Η Δύση εξετάζει να χρησιμοποιήσει ως μέσο πίεσης εναντίον της Ρωσίας το «δυνατό χαρτί» που δεν είναι άλλο από την επιβολή εμπάργκο στο ρωσικό φυσικό αέριο και το πετρέλαιο. Αν κάτι τέτοιο υλοποιηθεί θα σημάνει την είσοδο της παγκόσμιας οικονομίας σε μεγάλο ενεργειακό σοκ. Προς αυτή την κατεύθυνση πιέζουν την Ευρωπαϊκή Ένωση οι ΗΠΑ, η Μεγάλη Βρετανία και ο Καναδάς. Εμπορικό εμπάργκο στους υδρογονάνθρακες μπορεί να υπάρξει αν η κατάσταση στην Ουκρανία οξυνθεί ακόμη περισσότερο και εμπλακούν δυνάμεις του ΝΑΤΟ.
Εξαγωγές πετρελαίου
Η Ρωσία, σε μια τέτοια περίπτωση θα πρέπει να προχωρήσει στη μείωση της εξόρυξης. Αν το εμπάργκο είναι προσωρινό, θα χρειαστεί να προχωρήσει σε αποθήκευση πετρελαίου και φυσικού αερίου. Δεξαμενές, όμως, αποθήκευσης πετρελαίου δεν υπάρχουν. Στη Μόσχα εξετάζουν την αποθήκευση πετρελαίου σε τάνκερς ή σε δεξαμενές των σιδηροδρόμων. Αν όμως το εμπάργκο είναι μακροχρόνιο και η Ευρώπη σταματήσει να προμηθεύεται ρωσικό πετρέλαιο, θα μειωθούν οι εξορύξεις, όπως έγινε με την πανδημία την άνοιξη του 2020.
Το 60% των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου πηγαίνει στις ευρωπαϊκές χώρες και το 20% στην Κίνα. Ένα μέρος του πετρελαίου μπορεί προφανώς να αλλάξει κατεύθυνση, από την ευρωπαϊκή στην ασιατική αγορά. Είναι όμως αδύνατο αυτό να καλύψει όλες τις ποσότητες. Για κάτι τέτοιο χρειάζεται χρόνος και μεγάλες επενδύσεις.
Η Ρωσία είναι τρίτη παγκόσμια σε εξόρυξη πετρελαίου και πρώτη σε εξαγωγές. Οι ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου είναι περίπου 5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως ή το 12% του διεθνούς εμπορίου. Οι ρωσικές εξαγωγές πετρελαιοειδών είναι 2,85 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως ή το 15% περίπου του διεθνούς εμπορίου.
Εξαγωγές φυσικού αερίου
Η προμήθεια φυσικού αερίου γίνεται κυρίως μέσω αγωγών. Το 2021 έγινε εξαγωγή προς την Ευρώπη 155 δις κυβικών μέτρων ή περίπου το 40% της γενικής κατανάλωσης (140 δις κυβικά μέτρα, αν εξαιρεθεί ο τουρκικός αγωγός). Οι ποσότητες αυτές δε μπορούν να αλλάξουν κατεύθυνση. Ο αγωγός «Δύναμη της Σιβηρίας-1» και ο αγωγός «Δύναμη της Σιβηρίας-2» που κατασκευάζεται θα προμηθεύουν την Κίνα με 60 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως. Η Κίνα θα μπορούσε να αγοράζει πολύ μεγαλύτερες ποσότητες και σε υψηλότερες τιμές από τις ευρωπαϊκές, αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει άμεσα. Χρειάζεται χρόνος και χρήμα.
Πιο εύκολο είναι με το υγροποιημένο φυσικό αέριο ( LNG ), όπου η αλλαγή κατεύθυνσης είναι εφικτή. Το LNG στο μεγαλύτερο μέρος του κατευθυνόταν κυρίως στις ασιατικές αγορές, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Στις ευρωπαϊκές χώρες η Ρωσία έκανε εξαγωγές LNG από το Γιαμάλ, κυρίως το χειμώνα, όταν μειώνονταν οι ποσότητες από τους αγωγούς, λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών. Σε περίπτωση που σταματήσουν οι αγορές ρωσικού φυσικού αερίου η Ρωσία θα αναγκαστεί να μειώσει τις εξορύξεις. Η μείωση των εξορύξεων και των εξαγωγών υδρογονανθράκων θα επιφέρουν ισχυρό πλήγμα στο ρωσικό προϋπολογισμό. Σύμφωνα με στοιχεία του Ομοσπονδιακού τελωνείου της Ρωσίας , το 2021, οι εξαγωγές της Ρωσίας ήταν 493,3 δις δολάρια και οι εξαγωγές υδρογονανθράκων αποτελούσαν το 54,3%. Οι εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου αποτελούν περίπου το 50% των εσόδων του προϋπολογισμού.
