Η Τουρκία πολύ δύσκολα θα άρει τις ενστάσεις της για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, μετά τη διαδήλωση της Στοκχόλμης στις 29 Ιουνίου, όπου κάηκε ένα αντίτυπο του κορανίου.
Το θέμα θα τεθεί και στην επικείμενη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους της Λιθουανίας αλλά η Άγκυρα εγείρει πεισματικά αντιρρήσεις για την ένταξη της Σουηδίας.
Δεν είναι μόνο το κάψιμο του κορανίου, η τουρκική κυβέρνηση ισχυρίζεται πως η Σουηδία υποστηρίζει το ΡΚΚ, το οποίο η Άγκυρα θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση.
Ας σημειωθεί ότι η Τουρκία είναι ένα από τα παλαιότερα μέλη του ΝΑΤΟ.
Η ένταξή της στη δυτική συμμαχία τοποθετείται αρκετά πίσω στο 1952.
Όμως τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Erdogan, η Τουρκία θεωρείται πλέον η «πιο απομονωμένη» στο ΝΑΤΟ.
Ποια Σουηδία, εδώ η Τουρκία απειλεί τη στρατηγική του ΝΑΤΟ για τη Ρωσία
Η αλήθεια είναι ότι η αυτόνομη πορεία της Τουρκίας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία, έχει βαθύτερα αίτια και οπωσδήποτε, οι ενστάσεις της δεν περιορίζονται στη Σουηδία και τη Φινλανδία.
Η Τουρκία δεν συμφωνεί με τη νέα «στρατηγική άμυνας» του ΝΑΤΟ που λέγεται ότι είναι η πιο φιλόδοξη αναθεώρηση που έχει συνταχθεί από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Αυτή η στρατηγική, που εκπονήθηκε στον απόηχο της ρωσικής ειδικής επιχείρησης στην Ουκρανία, υποτίθεται ότι θα λάβει το πράσινο φως από τους ηγέτες κατά τη διάρκεια της επικείμενης συνόδου του ΝΑΤΟ σε δύο εβδομάδες.
Οι λεπτομέρειες του σχεδίου δεν έχουν γίνει γνωστές.
Ωστόσο, γίνεται κατανοητό ότι περιλαμβάνει μυστικά «περιφερειακά σχέδια» που εκτείνονται σε χιλιάδες σελίδες που προβλέπουν λεπτομερώς πώς θα απαντούσε η συμμαχία σε μια ρωσική επίθεση.
Θεωρείται ως μια «θεμελιώδης αλλαγή», καθώς το ΝΑΤΟ χρειάζεται αμυντικά σχέδια μεγάλης κλίμακας.
Για δεκαετίες, έχει κάνει μικρότερους πολέμους στο Αφγανιστάν και το Ιράκ αλλά δεν έχει αντιμετωπίσει μεγάλο πόλεμο.
Ωστόσο, στη συνάντησή τους στις Βρυξέλλες στις 15 Ιουνίου, οι υπουργοί Άμυνας του ΝΑΤΟ δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν σε νέα σχέδια για το πώς θα απαντούσε η συμμαχία σε μια ρωσική επίθεση.
Σύμφωνα με το Reuters, η Τουρκία ήταν αυτή που μπλόκαρε την κίνηση.
Το τουρκικό μπλόκο
Επικαλούμενο έναν ανώνυμο διπλωμάτη, το δημοσίευμα του Reuters ανέφερε ότι η Τουρκία εμπόδισε την έγκριση σχετικά με τη διατύπωση γεωγραφικών τοποθεσιών, συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου.
Άλλες αναφορές δείχνουν ότι η Τουρκία θέλει το προσχέδιο κειμένου να αναφέρεται σε κρίσιμες πλωτές οδούς που συνδέουν τη Μαύρη Θάλασσα με το Αιγαίο ως «Τουρκικά Στενά» και όχι ως «Στενά».
