Qatar Gate: Μερικά «σάπια μήλα» ή ένα «σάπιο βαρέλι»;

Καθώς η βελγική αστυνομία συνεχίζει τις έρευνες, πραγματοποιώντας έναν δεύτερο γύρο εφόδων, για το Qatar Gate, η ηγεσία των Βρυξελλών βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα άβολο και κρίσιμο ερώτημα: «Πόσο βαθιά είναι η σήψη;».

Υπενθυμίζεται πως μέχρι στιγμής έχουν συλληφθεί τέσσερα άτομα, τα οποία έχουν οδηγηθεί στη φυλακή. Πρόκειται για την Εύα Καϊλή, τον σύντροφό της, Φραντσέσκο Τζόρτζι, έναν λομπίστα και τον Πιέρ Αντόνιο Πανζέρι, ευρωβουλευτή επί 15 χρόνια. Και οι τέσσερις θα οδηγηθούν την Τετάρτη ενώπιον του προδικαστικού τμήματος στις Βρυξέλλες.

Οι συλληφθέντες κατηγορούνται για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και διαφθορά. Σημειώνεται πως η Εύα Καϊλή διεγράφη από την ευρωομάδα των σοσιαλδημοκρατών, ενώ καθαιρέθηκε και από τη θέση της αντιπροέδρου του ευρωκοινοβουλίου.

Μετά τον αρχικό συναγερμό στις Βρυξέλλες, όπως αναφέρει το Politico, αρκετοί ήταν οι αξιωματούχοι του ευρωκοινοβουλίου που εκτιμούσαν πως οι κατηγορίες θα περιορίζονταν στα εν λόγω άτομα που συνελήφθησαν με εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ σε μετρητά στην κατοχή τους. Το συνολικό ποσό ξεπερνάει το 1,5 εκατομμύριο ευρώ.

Ωστόσο αυτή η εκτίμηση έχει αρχίσει ήδη να διαψεύδεται από το βράδυ της Δευτέρας και πλέον πολλοί είναι αυτοί που μιλούν για ενδεχόμενη διεύρυνση της λίστας των εμπλεκόμενων στο σκάνδαλο δωροδοκίας από το Κατάρ.

Η βελγική αστυνομία προχώρησε σε έναν νέο γύρο εφόδων σε γραφεία του ευρωκοινοβουλίου στις Βρυξέλλες. Αστυνομικοί απέκλεισαν ολόκληρο τον 15ο όροφο και σφράγισαν γραφεία, ψάχνοντας στοιχεία, ενώ στο μικροσκόπιο έχουν μπει και δύο Βέλγοι ευρωβουλευτές Μαρκ Ταραμπέλα και Μαρί Αρενά. Την ίδια στιγμή, στο Στρασβούργο, στη δεύτερη αίθουσα του ευρωκοινοβουλίου, πραγματοποιούταν η πρώτη συνεδρίαση μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου την Παρασκευή και τις συλλήψεις.

Από την έναρξη των επιχειρήσεων έχουν πραγματοποιηθεί συνολικά 20 έρευνες, 19 σε ιδιωτικές κατοικίες και μία στα γραφεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι βελγικές αρχές έχουν βάλει στο μικροσκόπιο τις περιπτώσεις ακόμη τεσσάρων Ιταλών εργαζόμενων στο Ευρωκοινοβούλιο, σφραγίζοντας τα γραφεία τους. Πρόκειται για τη Φεντερίκα Γκαρμπανιάτι, βοηθό της ευρωβουλευτή Αλεσάντρα Μορέτι, (η οποία είχε ταξιδέψει στη Ντόχα για να συναντηθεί με τον υπουργό Εργασίας, ξεκαθαρίζοντας ότι ανέκαθεν ψήφιζε υπέρ του Κατάρ, σύμφωνα με τις υποδείξεις τις ευρωομάδας της), τον Τζιουζέπε Μερόνι, βοηθό της Λάρα Κόμι από το Forza Italia, τη Ντονατέλα Ροστάνιο και τον Νταβίντε Ζόγκια.

Διαφθορά από άκρη σε άκρη;

Όπως αναφέρει το Politico, αξιωματούχοι και ακτιβιστές δεν αποκλείουν η υπόθεση διαφθοράς με τους χρηματισμούς από το Κατάρ να μην περιορίζεται στο ευρωκοινοβούλιο, αλλά να εξαπλώνεται σε όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Στο ευρωκοινοβούλιο, η χαλαρή επίβλεψη των οικονομικών δραστηριοτήτων των μελών και το γεγονός ότι οι ηγεσίες κρατών είχαν τη δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας μαζί τους χωρίς να είναι υποχρεωτική η καταγραφή των συναντήσεων σε κάποιο μητρώο, αποτελούν συνταγή διαφθοράς, υπογραμμίζουν οι ίδιες πηγές.

