Μια αιματηρή σύγκρουση επιχειρείται να μπει στο “ψυγείο” – μια άλλη βγαίνει αιφνιδιαστικά από την “κατάψυξη”. Η Μέση Ανατολή μοιάζει εγκλωβισμένη στις περιστρεφόμενες πόρτες του αδιάκοπου πολέμου.
Προτού καλά-καλά τεθεί σε εφαρμογή η εκεχειρία που βάσει αμερικανικού σχεδίου συμφωνήθηκε στο μέτωπο μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ του Λιβάνου, η συριακή κρίση αναζωπυρώθηκε με αναπάντεχη προέλαση των αντικυβερνητικών ισλαμιστών ανταρτών εναντίον του Χαλεπίου. Ο συγχρονισμός είναι, αν μη τι άλλο, ενδιαφέρων – και ο ρόλος της Τουρκίας του Ταγίπ Ερντογάν αποδεικνύεται σκοτεινός.
Καλά εξοπλισμένοι τζιχαντιστές της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (πρώην συριακού βραχίονα της αλ Κάιντα) μαζί με σύμμαχες οργανώσεις, κάποιες προσκείμενες στην Τουρκία, εξαπέλυσαν την Τετάρτη επίθεση εναντίον εδαφών που ελέγχονται από το συριακό καθεστώς, προκαλώντας τις πιο βίαιες συγκρούσεις εδώ και χρόνια στην περιοχή, που συνορεύει με το τελευταίο μεγάλο προπύργιο των ανταρτών στην Ίντλιμπ. Κατάφεραν να κυριεύσουν 50 οικισμούς και να πλησιάσουν το Χαλέπι, δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας, σε απόσταση δύο χιλιομέτρων και να αποκόψουν τον δρόμο που συνδέει με τη Δαμασκό και τη Λατάκια. Επιπλέον, κυβερνοεπίθεση παρέλυσε κυβερνητικές ιστοσελίδες.
Υπενθυμίζεται ότι η ανακατάληψη από τις κυβερνητικές δυνάμεις του μερικώς κατειλημμένου Χαλεπίου το 2016 ήταν το σημείο καμπής στον πόλεμο της Συρίας μετά τη ρωσική επέμβαση.
Νευρικότητα της Ρωσίας
Ήδη από την Πέμπτη ρωσικά και συριακά πολεμικά αεροσκάφη βομβάρδισαν περιοχές της βορειοδυτικής Συρίας που βρίσκονται υπό τον έλεγχο των τζιχαντιστών, κοντά στα σύνορα με την Τουρκία. Ο Ντμίτρι Πεσκόφ, εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, δήλωσε ότι η Μόσχα θεωρεί την επίθεση των τζιχαντιστών παραβίαση της κυριαρχίας της Συρίας και πρόσθεσε ότι επιθυμεί οι συριακές αρχές να ενεργήσουν γρήγορα για να ανακτήσουν τον έλεγχο της κατάστασης.
Ο στρατός της Συρίας έστειλε ενισχύσεις στο Χαλέπι, δήλωσε χθες αξιωματούχος των συριακών υπηρεσιών ασφαλείας στο Γαλλικό Πρακτορείο, κάνοντας λόγο για “σφοδρές μάχες” δυτικά της πόλης. Λίγο νωρίτερα το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είχε επισημάνει ότι οι τζιχαντιστές και συμμαχικές τους ομάδες με οβίδες πυροβολικού στοχοθέτησαν πανεπιστημιακή εστία στο Χαλέπι, προκαλώντας πανικό. Το κρατικό συριακό πρακτορείο ειδήσεων έκανε λόγο για θάνατο τεσσάρων αμάχων στο περιστατικό.
Συνολικά τουλάχιστον 242 άνθρωποι σκοτώθηκαν στις συγκρούσεις μέχρι χθες, κυρίως τζιχαντιστές και μέλη του συριακού στρατού, αλλά και πολλοί άμαχοι, με βάση απολογισμό του Παρατηρητηρίου. Για 27 νεκρούς αμάχους έκανε λόγο χθες στο Reuters ο Ντέιβιντ Κάρντεν, αναπληρωτής συντονιστής του Γραφείου Ανθρωπιστικών Υποθέσεων του ΟΗΕ (OCHA) για τη Συρία.
Το ότι κάποιοι εκμεταλλεύονται την απορρόφηση της Χεζμπολάχ, που στήριξε ένοπλα το συριακό καθεστώς, από τον πόλεμό της εν οίκω είναι σαφές. Το ότι επίσης η Τουρκία επιχειρεί εν μέσω αναταραχής να κερδίσει διαπραγματευτικό πλεονέκτημα έναντι του Άσαντ στηρίζοντας τους αντάρτες είναι κάτι περισσότερο από εικασία.
Εκεχειρία με το χέρι στη σκανδάλη
Την ίδια στιγμή απορία επικρατεί σχετικά με τη βιωσιμότητα της εκεχειρίας στον Λίβανο.
Ήδη την Πέμπτη, πρώτη ημέρα της εκεχειρίας, Ισραήλ και Χεζμπολάχ αντάλλαξαν κατηγορίες παραβίασής της.
