μειονότητες της Συρίας, σημαντικό μέρος των οποίων έχει σχέση με την Ελλάδα και την Κύπρο.
Οι πληθυσμιακές ομάδες στην Συρία που έχουν πολιτιστική σχέση με την Ελλάδα και την Κύπρο είναι οι: α) Χριστιανοί Ορθόδοξοι ή άλλου δόγματος ομιλούντες ελληνικά, β) σουνίτες μουσουλμάνοι δίγλωσσοι ομιλούντες ελληνικά, δηλ. την κρητική διάλεκτο, και αραβικά, και γ) αραβόφωνοι Χριστιανοί οι οποίοι έχουν χρησιμοποιούν εν μέρει την ελληνική ως γλώσσα λειτουργίας τους ναούς κι αποτελούν το 10% του συριακού πληθυσμού. Εν ολίγοις, στην Συρία σήμερα υπάρχουν πληθυσμοί οι οποίοι παρουσιάζουν ένα από τα δύο βασικά χαρακτηριστικά του σύγχρονου Νεοέλληνα, δηλ. την ελληνική γλώσσα και την χριστιανική ορθόδοξη θρησκεία».
Οι Έλληνες πολίτες που βρίσκονται στην Συρία, υπολογίζονται σε 1.200 περίπου. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, υπολογίζονταν σε 5.000 περίπου. Ο ελληνικής καταγωγής πληθυσμός της Συρίας είναι κυρίως συγκεντρωμένος στις δύο μεγαλύτερες πόλεις της χώρας, Δαμασκό και Χαλέπι, και στην περιοχή Χαμεντίγιε (ή Χαμιντιέ) στο νότιο τμήμα της χώρας, όπου βρίσκονται οι λεγόμενοι Συροκρητικοί ή Τουρκοκρητικοί.
Η Δαμασκός φιλοξενεί μια οργανωμένη ελληνική κοινότητα από το 1913, διαθέτοντας κοινοτικό ελληνόφωνο σχολείο που συντηρείται από επισκέπτες εκπαιδευτικούς από την Ελλάδα. Υπάρχει επίσης ελληνοσυριακός πληθυσμός στο Χαλέπι καθώς και μικρότερες κοινότητες στη Λατάκια, το Ταρτούς και τη Χομς .
Οι Συροκρητικοί ή Τουρκοκρητικοί αποτελούν σημαντικό αριθμό Ελλήνων Μουσουλμάνων, περίπου 30.000, με καταγωγή από την Κρήτη που ζουν στην συνοριακή περιοχή της Συρίας και του Λιβάνου από τα τελευταία χρόνια της Οθωμανικού Σουλτανάτου. Οι Μουσουλμάνοι εγκαταστάθηκαν εκεί από τον Σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίτ Β΄ μετά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο το 1897–98. Το πιο σημαντικό κρητομουσουλμανικό χωριό στη Συρία είναι το Χαμιντιέ, όπου πολλοί από τους κατοίκους του συνεχίζουν να μιλούν την κρητική διάλεκτο ως πρώτη τους γλώσσα.
Οι περισσότεροι Σύριοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί μιλούν μόνο Αραβικά μαζί με μια ξένη γλώσσα που διδάσκεται στο σχολείο, όπως τα γαλλικά ή τα αγγλικά. Ωστόσο, κάποιοι γνωρίζουν έχουν στοιχειώδη γνώση της ελληνικής, για θρησκευτικούς-λειτουργικούς σκοπούς.
Σήμερα στην Συρία ο ελληνισμός έχει σημαντικό έρεισμα πολιτιστικής διπλωματίας, τους Έλληνες και Ρωμιούς της χώρας που όμως βρίσκονται σε θανάσιμο κίνδυνο λόγω της ανατροπής του καθεστώτος Άσσαντ που τους προστάτευε για 54 χρόνια. Αυτή την στιγμή αποτελεί ζητούμενο κι επιτακτική ανάγκη για την Ελλάδα και τις ΗΠΑ η προστασία αυτών των πληθυσμών με την διασφάλιση της παραμονής τους στην Συρία κι όχι με την μεταφορά τους στην Ελλάδα, καθώς στο δεύτερο ενδεχόμενο η Ελλάδα θα απολέσει καίριο φίλιο πληθυσμό στην Μέση Ανατολή.
Σε αυτό το πλαίσιο ο ρόλος της Ελλάδας, της Κύπρου και της ΕΕ πρέπει να είναι σημαντικός με την άμεση ανάληψη πρωτοβουλιών για την προστασία των ομογενών κι ομοθρήσκων στην Συρία πριν να είναι αργά.
Δρ. Ευάγγελος Βενέτης
Ειδικός σε θέματα Ισλάμ και Μέσης Ανατολής
