Την ώρα που ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν υπερασπιζόταν τις αποφάσεις του και τις ενέργειες της Ουάσινγκτον στο Αφγανιστάν την Τρίτη, ρωσικά και κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης χρησιμοποιούσαν τις σκηνές χάους στην Καμπούλ για να περάσουν το μήνυμα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα εγκαταλείψουν μια μέρα με ανάλογο τρόπο τους συμμάχους τους στην Ουκρανία και την Ταϊβάν.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν και πολλοί από τους συμμάχους της είχαν ελπίσει ότι κατά την πρώτη χρονιά της προεδρίας του θα ανατραπεί η απομονωτιστική ρητορική της περιόδου Τραμπ και ότι το σύνθημα “η Αμερική επέστρεψε” θα γίνει πράξη. Αντ΄αυτού, τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας -και η κωφότητα με την οποία αντιμετωπίσθηκαν (ή εμφανίσθηκε ότι αντιμετωπίσθηκαν) από τον Λευκό Οίκο- μπορεί να έπληξαν την εικόνα της Ουάσινγκτον στο εξωτερικό στον ίδιο βαθμό που την έπληξε οτιδήποτε συνέβη επί της προεδρίας Τραμπ.
Ακόμη και οι πιστότεροι σύμμαχοι των ΗΠΑ, όπως η Βρετανία, υπήρξαν ασυνήθιστα επικριτικοί, δημόσια και ιδιωτικά, απέναντι στην κυβέρνηση Μπάιντεν, τόσο για τον τρόπο της λήψης αποφάσεων όσο και για την έλλειψη συνεργασίας με τους εταίρους της εν μέσω μίας αμερικανικής αναδίπλωσης προς το εσωτερικό.
Χθες, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν παραδέχθηκε ότι εκτός του τηλεφωνήματος προς τον βρετανό πρωθυπουργό την νύκτα της Τετάρτης, ο Μπάιντεν δεν είχε μιλήσει με κανέναν άλλο ηγέτη για το Αφγανιστάν, καθώς η κατάσταση κλιμακωνόταν.
Ο βρετανός αντιναύαρχος Μπεν Κι, επικεφαλής των Κοινών Επιχειρήσεων του Ηνωμένου Βασιλείου και υπεύθυνος για την επιχείρηση εκκένωσης δήλωσε, σύμφωνα με τους Times, ότι η Βρετανία δεν γνωρίζει κάτι για συνομιλίες μεταξύ των ΗΠΑ και των ταλιμπάν και “δεν έχει ιδέα” για πιθανό χρονοδιάγραμμα στο πλαίσιο του οποίου Ουάσινγκτον και ισλαμιστές κύριοι της Καμπούλ προτίθενται να διατηρήσουν ανοικτό το αεροδρόμιο της αφγανικής πρωτεύουσας.
Οι δυσοίωνες βραχυπρόθεσμες προοπτικές, φυσικά, ανταγωνίζονται μία εξίσου ζοφερή μακροπρόθεσμη εικόνα. Το αφγανικό κράτος και ο μηχανισμός ασφαλείας για τον οποίο οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δαπάνησαν περισσότερο από ένα τρισεκατομμύριο δολάρια σε προσπάθειες δύο δεκαετιών κατέρρευσαν σε ένα σαββατοκύριακο, 300.000 μέλη των αφγανικών δυνάμεων ασφαλείας εξαερώθηκαν μπροστά σε 75.000 ταλιμπάν.
Μόσχα και Πεκίνο προς Ουκρανία και Ταϊβάν: “Οι ΗΠΑ είναι αναξιόπιστος σύμμαχος”
Τόσο η Μόσχα, όσο και το Πεκίνο διατηρούν τις δικές τους ρεαλιστικές ανησυχίες σχετικά με την κατάληψη της εξουσίας από τους ταλιμπάν, ειδικά για τις πιθανές επιπτώσεις στην ασφάλεια στην κεντρική Ασία για την Μόσχα και στην περιοχή της Σιντζιάνγκ για το Πεκίνο.
Σε κύριο άρθρο της 16ης Αυγούστου η κινεζική Global Times ανέφερε ότι τα γεγονότα στο Αφγανιστάν “έχουν καταφέρει βαρύ πλήγμα στην αξιοπιστία των ΗΠΑ”. Ιδιαίτερα η Ταϊβάν, επισήμαινε, πρέπει να σημειώσει πόσο γρήγορα εγκαταλείφθηκε η αφγανική κυβέρνηση.
Η τελευταία χρονιά χαρακτηρίσθηκε από σημαντική όξυνση της ρητορικής του Πεκίνου απέναντι στην Ταϊβάν. ΟΙ ΗΠΑ έχουν υπάρξει διαχρονικά ασαφείς σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο θα απαντήσουν σε μία εισβολή της Κίνας, αλλά το Πεκίνο προωθεί ξεκάθαρα πλέον την ιδέα ότι είτε η Ουάσινγκτον πολεμήσει είτε όχι, η υποστήριξή της θα καταλήξει αναπόφευκτα στην ήττα, την αποτυχία, και την εγκατάλειψη από την Αμερική των ταϊβανών συμμάχων.
