Πρωτοφανής ναυτική κρίση χτυπά το παγκόσμιο εμπόριο, με μεγάλους ομίλους να εκτρέπουν τα δρομολόγια των πλοίων τους προς αποφυγή τυχόν επιθέσεων στην Ερυθρά Θάλασσα από τους αντάρτες Huthi της Υεμένης.
Μάλιστα, υψηλόβαθμο στέλεχος των ανταρτών δήλωσε ότι «οποιαδήποτε χώρα» ενεργήσει εναντίον τους θα δει τα πλοία της να στοχοθετούνται.
«Κάθε χώρα που δρα εναντίον μας θα δει τα πλοία της να στοχοθετούνται στην Ερυθρά Θάλασσα» δήλωσε ο Muhammad ‘Ali al-Houthi, σε συνέντευξη που παραχώρησε στον ιστότοπο al-‘Alam, το αραβόφωνο δίκτυο της επίσημης τηλεόρασης στο Ιράν.
Στο μεταξύ, η Διεύθυνση Ποντοπόρου Ναυτιλίας του Λιμενικού εξέδωσε επείγον σήμα συστήνοντας στα υπό ελληνική σημαία ή ελληνικών συμφερόντων πλοία που κινούνται στην νότια Ερυθρά Θάλασσα και τον Κόλπο του Αντεν να αποφεύγουν τα ύδατα της Υεμένης.
Η επείγουσα ειδοποίηση γίνεται λόγω της κλιμάκωσης επιθετικών ενεργειών κατά εμπορικών πλοίων στην περιοχή.
Η αρμόδια διεύθυνση του Λιμενικού στο σήμα της που κοινοποίησε στα υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας συστήνει ακόμα στα πλοία να πραγματοποιούν κατά το δυνατό, νυκτερινό διάπλου της νότιας Ερυθράς Θάλασσας και του στενού Μπαμπ ελ Μαντέμπ.
Ανησυχητικός ακούστηκε και ο υπουργός Ναυτιλίας Χρήστος Στυλιανίδης, ο οποίος ανέφερε πως Η Ελλάδα είναι έτοιμη εάν της ζητηθεί να συμμετάσχει πιο ενεργά στην προστασία της ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα.
Όπως τόνισε για το ζήτημα ο κ. Στυλιανίδης «είμαστε πολύ κοντά στην πρωτοβουλία που έχουν αναπτύξει οι Αμερικάνοι με δέκα χώρες για την διαφύλαξη της ελεύθερης ναυσιπλοΐας στον Κόλπο του Άντεν».
«Εάν χρειασθεί και κληθούμε θα συμμετάσχουμε πιο ενεργά.
Είμαστε πολύ κοντά στο να συμμετάσχουμε στην πρωτοβουλία με πρωταγωνιστικό ρόλο γιατί η Ελλάδα είναι πρωταγωνίστρια στη ναυτιλία», πρόσθεσε ο υπουργός Ναυτιλίας.
Μάλιστα, ο κ. Στυλιανίδης δεν απέκλεισε τη συμμετοχή της χώρας μας και με πολεμικό πλοίο.
«Το συζητάμε», αποκάλυψε σε σχετική ερώτηση, ενώ πρόσθεσε πως «εάν με ρωτάτε εγώ είμαι υπέρ» και υπενθύμισε την συμμετοχή της Ελλάδας στην επιχείρηση Atalanta που προστάτευε πριν μερικά χρόνια τα εμπορικά πλοία από τους Σομαλούς πειρατές.
Ο κ. Στυλιανίδης σημείωσε, επίσης, ότι σε αυτή τη βάση στήνεται μια ευρύτερη συμμαχία και εμείς είμαστε παρόντες πρέπει να είμαστε αν μας ζητηθεί.
Υπογράμμισε ακόμη ότι το Ισραήλ είναι εκτός της συμμαχίας αυτής καθώς αυτό που ενδιαφέρει την διεθνή πρωτοβουλία είναι η διαμόρφωση μιας ευρύτερης βάσης και με την συμμετοχή αραβικών χωρών με στόχο αποκλειστικό στόχο την προστασία της ναυσιπλοΐας.
Στη συνέχεια, υποσημειώνοντας ότι οι επιθέσεις γίνονται με drones που είναι ιρανικής προέλευσης, ασκείται και μία πίεση στο Ιράν και εκτίμησε ότι με όλες αυτές τις πρωτοβουλίες το πρόβλημα θα ελεγχθεί, αν και παρομοίασε τη σημερινή κατάσταση στην Ερυθρά Θάλασσα με την κρίση του 1954 στο Σουέζ.