Ωστόσο, συνεχίζεται στο δημοσίευμα, εκτός από το ευρωκοινοβούλιο υπάρχει και το φαινόμενο των «περιστρεφόμενων πορτών» στα ευρωπαϊκά όργανα. Πρόκειται για την πρακτική ανώτερων αξιωματούχων, οι οποίοι μετά από μια θητεία στην Κομισιόν ή το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, καταλαμβάνουν υψηλόβαθμες θέσεις σε συγκεκριμένα ιδιωτικά συμφέροντα, τα οποία σχετίζονταν με τη θέση που είχαν ως στελέχη της ΕΕ. Και το αντίστροφο.

Ο Ζαν Κατρεμερ σε άρθρο του στη Liberation αναφέρει πως το σκάνδαλο στο ευρωκοινοβούλιο με πρωταγωνιστές την Εύα Καϊλή και τον Πιερ Αντόνιο Πανζέρι αναδεικνύει την κουλτούρα που κυριαρχεί στον θεσμό: «ένα μείγμα έλλειψης ελέγχου, ατιμωρησίας, επιφυλακτικότητας και πελατείας που οδήγησε σε αυτό το σκάνδαλο». «Η μετατροπή πρώην βουλευτών σε λομπίστες, που διατηρούν ελεύθερη πρόσβαση στους χώρους της Βουλής, είναι κάτι παραπάνω από συχνή και τίποτα δεν τους εμποδίζει να εργαστούν σε τομείς που κάλυπταν ως νομοθέτες», αναφέρει ο Ζαν Κατρεμερ.

«(σ.σ. Το σκάνδαλο με το Κατάρ) Αποτελεί άλλη μια απόδειξη πως απαιτείται αυστηρότερη εποπτεία των θεσμών», σημειώνουν πηγές που μίλησαν στο Politico, ενώ κάποιοι υπενθύμισαν και την υπόθεση Ζακ Σαντέρ (1999), όταν και οι 20 Επίτροποι υπό την προεδρία του πρώην πρωθυπουργού του Λουξεμβούργου, παραιτήθηκαν για σκάνδαλα κακοδιαχείρισης, παρατυπιών και ευνοιοκρατίας. «Ήταν η απόδειξη πως κανένα θεσμικό όργανο δεν είναι απρόσβλητο από τη διαφθορά», σημειώνουν με νόημα.

«Η Δικαιοσύνη θα καθορίσει ποιος είναι ένοχος, αλλά το σίγουρο είναι πως δεν είναι μόνο η υπόθεση του Κατάρ και δεν είναι οι μοναδικοί εμπλεκόμενοι τα άτομα που έχουν κατονομαστεί», δήλωσε στο Politico ο Ραφαέλ Γλουκσμάν, Γάλλος ευρωβουλευτής των σοσιαλδημοκρατών, επικεφαλής της Επιτροπής για ξένες παρεμβάσεις στο ευρωκοινοβούλιο.

Ο Μίχιελ Βαν Χάλτεν, πρώην ευρωβουλευτής και νυν επικεφαλής του γραφείου της Διεθνούς Διαφάνειας στην ΕΕ, δήλωσε πως «είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν ονόματα σε αυτό το σκάνδαλο που δεν έχουμε ακούσει ακόμη». «Υπάρχει μια αδικαιολόγητη επιρροή σε μια κλίμακα που δεν έχουν δει μέχρι σήμερα. Δεν χρειάζεται να μιλάμε για τσάντες γεμάτες μετρητά (σ.σ. όπως συνέβη στην περίπτωση των πρώτων συλληφθέντων). Μπορεί να πρόκειται για ταξίδια σε μακρινούς προορισμούς που πληρώνονται από ξένους οργανισμούς. Υπό αυτή την έννοια το πρόβλημα είναι πολύ πιο διαδεδομένο», πρόσθεσε.

