Ήταν η πιο επιθετική κίνηση κατά της παγκοσμιοποίησης που έχει γίνει από την έναρξή της, στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Ο Τραμπ επέβαλε τελικά τους δασμούς που είχε ανακοινώσει πολύ πριν εκλεγεί, και αποδείχθηκε ότι δεν αστειευόταν, όπως υπέθεταν διάφοροι ανά τον κόσμο αφελείς.
- Του Βασίλη Γαλούπη – εφημερίδα δημοκρατία
Από χθες μπορεί πλέον να θεωρείται δεδομένο ότι η στόχευση Τραμπ είναι να φέρει το τέλος της εποχής της παγκοσμιοποίησης. Ο προστατευτισμός επιστρέφει καλπάζοντας. Οι πιθανότητες αυτό το κύμα να συμπαρασύρει την Ευρώπη και την Ασία είναι πιο αυξημένες από ποτέ.
Το… χειρόφρενο που τράβηξε ο Τραμπ σόκαρε την υφήλιο, γιατί οι περισσότερες οικονομίες είναι εντελώς απροετοίμαστες. Σχεδόν όλες οι οικονομίες είναι τόσο διασυνδεδεμένες, που οι δασμοί του Τραμπ θα μπορούν να τις ανεβοκατεβάζουν κατά βούληση, σαν θερμοστάτης. Ο Αμερικανός μεγιστάνας και πρόεδρος έδειξε ότι χρησιμοποιεί κάθε μορφή αμερικανικής δύναμης και εξαναγκασμού για να επωφεληθεί τα μέγιστα η χώρα του. Ακόμα και τους -υποτίθεται- συμμάχους των ΗΠΑ τούς αντιμετωπίζει αποκλειστικά με όρους χρηματικού οφέλους.
Ο ίδιος είπε ότι είναι ο προστατευτισμός που δυναμώνει τις οικονομίες, όχι το παγκόσμιο εμπόριο, και ισχυρίστηκε ότι ήταν η άρση των δασμών που προκάλεσε την ύφεση της δεκαετίας του 1930. Από την άλλη, δύσκολα καταπίνεται ότι η Αμερική είναι απλά το θύμα ενός παγκόσμιου συστήματος που η ίδια δημιούργησε. Απλώς οι ΗΠΑ τρύγησαν για 35 χρόνια όλα τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης, και τώρα θέλουν να φύγουν απ’ το τραπέζι όσο είναι ακόμα κερδισμένες. Αλλά η υπόλοιπη Δύση βρέθηκε εγκλωβισμένη.
Αν και η Ελλάδα των χαμηλών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ δεν αναμένεται σε πρώτη φάση να αντιμετωπίσει κάποιο μεγάλο εμπορικό εμπόδιο, δεν έχει κανείς παρά να ρίξει μια ματιά στο καταστροφικό εμπορικό ισοζύγιο της χώρας μας για να διαπιστώσει πως δεν έχουμε μια κανονική οικονομία. Πρακτικά, μόνο εισάγουμε. Ισως ο μεγαλύτερος κίνδυνος, για αρχή, να προέρχεται από τον τουρισμό.
Επειδή, όμως, πλήττεται κυρίως η Ε.Ε., αναμένεται να υποστούμε κι εμείς, ως μέλος της, τα απόνερα από τη γενική άνοδο του πληθωρισμού, άρα και των τιμών. Η ακρίβεια θα επιστρέψει, πριν καν προλάβει να ξεφουσκώσει έστω και λίγο.
Η Ευρώπη «βρυχάται» για τους δασμούς κι απειλεί με αντεπίθεση, όχι πειστικά. «Η απάντηση θα είναι μαζική» δήλωσε ο Μακρόν, που έχει χάσει πια τη δυναμική του. Στην πράξη, η Ε.Ε. θα προσπαθήσει όσο μπορεί να διαπραγματευτεί με τον Τραμπ. Η ισχύς της είναι μειωμένη και δεν μπορεί, έτσι κι αλλιώς, να τα βάλει με τις ΗΠΑ. Κι αυτό, σε μεγάλο βαθμό, επειδή ακολουθούσε ως τώρα πιστά, σαν σκυλάκι, τις διαταγές της Αμερικής του Τραμπ ακόμα και εις βάρος της δικής της οικονομίας.