Μπορεί να σημειωθεί εδώ ότι η Σύμβαση του Μοντρέ του 1936, η οποία ρυθμίζει τη θαλάσσια κυκλοφορία μέσω των στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων και της Θάλασσας του Μαρμαρά που βρίσκεται ανάμεσά τους, τα αναφέρει απλώς ως «Στενά».
Η χρήση του όρου «Τουρκικά Στενά» θα μπορούσε να έχει νομικές επιπτώσεις που θα έδιναν στην Τουρκία μεγαλύτερο έλεγχο στις υδάτινες περιοχές από ό,τι έχει επί του παρόντος υπό τη Συνθήκη του Μοντρέ.
Εκφράζονται μάλιστα φόβοι για ευθεία υπονόμευση των δυτικών συμφερόντων.
Η εμπλοκή της Ελλάδας
Η Ελλάδα, ένα άλλο μέλος του ΝΑΤΟ, δεν θα συμφωνήσει ποτέ με το τουρκικό αίτημα, αναφέρουν οι Eurasian Times.
Η Τουρκία εξάλλου έχει διαφορές με την Ελλάδα, η οποία αναγνωρίζει μόνο εκείνη της υφαλοκρηπίδας.
Η Τουρκία το προηγούμενο διάστημα απειλούσε με επίθεση στην Ελλάδα και πλήγμα με βαλλιστικό πύραυλο στην Αθήνα.
Η Τουρκία και η Ελλάδα, ή εν προκειμένω, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), έχουν επίσης διαφορές σχετικά με το καθεστώς της Κύπρου.
Το νησί στην ανατολική Μεσόγειο παραμένει διχοτομημένο από το 1974 μεταξύ της διεθνώς αναγνωρισμένης Ελληνοκυπριακής Δημοκρατίας και της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου», που προστατεύεται από τουρκικά στρατεύματα και αναγνωρίζεται αποκλειστικά από την Άγκυρα.
Η Κύπρος είναι μέλος της ΕΕ, αλλά η Τουρκία έχει μπλοκάρει την ένταξη της στο ΝΑΤΟ και αρνείται να αναγνωρίσει τη νομιμότητά της.
Η Κύπρος, με τη σειρά της, έχει μπλοκάρει την κίνηση της Τουρκίας να γίνει μέλος της ΕΕ (η ένταξη τόσο στην ΕΕ όσο και στο ΝΑΤΟ εξαρτάται από τη συναίνεση όλων όσοι είναι ήδη μέλη).
Οι εντάσεις μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου έχουν ενταθεί περαιτέρω σχετικά με τα δικαιώματα έρευνας και παραγωγής φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο.
Σε διένεξη με Γαλλία – ΗΠΑ
Η Τουρκία βρίσκεται σε διένεξη και με τη Γαλλία.
Το 2022, η γαλλική φρεγάτα Courbet είχε προσπαθήσει να σταματήσει το τουρκικό εμπόριο όπλων στη Λιβύη.
Εξάλλου, ο Τούρκος πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan είχε ζητήσει μποϊκοτάζ των γαλλικών προϊόντων αφού ο Γάλλος ομόλογός του Emmanuel Macron υποστήριζε σταθερά το δικαίωμα των σκιτσογράφων να απεικονίζουν «ιερά» πρόσωπα.
Στην πραγματικότητα, το 2009, ο Τούρκος πρόεδρος μπλόκαρε τον διορισμό ενός νέου αρχηγού του ΝΑΤΟ από τη Δανία, επειδή η χώρα ήταν πολύ ανεκτική με τις γελοιογραφίες του Προφήτη Μωάμεθ και πολύ ανεκτική με τους «Κούρδους τρομοκράτες».
Ο Erdogan υποχώρησε με τον διορισμό του Δανού αξιωματούχου Anders Fogh Rasmussen όταν ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Barack Obama δεσμεύθηκε πως το ΝΑΤΟ θα διόριζε έναν Τούρκο σε ηγετική θέση.
