Όσο ο κόσμος γερνάει, η Αφρική ακτινοβολεί νεότητα. Μέχρι το 2050, ένας στους τέσσερις ανθρώπους στον πλανήτη θα είναι Αφρικανός, μια σεισμική αλλαγή που έχει ήδη αρχίσει να καταγράφεται. Μπορείτε να την ακούσετε στη μουσική. Μπορείτε να τη δείτε στις ταινίες, στη μόδα και στην πολιτική. Μπορείτε να την αισθανθείτε στην επιχειρηματική ορμή των νέων Αφρικανών και στην επείγουσα ανάγκη για θέσεις εργασίας. Μπορείτε να τη δείτε στα κύματα των νέων που διακινδυνεύουν τα πάντα για να μεταναστεύσουν μακριά, αλλά και στα διλήμματα εκείνων που μένουν πίσω.
Ο πληθυσμός της Αφρικής προβλέπεται σχεδόν να διπλασιαστεί, στα 2,5 δισεκατομμύρια, μέσα στο επόμενο τέταρτο του αιώνα – μια εποχή που όχι μόνο θα μεταμορφώσει πολλές αφρικανικές χώρες, λένε οι ειδικοί, αλλά και θα αναδιαμορφώσει ριζικά τη σχέση τους με τον υπόλοιπο κόσμο. Τα ποσοστά γεννήσεων μειώνονται στα πλουσιότερα έθνη, τα οποία αγχώνονται για την επιβίωση των γερασμένων κοινωνιών τους. Όμως, το baby boom της Αφρικής συνεχίζεται με γοργούς ρυθμούς, τροφοδοτώντας τον νεότερο και ταχύτερα αναπτυσσόμενο πληθυσμό στον κόσμο.
Αφρικανική παλίρροια
Το 1950, οι Αφρικανοί αποτελούσαν το 8% του παγκόσμιου πληθυσμού. Έναν αιώνα αργότερα, θα αντιπροσωπεύουν το ένα τέταρτο της ανθρωπότητας και τουλάχιστον το ένα τρίτο όλων των νέων ηλικίας 15 έως 24 ετών, σύμφωνα με τις προβλέψεις των Ηνωμένων Εθνών. Η μέση ηλικία στην αφρικανική ήπειρο είναι τα 19 έτη. Στην Ινδία, την πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου, είναι 28. Στην Κίνα και στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι 38. Οι επιπτώσεις αυτού του «νεαν-εισμού» (Σ.τ.Μ. «youthquake»), όπως τον αποκαλούν ορισμένοι, είναι τεράστιες, αλλά αβέβαιες και πιθανότατα θα διαφέρουν πολύ σε ολόκληρη την Αφρική, μια ήπειρο με μυριάδες πολιτισμούς και 54 χώρες, που καλύπτει μια έκταση μεγαλύτερη από την Κίνα, την Ευρώπη, την Ινδία και τις Ηνωμένες Πολιτείες μαζί. Tα πρώτα σημάδια της είναι ήδη εδώ. Αντανακλάται στη φασαρία και στον θόρυβο των πόλεων της ηπείρου που αυξάνονται συνεχώς. Πάλλεται στα κατάμεστα στάδια του Λονδίνου ή της Νέας Υόρκης, όπου οι Αφρικανοί μουσικοί κατακτούν τον κόσμο της ποπ.
Η πολιτική εμβέλεια της Αφρικής αυξάνεται επίσης. Οι ηγέτες της «φλερτάρονται» σε λαοπρόβλητες συνόδους κορυφής από ξένες δυνάμεις που επιθυμούν τα τεράστια αποθέματα ορυκτών, τα οποία χρειάζονται για την κατασκευή ηλεκτρικών αυτοκινήτων και ηλιακών συλλεκτών. Με μια αυξανόμενη επιλογή πρόθυμων συμμάχων –όπως η Ρωσία, η Κίνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Τουρκία και τα κράτη του Κόλπου– οι Αφρικανοί ηγέτες αποφεύγουν την εικόνα του θύματος και απαιτούν μεγαλύτερο λόγο. Τον Σεπτέμβριο, η Αφρικανική Ένωση προσχώρησε στους G20, το κορυφαίο φόρουμ για τη διεθνή οικονομική συνεργασία.