Ο Μίχιελ Βαν Χάλτεν υπογράμμισε πως το πρόβλημα ενισχύεται και από το γεγονός πως το Κοινοβούλιο δεν διαθέτει ενσωματωμένα μέτρα προστασίας για καταγγέλλοντες – πληροφοριοδότες εκ των έσω, παρά το γεγονός πως έχει ψηφίσει υπέρ τέτοιων μέτρων για τους πολίτες της ΕΕ. Το 1998 ήταν ένας πληροφοριοδότης που κατήγγειλε τη διαφθορά στην Κομισιόν και οδήγησε στη μαζική παραίτηση του Ζακ Σαντέρ και των υπόλοιπων Επιτρόπων.

Από την πλευρά του ο Γλουκσμαν τόνισε πως χρειάζονται «εξαιρετικά βαθιές μεταρρυθμίσεις» σε ένα σύστημα που επιτρέπει στους νομοθέτες να κατέχουν περισσότερες από μια θέσεις εργασίας και αφήνει την εποπτεία των οικονομικών στοιχείων σε μια αυτορρυθμιζόμενη επιτροπή που στελεχώνεται από τους ίδιους τους νομοθέτες. «Αν το ευρωκοινοβούλιο θέλει να ξεφύγει από αυτό, θα πρέπει να το αντιμετωπίσει σκληρά και να προχωρήσει σε βαθιές τομές», σημείωσε ο Γλουκσμάν, υπενθυμίζοντας πως πριν από το Κατάρ, υπήρξαν προσπάθειες για επηρεασμό πολιτικών αποφάσεων στο ευρωκοινοβούλιο και από άλλες χώρες, όπως η Ρωσία, η Γεωργία και το Αζερμπαϊτζάν.

Συνεχίζοντας ο Γλουκσμάν, για την αντιμετώπιση του προβλήματος, πρότεινε τη σύσταση μιας ad hoc ερευνητικής επιτροπής στο ευρωκοινοβούλιο, ενώ άλλοι ευρωβουλευτές από το χώρο της Αριστεράς και των Πρασίνων έχουν ζητήσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένου του ορισμού ενός αντιπροέδρου κατά της διαφθοράς και τη σύσταση της επιτροπής δεοντολογίας, που θα επιβλέπει όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ.

Το ποτήρι… μισογεμάτο

Αντίθετα με τις εκτιμήσεις για εντοπισμό και νέων εμπλεκόμενων στο Qatar Gate, υπήρξαν και αυτοί, κυρίως από τις ευρωομάδες του Κέντρου και της Δεξιάς, που υποστηρίζουν πως το σκάνδαλο με το Κατάρ είναι περιορισμένο, απορρίπτοντας τις αναφορές για ένα γενικευμένο πρόβλημα. Ανώτερος αξιωματούχος του Eυρωκοινοβουλίου, που θέλησε να μην κατονομαστεί, ισχυρίστηκε πως το εν λόγω σκάνδαλο αφορά «λίγα άτομα», προσθέτοντας μάλιστα πως «η έρευνα και οι συλλήψεις δείχνουν πως τα συστήματα ελέγχου και οι διαδικασίες λειτούργησαν».

Η Βαλερί Χαγέρ, Γαλλίδα ευρωβουλευτής της κεντρώας ευρωομάδας Renew, κινήθηκε στην ίδια γραμμή με τον παραπάνω ανώτερο αξιωματούχο. Αν και εξέφρασε ανησυχία για το «κίνδυνο της Δημοκρατίας μας» από ξένες παρεμβάσεις, δήλωσε πως δεν πιστεύει ότι το σκάνδαλο με το Κατάρ υποδηλώνει μια «γενικευμένη διαφθορά» στην ΕΕ. «Δυστυχώς υπάρχουν κάποια σάπια μήλα», είπε.

Ο Μαργαρίτης Σχοινάς και η σιωπή της Φον Ντερ Λάιεν

Την ίδια στιγμή, σημειώνει το Politico, η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, που δέχεται ήδη σφοδρά πυρά σχετικά με τις συμφωνίες με τη Pfizer για τα εμβόλια για τον κορονοϊό, αρνήθηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με τις σχέσεις του αντιπροέδρου της Μαργαρίτη Σχοινά με το Κατάρ και το ενδεχόμενο εμπλοκής του στην υπόθεση. Η στάση της προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις από τους δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια Συνέντευξης Τύπου.

Ο Μαργαρίτης Σχοινάς παρευρέθηκε στην τελετή έναρξης του Παγκοσμίου Κυπέλλου στο Κατάρ εκ μέρους της Επιτροπής και έχει επικριθεί για τα tweet του σχετικά με το Κατάρ τους τελευταίους μήνες. Συγκεκριμένα, είχε επαινέσει το Κατάρ για «σημαντική και απτή πρόοδο στην εργασιακή μεταρρύθμιση», ζητώντας μάλιστα να διατηρηθούν αυτές οι μεταρρυθμίσεις. Συμμετείχε δε στην απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να προτείνει την άρση των απαιτήσεων βίζας για το Κατάρ και το Κουβέιτ.