Τραπεζικά εμπόδια
Επιπλέον δυσκολίες προστίθενται από τις πρόσφατες αντιρωσικές κυρώσεις και το πάγωμα των αποθεματικών στο εξωτερικό. Η Ρωσία υποχρεώνει τους εξαγωγείς να μετατρέπουν το 80% του συναλλάγματος που εισπράττουν σε ρούβλια, για να αυξάνεται το διαθέσιμο αποθεματικό, να συγκρατείται η πτώση του ρωσικού νομίσματος και να πληρώνονται οι εισαγωγές. Η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας έχει αποθεματικό διαθέσιμο σε χρυσό και γουάν περίπου 200 δις δολάρια. Τα υπόλοιπα από τα 640 δις δολάρια (περίπου 440 δις δολάρια) βρίσκονται παγωμένα σε δυτικές τράπεζες.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας παρουσίασε ένα μεγάλο σχέδιο για τη μείωση της εξάρτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το ρωσικό φυσικό αέριο, με τη μείωση των εισαγωγών κατά 1/3. Η Παγκόσμια Τράπεζα αναφέρει, ότι προσωρινά το ρωσικό φυσικό αέριο είναι αναντικατάστατο, αν και προβλέπει, ότι τα επόμενα πέντε χρόνια θα αλλάξει η συνολική εικόνα.
Οι ελλείψεις σε φυσικό αέριο και πετρέλαιο μπορούν να εκτινάξουν τις τιμές και τον πληθωρισμό παγκόσμια. Οι διεθνείς τιμές στις α’ ύλες έφθασαν στα επίπεδα του 2008 ( νικέλιο, κοβάλτιο, γαιάνθρακας, αλουμίνιο, πλατίνα, παλλάδιο κ. α.). Επίσης παρουσιάστηκε μεγάλη αύξηση των τιμών των λιπασμάτων, των σιτηρών και της σόγιας.
Νέα φάση ύφεσης
Η διεθνής οικονομία εισέρχεται σε νέα φάση ύφεσης. Οι κυρώσεις επηρεάζουν αρνητικά, όχι μόνο τη Ρωσία, αλλά και τις ξένες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη Ρωσία και δημιουργείται ντόμινο παγκόσμιο ντόμινο. Τα νέα κόστη από την παραγωγή μεταφέρονται στην κατανάλωση και αυξάνονται οι τιμές. Ο πόλεμος στην Ουκρανία δημιουργεί και άλλες παράπλευρες απώλειες. Εμφανίζονται ελλείψεις σε νέον , που αποτελεί βασικό στοιχείο για τα μικροτσίπς. Το νέον, σύμφωνα με στοιχεία των Moody’s, παράγεται κατά 25% παγκοσμίως από τη Ρωσία και την Ουκρανία. Ενδεχόμενο εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο και το φυσικό αέριο θα συγκλονίσει οικονομικά, όχι μόνο τη Ρωσία, αλλά και κυρίως την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία θα υποστεί βαθύτατη ενεργειακή και οικονομική κρίση. Δεν υπάρχει δυνατότητα εναλλακτικών πηγών τροφοδοσίας από άλλες χώρες. Το 2021 αλλά και φέτος υπάρχουν μεγάλες ελλείψεις στην τροφοδοσία με φυσικό αέριο. Αν μειωθούν οι ποσότητες από τη Ρωσία, θα δημιουργηθούν τεράστιες ελλείψεις και η διεθνής οικονομία θα μπει σε πόλεμο τιμών μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, με ανυπολόγιστες επιπτώσεις.
*To άρθρο είναι αναδημοσίευση από το Energypress της 8/3/22
