Ryan Air είναι μια «δυναμική» αεροπορική εταιρεία που σχεδιάζει να οργανώσει αεροπορικά ταξίδια με επιβάτες… όρθιους! Μη γελάτε, είναι αλήθεια. Και μην το θεωρήσουμε αστείο, δείχνει τι σημαίνει νεοφιλελευθερισμός και τι κόσμο μας ετοιμάζει.
Ποιο είναι το επιχείρημα του ιδιοκτήτη της εταιρείας: «σήμερα ο κόσμος δεν νοιάζεται να ταξιδέψει όρθιος προκειμένου να πληρώσει λιγότερα». Το θέμα της ασφάλειας το ξεπετάει με μια αληθοφανή μπούρδα: αν πέσει το αεροπλάνο, όλοι σκοτώνονται. Ψέμα βέβαια, πάμπολλα τα παραδείγματα (βλ. Γιάννο Κρανιδιώτη, από τα γνωστά θύματα θανάσιμου τραυματισμού, επειδή το ατύχημα τον βρήκε όρθιο, ενώ σώθηκαν οι καθιστοί επιβάτες).
Αλλά ας πάρουμε το θέμα από την αρχή. Σε τι χρησιμεύει η «πρόοδος». Αυτονόητη απάντηση: στο να ζούμε καλύτερα και ασφαλέστερα. Παραδείγματος χάρη, στα αυτοκίνητα μπήκαν ζώνες ασφάλειας, airbag κοκ. Παρά τον ταξικό του χαρακτήρα, αυτό ίσχυε και στο καπιταλιστικό σύστημα. Μέχρι πρότινος τουλάχιστον. Δηλαδή μέχρι την έλευση του νεοφιλελευθερισμού.
Αν ο βιομηχανικός καπιταλισμός του περασμένου αιώνα, δημιούργησε μια μεσαία τάξη, σχετικά ευημερούσα, ο νεοφιλελευθερισμός του δικού μας αιώνα πλέον την προλεταριοποιεί. Δεν χρειάζεται να περιγράψουμε αυτό το φαινόμενο, το ζούμε καθημερινά σχεδόν όλοι μας. Το επιχείρημα του μέχρι τώρα καπιταλισμού ήταν ότι με το καθεστώς αυτό, τα 2/3 του κόσμου ευημερεί (άλλοι λιγότερο και άλλοι πολύ περισσότερο, αλλά ας προσπεράσουμε τώρα αυτή την λεπτομέρεια). Στον νεοφιλελευθερισμό η συσσώρευση του πλούτου επιταχύνεται ακραία. Δεν υπάρχει πλέον «κοινωνία των 2/3», αλλά μια νέο-ελίτ του 5% (και πολλά λέω). Το υπόλοιπο 95% βαδίζει ολοταχώς προς το βυθό.
Αυτοί οι νεόπτωχοι αποτελούν όμως ακόμα μια μη αμελητέα εκμεταλλεύσιμη μάζα. Αυτούς λοιπόν στοχεύει η Ryan Air, λέγοντάς τους: «ξεχάστε την πολυτέλεια του καθίσματος, αν θέλετε ακόμα αεροπλάνο, όρθιοι κύριοί μου και το ρίσκο δικό σας!». Αλλά η δολιότητα δεν σταματάει εδώ, και η εξαπάτηση προστίθεται στον κυνισμό. Φτηνότερα τα εισιτήρια της Ryan Air είναι μόνο… στην πρώτη όψη. Διότι η παμπόνηρη εταιρεία έκανε το εξής εξυπνότατο: τεμάχισε τις υπηρεσίες της, μεταφέροντας το κόστος από ένα «πακέτο» σε πλήθος μικρά κομματάκια.
Έτσι, αν θέλετε πχ να αλλάξετε θέση, ακόμα και αν υπάρχουν ελεύθερες θέσεις, χρεώνεστε 10 € επιπρόσθετα. Αν δεν προλάβετε να κάνετε ιντερνετικό τσεκίν, ακόμα και αν φτάσετε στο αεροδρόμιο 2 ώρες πριν την αναχώρηση, ακόμα και αν υπάρχουν ελεύθερες θέσεις, ακυρώνεται το εισιτήριό σας και πρέπει να πληρώσετε, επί τόπου, καινούργιο εισιτήριο! Αν, πχ εσείς και το παιδί σας, διψάσετε στη διαδρομή, θα πληρώσετε 6 ευρώ για λίγο νερό (το οποίο παρεμπιπτόντως απαγορεύεται να φέρετε απ’ έξω).
Επικαλούμενη πάντα τη δήθεν εξυπηρέτηση του κοινού, η λογική της Ryan Air είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους της, πάση θυσία. Αντιστρέφοντας τη λογική της προόδου. «Πρόοδος» πλέον σημαίνει στην πράξη επιδείνωση των συνθηκών ζωής.
Αν η Ryan Air μπορούσε να μας στοιβάζει οριζοντίως, σαν τις σαρδέλες, δεν θα δίσταζε να το κάνει. Για το καλό μας βέβαια, για να πληρώνουμε λιγότερο (ας λογικευτούμε και ας μάθουμε να ζούμε με όσα λεφτά μας μένουν). Βλέπω ότι σύντομα θα καταργηθούν και οι τουαλέτες, στο χώρο των οποίων σίγουρα θα χωράνε 2 ή 3 όρθιοι. Με την «λογική Ryan Air», αξίζει το κόπο να κρατηθείς λίγες ώρες, αν είναι να πληρώσεις λιγότερο. Και όσοι δεν μπορούν, ας φροντίσουν να έχουν ένα μπουκαλάκι άδειο μαζί τους. Εξάλλου, αν το ξεχάσουν, σίγουρα η Ryan Air θα έχει προβλέψει να τους προσφέρει ένα, στη συμβολική τιμή, ας πούμε των 15 €.
Ίσως αυτή η κριτική σας φανεί υπερβολική. Μάθετε λοιπόν ότι η Ryan Air πράγματι προσπάθησε πρόσφατα να επιβάλει ταρίφα για την χρήση της τουαλέτας και να ζυγίζει τους επιβάτες για να τους χρεώνει… με το κιλό. Σαν οι άνθρωποι να ήταν κατσίκες ή καρπούζια προς μεταφορά.
Γιατί όμως αυτό μας εκπλήσσει; Αυτή τη φθορά της καθημερινής ζωής δεν βιώνουμε σήμερα; Η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας κάνει αλματώδη βήματα. Ζούμε όμως καλύτερα; Η τεράστια πλειοψηφία του κόσμου αντιμετωπίζει όλο και μεγαλύτερες δυσκολίες. Ταυτόχρονα οι ανισότητες μεγαλώνουν (σήμερα 8 «Κροίσοι» κατέχουν όσο πλούτο κατέχουν οι 3,6 δισεκατομμύρια φτωχότεροι άνθρωποι). Πλούτος παράγεται, αλλά τον απορροφάνε όλο και λιγότεροι, όλο και περισσότερο, μέχρι σκασμού.
Αυτός είναι ο κόσμος που ζούμε σήμερα. Και η Ryan Air είναι μόνο ένα γλαφυρό μικρό παράδειγμα.
* O Νίκος Σταθόπουλος είναι πολιτικός επιστήμονας και έχει σπουδάσει στον Καναδά
**Πηγή: tvxs.gr