Ο υπουργός Ναυτιλίας διευκρίνισε ακόμη ότι δεν έχουν εκδοθεί οδηγίες προς τις ναυτιλιακές εταιρείες και ότι μόνο αυτές αποφασίζουν εάν θα εκτρέψουν τα πλοία από την Ερυθρά Θάλασσα και θα ακολουθήσουν τον περίπλου της Αφρικής.
Ναυτική δύναμη 10 κρατών
Ναυτική δύναμη 10 κρατών υπό τον συντονισμό των ΗΠΑ θα αναλάβει να πραγματοποιεί περιπολίες στην ευρύτερη περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι επιθέσεις των σιιτών ανταρτών Houthi της Υεμένης κατά εμπορικών πλοίων, οι οποίες απειλούν να τινάξουν στον αέρα το παγκόσμιο εμπόριο και τον ομαλό ανεφοδιασμό της αγοράς με καύσιμα, ξυπνώντας μνήμες και φόβους για την παγκόσμια αναταραχή που προκάλεσε στις εφοδιαστικές αλυσίδες η πανδημία του Covid.
Σε ανακοίνωση του ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Lloyd Austin ανακοίνωσε πως συγκροτείται μια συμμαχία 10 κρατών (σε αυτήν συμμετέχουν Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Μπαχρέιν, Καναδάς, Ιταλία, Ολλανδία, Νορβηγία, Ισπανία, Σεϊχέλλες και ΗΠΑ), η οποία θα αναλάβει περιπολίες στην Ερυθρά Θάλασσα.
Ωστόσο, δεν κατέστη σαφές εάν αυτές οι ναυτικές δυνάμεις είναι πρόθυμες να κάνουν ότι έκαναν τα αμερικανικά πλοία, δηλαδή να καταρρίπτουν πυραύλους και drones των Houthi και να σπεύδουν προς βοήθεια των εμπορικών πλοίων που δέχονται επιθέσεις.
Δεν αποκλείεται σε αυτόν τον συνασπισμό να ενταχθεί και η Αυστραλία.
«Η πρόσφατη κλιμάκωση των ανεύθυνων επιθέσεων των Houthi από την επικράτεια της Υεμένης απειλεί την ελεύθερη ροή του εμπορίου, θέτει σε κίνδυνο τη ζωή αθώων ναυτικών και παραβιάζει το διεθνές δίκαιο.
Πρόκειται για μια διεθνή πρόκληση που απαιτεί συλλογική δράση.
Γι’ αυτό σήμερα ανακοινώνω την έναρξη της επιχείρησης «Prosperity Guardian» υποστήριξε ο Αμερικάνος υπουργός Άμυνας, ο οποίος μεταξύ άλλων ζήτησε από το Ιράν να σταματήσει να υποστηρίζει τις επιχειρήσεις των Houthi.
Σημειώνεται πως πύραυλοι και drones των Houthi έχουν καταρριφθεί αρκετές φορές στο παρελθόν από πλοία που περιπολούν στην περιοχή.
Πλήγμα στο παγκόσμιο εμπόριο
Μέχρι να ανοίξει το κανάλι του Σουέζ το 1869, τα εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα μετέφεραν κυρίως καφέ, μπαχαρικά και σκλάβους.
Ο πλωτός διάδρομος άλλαξε τα πάντα.
Μέχρι στιγμής, το 2023, περίπου 24.000 πλοία έχουν διέλθει το πέρασμα, αντιπροσωπεύοντας κατ’ όγκο περίπου το 10% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου, όπερ μεθερμηνευόμενον, σύμφωνα με τον Economist, το 20% της παγκόσμιας κυκλοφορίας εμπορευματοκιβωτίων, σχεδόν το 10% του θαλάσσιου πετρελαίου και το 8% του υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Εύλογα, πυραυλικές επιθέσεις με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη από τους αντάρτες Huthis στην Υεμένη εναντίον πλοίων που περνούν από το στενό του Μπαμπ αλ-Μαντάμπ, το οποίο συνδέει την Ερυθρά Θάλασσα με τον Κόλπο του Άντεν, προφανώς προς υποστήριξη των Παλαιστινίων στη Γάζα, αποτελούν ισχυρότατο χτύπημα στη βιομηχανία της Ναυτιλία – και στους πελάτες της.
Εν προκειμένω αξίζει να σημειωθεί πως οι Houthis χτύπησαν ακριβώς τη στιγμή που το διαμετακομιστικό εμπόριο προσπαθούσε να συνέλθει και να επιστρέψει στην κανονικότητα μετά την πανδημία και τα προβλήματα που είχαν προκύψει λόγω της ξηρασίας από τη Διώρυγα του Παναμά (για αρκετούς μήνες λόγω πτώσης της στάθμης τα μεγάλα πλοία δεν μπορούσαν να περάσουν).