Σημειώνεται πως η ψηφοφορία για τη βίζα επρόκειτο να διεξαχθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αυτή την εβδομάδα, ωστόσο μετά τις αποκαλύψεις η Ευρωπαϊκή Αριστερά κατέθεσε πρόταση για αναπομπή των συμφωνιών με το Κατάρ. Η εν λόγω πρόταση εγκρίθηκε από την ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου με 366 ψήφους «υπέρ» και 3 «κατά» και έτσι το σχέδιο για τη βίζα επέστρεψε στην αρμόδια Επιτροπή.

Όταν η Φον Ντερ Λάιεν ρωτήθηκε για τον Μαργαρίτη Σχοινά αρνήθηκε να απαντήσει. Ωστόσο, όπως γράφει το Politico, φάνηκε να υποστηρίζει τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου φορέα δεοντολογίας που θα μπορούσε να διερευνήσει τυχόν παρανομίες σε όλα τα όργανα της ΕΕ. «Οι κανόνες πρέπει να είναι ίδιοι και στα τρία θεσμικά όργανα της ΕΕ (κομισιόν, ευρωκοινοβούλιο, ευρωπαϊκό συμβούλιο)», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος του Eυρωκοινοβουλίου.

Ο ρόλος του ΕΛΚ και των Σοσιαλδημοκρατών – «Στην Ιταλιά θα μιλούσαμε για μαφία»

Ο διχασμός σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της διαφθοράς, σχολιάζει το Politico, δείχνει πως ακόμη και ενώπιον ενός κραυγαλέου παραδείγματος διαφθοράς, ορισμένα μέλη του συστήματος των Βρυξελλών –καλά αμειβόμενοι γραφειοκράτες και εκλεγμένοι αξιωματούχοι – επιδιώκουν να θωρακιστούν έναντι του ελέγχου που θα μπορούσε να απειλήσει τα έσοδά τους ή να εκτροχιάσει τη σταδιοδρομία τους.

«Η ηθική και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν πάνε χέρι-χέρι», σχολιάζει από την πλευρά του ο Ζαν Κατρεμερ στο άρθρο του στη Liberation και συμπληρώνει: «Η διοίκηση, που θα έπρεπε να είναι η ραχοκοκαλιά, είναι εντελώς κομματικοποιημένη: όλοι οι διορισμοί είναι κομματικοί και οι εσωτερικοί διαγωνισμοί “στημένοι” για την προώθηση “κολλητών”».

«Το κόμμα που κατέχει τα ηνία του ευρωκοινοβουλίου είναι η κύρια πολιτική ομάδα εδώ και είκοσι τρία χρόνια. Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), το οποίο ελέγχεται από τους Γερμανούς Χριστιανοδημοκράτες (CDU). Αλλά οι Σοσιαλδημοκράτες, η δεύτερη ισχυρότερη ομάδα στο ευρωκοινοβούλιο, δικαιούνται επίσης το μερίδιό τους από την πίτα. Η πελατειακή σχέση είναι εγγυημένη στους βουλευτές γι’ αυτό και δεν θα χρειάζεται να ανησυχήσουν ποτέ, εκτός κι αν έχουν την ατυχία να ανήκουν σε μια μικρότερη πολιτική ομάδα».

Ο Γάλλος δημοσιογράφος καταλήγει λέγοντας, πως «το ευρωκοινοβούλιο, με τη δύναμη των νέων εξουσιών του που απέκτησε μέσω των Συνθηκών και των δικτύων επιρροής του, κατόρθωσε συχνά να επιβάλει τα πρώην μέλη του, ειδικά αν ήταν από το ΕΛΚ, στα άλλα θεσμικά όργανα, γεγονός που εξουδετέρωνε τους αμοιβαίους ελέγχους . Η Ένωση διοικείται λοιπόν από μια μεγάλη οικογένεια (της Δεξιάς και των Σοσιαλδημοκρατών) που προστατεύει τους ανθρώπους της εκτός και αν και προκύψει ένα ιδιαίτερα σοβαρό σκανδάλου. Στην Ιταλία θα μιλούσαμε για μαφία. Έτσι ονομάζεται η υπόθεση Καϊλή».