Η ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία ανακοίνωσε ότι έπληξε εγκατάσταση που χρησιμοποιούσε η Χεζμπολάχ για την αποθήκευση ρουκετών μεσαίου βεληνεκούς στον νότιο Λίβανο. Επιπλέον κατήγγειλε ότι ύποπτοι, ορισμένοι με οχήματα, έφτασαν σε πολλές περιοχές στη νότια ζώνη.
Από την πλευρά του, ο βουλευτής του σιιτικού κινήματος Χασάν Φαντλάλα κατηγόρησε το Ισραήλ ότι άνοιξε πυρ κατά αμάχων που επέστρεφαν στα χωριά τους κατά μήκος των νότιων συνόρων του Λιβάνου με το Ισραήλ.
Λιβανικά κρατικά μέσα ενημέρωσης και πηγές ασφαλείας του Λιβάνου ανέφεραν ότι πυρά από ισραηλινά άρματα μάχης έπληξαν το πρωί της Πέμπτης έξι περιοχές εντός της συνοριακής λωρίδας, όλες σε απόσταση δύο χιλιομέτρων από την Μπλε Γραμμή που οριοθετεί τα σύνορα μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ.
Το βέβαιο πάντως είναι ότι οι εκτοπισθέντες κάτοικοι του νοτίου Λιβάνου άρχισαν από την πρώτη στιγμή να επιστρέφουν στις εστίες τους, κάποιοι κρατώντας σημαίες της Χεζμπολάχ, γεγονός το οποίο υποδηλώνει υψηλό φρόνημα. Αντιθέτως, οι τουλάχιστον 60.000 εσωτερικά εκτοπισμένοι κάτοικοι του βορείου Ισραήλ διαμηνύουν δια των δημοτικών αρχόντων τους ότι δεν αισθάνονται αρκούντως ασφαλείς για να επιστρέψουν.
Τηλεοπτική δημοσκόπηση φέρει τους Ισραηλινούς πολίτες να κρίνουν σε ποσοστό 61% ότι η χώρα τους δεν νίκησε τη Χεζμπολάχ. Αντιλαμβάνονται όλοι αυτοί διαισθητικά την εγκυρότητα της φράσης που αποδίδεται στον Χένρι Κίσινγκερ ότι “ένας τακτικός στρατός χάνει όσο δεν κερδίζει και ένας αντάρτικος στρατός κερδίζει όσο δεν χάνει”.
“Αποκατάσταση κυριαρχίας”
Ωστόσο, το περιβάλλον του Αμερικανού μεσολαβητή Έιμος Χόκστιν όχι απλώς αισιοδοξεί, αλλά φαίνεται ότι τρέφει φιλοδοξίες για ευρύτερες και μονιμότερες αλλαγές στο πολιτικό τοπίο του Λιβάνου, με “αποκατάσταση της κυριαρχίας” της χώρας, ήτοι με κλείσιμο της 40ετούς δεσπόζουσας παρουσίας της Χεζμπολάχ. Διόλου τυχαία, το λιβανικό κοινοβούλιο πρόκειται να συνεδριάσει στις 6 Ιανουαρίου για την πλήρωση της (κενής εδώ και δύο έτη, λόγω βέτο της Χεζμπολάχ) θέσεως του Προέδρου της Δημοκρατίας, για την οποία φέρεται να προορίζεται ο αρχηγός του στρατού, στρατηγός Άουν, ο οποίος έχει την εμπιστοσύνη των ΗΠΑ. Επιπλέον το κείμενο του σχεδίου Χόκστιν αναφέρει ότι μόνο οι κρατικές δυνάμεις (στρατός, αστυνομία, κ.ο.κ.) θα δύνανται εφεξής να φέρουν όπλα στο σύνολο του Λιβάνου.
Η Χεζμπολάχ όμως διαμηνύει ότι οι μαχητές της “παραμένουν πλήρως εξοπλισμένοι για να αντιμετωπίσουν τους σκοπούς και τις επιθέσεις του ισραηλινού εχθρού” και ότι οι δυνάμεις της θα παρακολουθούν την αποχώρηση του Ισραήλ από τον Λίβανο “με το χέρι στη σκανδάλη”.
Σε θέση αδυναμίας
Όπως και αν έχει, η αποδοχή από όλες τις ενδιαφερόμενες πλευρές του “σχεδίου Χόκστιν” κατέστη δυνατή επειδή και οι δύο πλευρές βρέθηκαν, με διαφορετικό τρόπο η καθεμία, σε θέση αδυναμίας. Το μεν Ισραήλ χρειαζόταν, όπως δήλωσε και ο πρωθυπουργός του Βενιαμίν Νετανιάχου, μιαν ανάπαυλα, δεδομένων των προβληματικών επιδόσεών του στις χερσαίες επιχειρήσεις και των απωλειών από τις οποίες αυτές συνοδεύτηκαν, εν μέσω θολού στρατηγικού ορίζοντα. Η δε Χεζμπολάχ, που είδε να χάνεται σχεδόν όλη η ιδρυτική γενιά της ηγεσίας της, είχε φθάσει στα όρια των αντοχών της, όχι τόσο από επιχειρησιακή άποψη (αφού μέχρι και την τελευταία στιγμή ήταν ικανή για σειρά πληγμάτων βαθιά στην ισραηλινή επικράτεια), όσο από την άποψη της συνοχής της κοινωνίας του Λιβάνου, που πλήρωνε βαρύ τίμημα για τις επιλογές της σιιτικής οργάνωσης.