Πολλοί υποστηρίζουν ότι η Τουρκία είναι ολοένα και περισσότερο «ένας ανατρεπτικός σύμμαχος» στο ΝΑΤΟ.
Παρά τις προειδοποιήσεις από άλλα μέλη του ΝΑΤΟ γενικά και τις ΗΠΑ ειδικότερα, ο Erdogan προχώρησε στην αγορά ενός συστήματος αεράμυνας S-400 από τη Ρωσία.
Οι ΗΠΑ ακύρωσαν την προτεινόμενη πώληση μαχητικών F-35 στην Τουρκία ως αντίποινα.
Αυτόνομη πολιτική
Οι ΗΠΑ και τα άλλα μέλη του ΝΑΤΟ είχαν την άποψη ότι η αγορά των ρωσικών S-400 θα περιέπλεκε τα ολοκληρωμένα αμυντικά τους συστήματα.
Η Τουρκία ακολουθεί μια αυτόνομη πολιτική, αρκετά διαφορετική από αυτή του ΝΑΤΟ γενικότερα, όσον αφορά τις σχέσεις της με τη Ρωσία.
Η Τουρκία έχει συμπαρασταθεί ή έχει ωφεληθεί πολύ ως προς την αντιμετώπιση των Κούρδων ανταρτών από τη ρωσική επέμβαση στη Συρία.
Οι ζώνες ασφαλείας που δημιούργησε η Τουρκία στο βόρειο τμήμα της Συρίας δεν θα ήταν δυνατές χωρίς τη ρωσική έγκριση.
Εξάλλου, το 2019 ο Erdogan πραγματοποίησε μια στρατιωτική εισβολή για να πολεμήσει τους Κούρδους στη βόρεια Συρία που βοηθούσαν τον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους με την υποστήριξη των ΗΠΑ.
Όπως αναφέρει το περιοδικό Economist, «από τον πόλεμο στην Ουκρανία σε εκείνους στη Συρία και το Nagorno Karabakh, στις σχέσεις με την Κίνα, στις κυρώσεις κατά του Ιράν, στην ελευθερία του Τύπου, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την τρομοκρατία, ο κατάλογος των θεμάτων, που Τουρκία και Δύση τα αντιμετωπίζουν με διαφορετική οπτική είναι μεγάλος.
«Οι θεσμικοί δεσμοί, συμπεριλαμβανομένης της ένταξης στο ΝΑΤΟ και το Συμβούλιο της Ευρώπης και η τελωνειακή ένωση με την ΕΕ, είναι άθικτοι.
Αλλά στις πολιτικές, μια αποσύνδεση βρίσκεται σε εξέλιξη.
Το 2008 η Τουρκία ευθυγραμμίστηκε με το 88% των αποφάσεων και των δηλώσεων εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ.
Μέχρι το 2016 το μερίδιο αυτό είχε μειωθεί κατά το ήμισυ στο 44%.
Πέρυσι ήταν μόνο 7%».
Ο δυστυχισμένος γάμος
Τόσο πολύ που ο Doug Bandow, ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Cato, έχει υποστηρίξει ότι «οι ΗΠΑ και το υπόλοιπο ΝΑΤΟ θα πρέπει να σταματήσουν να ενισχύουν την Τουρκία.
Εάν η συμμαχία είναι σοβαρή, θα πρέπει να επιμείνει στην πίστη των μελών της στα άλλα μέλη και στην προθυμία τους να συμμετάσχουν σε συλλογική δράση εναντίον ενός υποτιθέμενου ανταγωνιστή.
Εάν η συμπεριφορά μιας κυβέρνησης αποκλίνει σημαντικά από τους στόχους της συμμαχίας, τα άλλα μέλη θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο να εκδιώξουν αυτό το κράτος και να δημιουργήσουν πιο ρεαλιστικές ρυθμίσεις συνεργασίας για το μέλλον».