Η ευρωζώνη αναπτύσσεται με ρυθμό σημαντικά χαμηλότερο από τον αμερικανικό. Η απομάκρυνση από τη φθηνή ρωσική ενέργεια είχε τεράστιο αντίκτυπο. Οι βασικές ευρωπαϊκές οικονομίες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, έχουν αρχίσει να αποβιομηχανοποιούνται. Πολλές από τις βιομηχανίες τους έχουν ήδη μετακομίσει στις ΗΠΑ.
Το γερμανικό Ινστιτούτο Kiel υπολόγισε ότι οι εξαγωγές της Ε.Ε. προς τις ΗΠΑ μπορεί να μειωθούν κατά 15%-17%, με τη Γερμανία να «πονάει» περισσότερο, αφού θα δει τις δικές της εξαγωγές, ειδικά στα αυτοκίνητα, να πέφτουν κατά σχεδόν 20%. Η Γερμανία θα φροντίσει να παρασύρει ολόκληρη την Ε.Ε. προς στρατιωτικούς εξοπλισμούς, για να ρεφάρει την ανάπτυξή της μέσω της πολεμικής της βιομηχανίας. Αλλά κανείς δεν μπορεί να προβλέψει αν θα έχει την οικονομική δυνατότητα για τέτοια ανοίγματα, μετά τον εμπορικό πόλεμο που ξέσπασε.
Το ερώτημα είναι αν η Ευρώπη θα προσπαθήσει να πάρει αυτή τον ηγετικό ρόλο στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων που διαλύει ο Τραμπ ή αν, επειδή πλέον είναι αδύναμη, θα υποκύψει, θέλοντας και μη, στον προστατευτισμό.
Πολύ πιο έξυπνη αποδείχτηκε η Κίνα. Ολα αυτά τα χρόνια χρησιμοποίησε τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης όχι για να επαναπαυτεί, αλλά για να θωρακιστεί απέναντι σε κάθε πιθανή χαοτική εξέλιξη που θα έφερνε το μέλλον. Σήμερα έχει οικονομική και τεχνολογική αυτάρκεια. Είναι πιο δύσκολο να υποστεί οικονομική «ασφυξία» απ’ τον Τραμπ, ακριβώς επειδή φρόντισε να πραγματοποιεί τις περισσότερες διεθνείς πληρωμές στο δικό της νόμισμα, το γουάν, και όχι σε δολάρια. Η βιομηχανία της είναι ικανή να κατατροπώσει τη δυτική σε οτιδήποτε, από αυτοκίνητα μέχρι τεχνολογία.
Ο πόλεμος που κήρυξε στην παγκοσμιοποίηση ο Τραμπ δεν άρχισε μόνο με την ανακοίνωση των δασμών. Τον βλέπουμε να ξηλώνει όλο το οικοδόμημα και τον ρόλο της χώρας του στο παγκόσμιο σύστημα. Κάνει ένα στοχευμένο βήμα κάθε φορά. Προηγήθηκε η απόσυρση της αμερικανικής στήριξης σε διεθνείς οργανισμούς που η ίδια δημιούργησε, όπως ο ΠΟΥ και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Εδειξε διατεθειμένος να ρισκάρει τη διάλυση του ΝΑΤΟ. Απειλεί την Ευρώπη ότι θα πάρει ετσιθελικά τη Γροιλανδία.
Ο Τραμπ θεωρεί ότι όλο αυτό το παγκόσμιο σύστημα εξελίχθηκε με τρόπο που πια ωφελεί άλλες χώρες και όχι την Αμερική. Και σαλπίζει το τέλος του κόσμου όπως τον ξέραμε. Στο εξής, η ίδια η Αμερική θα προτιμά τις διμερείς σχέσεις από την πολυμερή διπλωματία, το παζάρι με κάθε κράτος ξεχωριστά, είτε υπήρξε πιστός «φίλος» είτε «εχθρός». Μπαίνουμε και επίσημα στην εποχή που κάθε χώρα θα κοιτάζει αποκλειστικά τα δικά της συμφέροντα, οικονομικά και γεωπολιτικά. Το πουλόβερ των μεταπολεμικών συμμαχιών και «κλαμπ χωρών» ξηλώνεται. Για να ραφτεί από την αρχή…