Η πρόκληση της Αφρικής είναι να διαχειριστεί την αχαλίνωτη ανάπτυξη. Μέσα στην επόμενη δεκαετία, η Αφρική θα έχει το μεγαλύτερο εργατικό δυναμικό στον κόσμο, ξεπερνώντας την Κίνα και την Ινδία. Μέχρι τη δεκαετία του 2040, θα αντιπροσωπεύει 2 στα 5 παιδιά που θα γεννιούνται στον πλανήτη. Οι ειδικοί λένε ότι αυτή η «παλίρροια» της ανθρωπότητας που πλησιάζει, θα ωθήσει την Αφρική στο προσκήνιο των πιο πιεστικών προβλημάτων της εποχής μας, όπως η κλιματική αλλαγή, η ενεργειακή μετάβαση και η μετανάστευση. Ωστόσο, έχει ήδη αποκαλύψει τα τρωτά σημεία της ηπείρου.
Απογοήτευση και απελπισία
Η αλματώδης αύξηση του πληθυσμού της Αφρικής είναι εν μέρει αποτέλεσμα αξιοσημείωτης προόδου. Κατά μέσο όρο, οι Αφρικανοί τρώνε καλύτερα και ζουν περισσότερο από ποτέ. Η βρεφική θνησιμότητα έχει μειωθεί στο μισό από το 2000, ενώ η πρόσληψη θερμίδων έχει εκτοξευθεί. Παρ’ όλα αυτά, όσο μία χούφτα αφρικανικών χωρών είναι έτοιμες να «καβαλήσουν» αυτό το δημογραφικό κύμα, άλλες κινδυνεύουν να κατακλυστούν από αυτό. Η Νιγηρία, το πολυπληθέστερο έθνος της Αφρικής, δέχεται ήδη πίεση. Σχεδόν τα δύο τρίτα των 213 εκατομμυρίων κατοίκων της ζουν με λιγότερο από δύο δολάρια την ημέρα. Η εξτρεμιστική βία και η εγκληματικότητα αποτελούν τον κανόνα, ενώ το προσδόκιμο ζωής είναι μόλις τα 53 χρόνια, εννέα λιγότερα από τον αφρικανικό μέσο όρο. Ωστόσο, κάθε χρόνο η Νιγηρία προσθέτει στον πληθυσμό της άλλα 5 εκατομμύρια ανθρώπους και μέχρι το 2050 αναμένεται να ξεπεράσει τις Ηνωμένες Πολιτείες ως η τρίτη πολυπληθέστερη χώρα στον κόσμο.
Οι νέοι Αφρικανοί είναι πιο μορφωμένοι και πιο συνδεδεμένοι από ποτέ με τον κόσμο: το 44% αποφοίτησε από το λύκειο το 2020, από 27% το 2000, και περίπου 570 εκατομμύρια άνθρωποι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, αλλά η εύρεση μιας καλής εργασίας, ή οποιασδήποτε εργασίας, είναι άλλο θέμα. Έως και ένα εκατομμύριο Αφρικανοί εισέρχονται στην αγορά εργασίας κάθε μήνα, αλλά λιγότεροι από έναν στους τέσσερις βρίσκουν μια δουλειά με νόμιμες συνθήκες εργασίας, λέει η Παγκόσμια Τράπεζα. Η ανεργία στη Νότια Αφρική, την πιο βιομηχανική χώρα της ηπείρου, ανέρχεται στο συντριπτικό 35%.
Η απογοήτευση τροφοδοτεί την απελπισία. Σε χώρες όπως η Σομαλία, η Μοζαμβίκη και το Μάλι, οι νέοι που στερούνται ευκαιριών παίρνουν όπλα, είτε για να πολεμήσουν για την τζιχάντ είτε για χρήματα. Στην Γκαμπόν και στον Νίγηρα, νέοι που έχουν κουραστεί με τις πολιτικές διαφθοράς γεμίζουν τους δρόμους και τα γήπεδα, για να φωνάξουν συνθήματα υπέρ των στρατιωτικών πραξικοπημάτων. Στην ανοιχτή θάλασσα, τα σκάφη των λαθρεμπόρων πραγματοποιούν επικίνδυνα ταξίδια προς την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, μεταφέροντας απελπισμένους νέους Αφρικανούς και τα όνειρά τους για ένα καλύτερο μέλλον. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, τουλάχιστον 28.000 άνθρωποι έχουν πεθάνει στη Μεσόγειο από το 2014.