Ομοίως, σε ένα άρθρο γνώμης στη Wall Street Journal, ο Joseph I Lieberman, πρώην ανεξάρτητος γερουσιαστής των ΗΠΑ από το Κονέκτικατ, και ο Mark D Wallace, ο διευθύνων σύμβουλος του Τουρκικού Σχεδίου Δημοκρατίας, έχουν υποστηρίξει ότι η συμμαχία (ΝΑΤΟ) θα πρέπει να διερευνήσει τρόπους εκδίωξης Τουρκία.
«Η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά υπό τον Erdogan, δεν προσυπογράφει πλέον τις αξίες που στηρίζουν αυτή τη μεγάλη συμμαχία», έγραψαν.
Ακόμη και ορισμένοι κορυφαίοι πολιτικοί των ΗΠΑ, όπως ο γερουσιαστής Bob Menendez από το Νιου Τζέρσεϊ, ο κορυφαίος Δημοκρατικός στην Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, έχει διαμηνύσει ότι «η Τουρκία υπό τον Erdogan δεν πρέπει και δεν μπορεί να θεωρείται σύμμαχος».
Ωστόσο, η εκδίωξη της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ δεν είναι εύκολη επιλογή.
Η Τουρκία δίνει στο ΝΑΤΟ μια κρίσιμη στρατηγική θέση στη διασταύρωση Ευρώπης και Ασίας, «ακουμπώντας» στη Μέση Ανατολή και τη Μαύρη Θάλασσα.
Φιλοξενεί μια σημαντική αεροπορική βάση των ΗΠΑ όπου αποθηκεύονται αμερικανικά πυρηνικά όπλα.
Η Τουρκία είναι η χώρα του ΝΑΤΟ με τον δεύτερο μεγαλύτερο αριθμό στρατιωτικού προσωπικού μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Erdogan είναι αρκετά φιλικός με τον Ρώσο πρόεδρο, Vladimir Putin τον νούμερο ένα εχθρό του ΝΑΤΟ.
Συνεχίζει τις επιχειρηματικές συναλλαγές της Τουρκίας με τη Ρωσία και αρνείται να ευθυγραμμιστεί με τις δυτικές κυρώσεις.
Αλλά είναι επίσης γεγονός ότι ο Erdogan παρεμπόδισε τα ρωσικά πολεμικά πλοία που κατευθύνονταν προς την Ουκρανία.
Ανάγκασε τη Ρωσία να άρει τον ναυτικό αποκλεισμό της Ουκρανίας, επιτρέποντάς της να εξάγει τα αγροτικά της προϊόντα.
Είναι αυτός που διαπραγματεύτηκε την ανταλλαγή κρατουμένων με τη Ρωσία.
Έδωσε στην πολιορκημένη Ουκρανία τα drones που βοήθησαν να σωθεί το Κίεβο.
Και είναι ο Erdogan που θα μπορούσε να είναι ένας αποτελεσματικός μεσολαβητής μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία εάν προκύψει οποιαδήποτε πιθανότητα ειρήνης μέσω διαπραγματεύσεων.
Έτσι, ο «γάμος» μεταξύ Τουρκίας και Δύσης μπορεί να είναι δυστυχής, αλλά δεν έχει φτάσει στο επίπεδο οριστικής διάλυσης.
Υπάρχουν αισιόδοξοι μέσα στο ΝΑΤΟ, όπως ο Γενικός Γραμματέας Jens Stoltenberg, που πιστεύουν ότι, τελικά, η Τουρκία δεν θα κάνει τίποτα που να βλάψει την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Εξάλλου, η ΕΕ είναι ο κύριος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας και πηγή ξένων επενδύσεων.
Και η Αμερική είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων της Τουρκίας.
Άρα ο Erdogan μάλλον θα συμφωνήσει τελικά στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Όπως και να έχει, τα πράγματα θα ξεκαθαρίσουν στην επικείμενη σύνοδο του ΝΑΤΟ το επόμενο δεκαπενθήμερο.