“Από αυτό που συνέβη στο Αφγανιστάν, (οι ηγέτες της Ταϊβάν) πρέπει να μάθουν ότι, αν ξεσπάσει πολεμική σύγκρουση στα Στενά, η άμυνα του νησιού θα καταρρεύσει εντός ωρών και ότι οι δυνάμεις των ΗΠΑ δεν θα έλθουν σε βοήθεια”, προειδοποιούσε το κύριο άρθρο των Global Times, προσθέτοντας ότι οι αρχές της Ταϊβάν θα υποχρεωθούν τότε να παραδοθούν και “κορυφαίοι αξιωματούχοι πιθανώς θα πρέπει να διαφύγουν αεροπορικώς”.
Οι αμερικανοί αξιωματούχοι έσπευσαν να επαναδιατυπώσουν την προσήλωση των ΗΠΑ στην Ταϊβάν. Αλλά τα γεγονότα στο Αφγανιστάν ενίσχυσαν αναπόφευκτα τα αφηγήματα που προωθούνται από την Ρωσία, την Κίνα και άλλους ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι αναξιόπιστες και ότι εκείνοι που επιλέγει για να συμπράξει μαζί τους σε ξένες χώρες στην πραγματικότητα είναι μόνοι τους.
Προπαγάνδα προς ενίσχυση του αφηγήματος της αμερικανικής αποτυχίας
Την Δευτέρα, ο εκπρόσωπος της ρωσικής πρεσβείας στο Αφγανιστάν Νικίτα Ιστσένκο έβαλε το λιθαράκι του στην επίθεση κατά της απελθούσας αφγανικής ηγεσίας ισχυριζόμενος ότι ο αφγανός πρόεδρος Ασράφ Γάνι διέφυγε παίρνοντας μαζί του τέσσερα αυτοκίνητα και ένα ελικόπτερο γεμάτο χρήματα. Η ρωσική πρεσβεία δεν παρουσίασε κανένα στοιχείο για να υποστηρίξει τον ισχυρισμό αυτόν.
Τα πιστά στο Κρεμλίνο ρωσικά κρατικά τηλεοπτικά δίκτυα και άλλα μέσα ενημέρωσης προωθούσαν αντίστοιχα μηνύματα όλη την εβδομάδα επικεντρώνοντας στην τύχη λίγων Ουκρανών, συνεργαζόμενων με τις δυτικές δυνάμεις, οι οποίοι είχαν παγιδευτεί στο χάος του αεροδρομίου της Καμπούλ. “Είδαν και οι ίδιοι τι περιμένει την χώρα τους στο κοντινό μέλλον”, αναφώνησε η παρουσιάστρια του δικτύου Rossiya 1 Ολγκα Σκαμπέιεβα.
Οι επικρίσεις αυτές μπορεί να θεωρούνται υπερβολικές, αλλά μπορεί και να απηχούν την πραγματικότητα. Το διάγγελμα του Μπάιντεν την Δευτέρα απευθυνόταν ανενδοίαστα και αναμφισβήτητα στο εσωτερικό αμερικανικό ακροατήριο, με την επίμονη δήλωση ότι βασική προτεραιότητα των ΗΠΑ είναι η υπεράσπιση της αμερικανικής επικράτειας από επιθέσεις εξτρεμιστών. Από ορισμένες απόψεις, ήταν μία από τις πλέον απομονωτιστικές ομιλίες των τελευταίων προέδρων των ΗΠΑ.
Είναι σαφές ότι ορισμένες φιλίες παραμένουν. Οι βαλκανικές χώρες του Κοσόβου, της Βόρειας Μακεδονίας και του Μαυροβουνίου, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την υποστήριξη των ΗΠΑ, ήταν μεταξύ των πρώτων που προσφέρθηκαν να στεγάσουν προσωρινά χιλιάδες πρόσφυγες που φεύγουν από το Αφγανιστάν. Αλλού στην Ευρώπη, ωστόσο, οι ηγεσίες ανησυχούν για πιθανό νέο κύμα αφγανών μεταναστών, και, αν συμβεί αυτό, το πιθανότερο είναι ότι θα κατηγορηθούν αναπόφευκτα οι ΗΠΑ.
Είναι ξεκάθαρο ότι ο Μπάιντεν φαίνεται πως πιστεύει ότι τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας αποδεικνύουν ότι είχε δίκιο και ότι το σχέδιο της Ουάσινγκτον για την δημιουργία κράτους στο Αφγανιστάν ήταν πάντα καταδικασμένο. Δεν θα μάθουμε ποτέ αν αυτό ισχύει, αλλά οι εχθροί της Ουάσινγκτον είναι πιθανόν ότι θα κάνουν ό,τι μπορούν για να μετατρέψουν τον τρόπο με τον οποίο έγινε η αποχώρηση σε ευρύτερο αφήγημα αποτυχίας.
* Ο Peter Apps ασχολείται με θέματα Διεθνών Σχέσεων, παγκοσμιοποίησης και άλλα. Είναι ο ιδρυτής και εκτελεστικός διευθυντής του Project for Study of the 21st Century; PS21. Παράλυτος από το 2006 έπειτα από τροχαίο σε εμπόλεμη ζώνη, δημοσιεύει επίσης κείμενα για την αναπηρία του και άλλα θέματα. Υπήρξε ρεπόρτερ του Reuters και εξακολουθεί να ανήκει στην Thomson Reuters. Από το 2016 είναι μέλος του British Army Reserve (Δύναμη Εφέδρων του βρετανικού στρατού) και του Εργατικού Κόμματος της Βρετανίας.