Με 12 επιθέσεις τις τελευταίες εβδομάδες και άλλες τέσσερις στις 18 Δεκεμβρίου, αν μη τι άλλο οι σιίτες αντάρτες της Υεμένης αποτελούν μεγάλο κίνδυνο για την ποντοπόρο Ναυτιλία, το εμπόριο και, κατά συνέπεια, την παγκόσμια οικονομία.
Οι εταιρείες εμπορευματοκιβωτίων που αντιπροσωπεύουν περίπου το 95% της χωρητικότητας που συνήθως διασχίζει το Σουέζ, συμπεριλαμβανομένων κολοσσών όπως η ελβετική MSc και η Δανική Maersk, έχουν αναστείλει τα δρομολόγιά τους στην περιοχή.
Μερικές ενεργειακές εταιρείες, όπως η ΒP και η Equinor, έχουν επίσης σταματήσει να χρησιμοποιούν το κανάλι.
Επισημαίνεται πως όταν είχε κλείσει η διώρυγα του Σουέζ λόγω της προσάραξης του γιγαντιαίου πλοίου Ever Given το 2021, οι ναυτιλιακές έδωσαν εντολή στα πλοία τους να κάνουν τον γύρο της Αφρικής.
Αν υπάρξει μια τέτοια κατάληξη, σύμφωνα με την Clarksons, τα ταξίδια μεταξύ Ασίας και Βόρειας Ευρώπης θα επεκταθούν χρονικά από περίπου 31 έως 40 ημέρες.
Με άλλα λόγια, αν ο διάδρομος του Σουέζ δεν γίνει ξανά ασφαλής, οι καθυστερήσεις και η αναπόφευκτη αναστάτωση στα λιμάνια θα προκαλέσουν μεγάλη αναταραχή στις εφοδιαστικές αλυσίδες τους επόμενους μήνες.
Ωστόσο, αυτή η κρίση του Σουέζ δεν θα «βάλει φελλό στο παγκόσμιο εμπόριο», λέει ο Lars Jensen της Vespucci Maritime.
Ο λόγος για τη συγκρατημένη αισιοδοξία έχει να κάνει με την κυκλικότητα της ναυτιλιακής βιομηχανίας.
Σε αντίθεση με το φιάσκο του Ever Given, οι αλυσίδες εφοδιασμού δεν τελούν επί του παρόντος υπό τεράστια πίεση.
Τότε οι περικοπές στη χωρητικότητα σε συνδυασμό με την αύξηση των δαπανών από τους αποκλεισμένους καταναλωτές είχαν οδηγήσει τους ναυτιλιακούς ναύλους σε αστρονομικά επίπεδα.
Ο παγκόσμιος δείκτης της Drewry, εταιρείας συμβούλων, ξεπέρασε τις 10.000 δολ. ανά κοντέινερ.
Σε ορισμένες διαδρομές, οι τιμές σποτ ξεπέρασαν τις 20.000 δολ.
Σύμφωνα με την έκθεση της John McCown, Container Report, αυτό ώθησε τα συνδυασμένα καθαρά κέρδη των ναυτιλιακών εταιρειών το 2022 στα 215 δισεκατομμύρια δολάρια, έναντι σωρευτικών απωλειών 8,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων την περίοδο 2016-19.
Η συνήθης απάντηση των ναυτιλιακών εταιρειών σε τέτοια σήματα είναι η παραγγελία νέων πλοίων – και αυτά αρχίζουν να φτάνουν.
Αν και η ζήτηση παρέμεινε σταθερή τα τελευταία δύο χρόνια, η χωρητικότητα του παγκόσμιου στόλου θα διογκωθεί κατά 9% φέτος και άλλο 11% το 2024.
Τα δε κέρδη του κλάδου προβλέπεται να μειωθούν κατά 80% το 2023.
Χάρη στη δυνατότητα εξοικονόμησης που υπάρχει, οι μεγαλύτερες διαδρομές δεν θα προκαλέσουν τις διαταραχές που παρατηρήθηκαν στο απόγειο της Covid-19.
Ο δείκτης του Drewry έχει πλέον μειωθεί στα 1.500 δολ. περίπου.
Οι τιμές θα μπορούσαν να διπλασιαστούν ως αποτέλεσμα της αναταραχής στην Ερυθρά Θάλασσα, εκτιμά ο Peter Sand της Xeneta, μιας εταιρείας εμπορευματικών δεδομένων.
Αλλά πιθανότατα θα παραμείνουν πολύ κάτω από τις κορυφές της πανδημίας – και το ίδιο θα κάνουν και τα κέρδη των ναυτιλιακών εταιρειών.