Με «όπλο» τον πολιτισμό
Αφρικανοί καλλιτέχνες παρέλασαν φέτος σε όλα τα κόκκινα χαλιά: στα βραβεία Γκράμι, όπου προστέθηκε μια νέα κατηγορία για την καλύτερη αφρικανική μουσική, στο Met Gala, όπου η Νιγηριανή τραγουδίστρια Τεμς εμφανίστηκε με κρόσσια από φτερά στρουθοκαμήλου, και στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών, όπου ένας νεαρός Γαλλο-Σενεγαλέζος σκηνοθέτης, ο Ραμάτα-Τουλαγιέ Σι, ήταν το αστέρι που ξεχώρισε. Η αφρικανική μόδα είχε τις δικές της επιδείξεις στο Παρίσι και στο Μιλάνο. Στη Βενετία, η Αφρική βρίσκεται στο επίκεντρο της φετινής αρχιτεκτονικής Μπιενάλε. Πέρυσι, ένας αρχιτέκτονας από την Μπουρκίνα Φάσο κέρδισε το διάσημο βραβείο Πρίτζκερ. Το 2021, ο γεννημένος στην Τανζανία Αμπντουλραζάκ Γκούρνα κέρδισε το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας. «Η Αφρική δεν είναι μόνο ένα μέρος», δήλωσε σε συνέντευξή του. «Είναι περίπλοκη και πολύπλοκη, διαφοροποιημένη, με αντιθέσεις».
Ο αφρικανικός πολιτισμός, που για καιρό θεωρούνταν στη Δύση ως εξειδικευμένου ενδιαφέροντος (ή, ακόμη χειρότερα, εξωτικού), έχει γίνει η ήπια δύναμη της ηπείρου και, όλο και περισσότερο, πηγή τεράστιων εσόδων. Η ταχύτερα αναπτυσσόμενη μουσική αγορά στον κόσμο βρίσκεται στην Υποσαχάρια Αφρική. Μέχρι το 2030, οι κινηματογραφικές και μουσικές βιομηχανίες της Αφρικής θα μπορούσαν να αξίζουν 20 δισεκατομμύρια δολάρια και να δημιουργήσουν 20 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.
Οι νέοι Αφρικανοί εξελίσσουν τα ταλέντα τους, διαισθανόμενοι ένα άνοιγμα στην αγορά. Οι σεναριογράφοι και οι δημιουργοί animation αποτινάσσουν από πάνω τους την κλισέ εικόνα μιας ηπείρου που χαρακτηρίζεται από την πείνα και τις συγκρούσεις, για να αφηγηθούν νέες ιστορίες μέσα από ανούσια ριάλιτι σόου, σκληρές γκανγκστερικές ιστορίες, ακόμη και παιδικά κινούμενα σχέδια, φτιαγμένα στην Αφρική από Αφρικανούς. Το εμπορικό δυναμικό της πολιτιστικής δύναμης της Αφρικής μόλις τώρα αρχίζει να γίνεται αντιληπτό. Το Netflix έχει δαπανήσει 175 εκατομμύρια στην ήπειρο από το 2016, ενώ η gamma, μια μουσική εταιρεία που ανήκει εν μέρει στην Apple, δημιούργησε γραφείο στο Λάγος, ελπίζοντας να ανακαλύψει τα επόμενα αστέρια των Afrobeats. «Πηγαίνουμε κατευθείαν στην πηγή», δήλωσε ο Σίφο Ντλαμίνι, στέλεχος της gamma.
Μια εργασιακή κρίση δίχως τέλος
Πριν από λίγο καιρό, η τεχνολογία ήταν η μεγάλη ιδέα για να μπορέσει η Αφρική να ξεφύγει με άλματα από τη φτώχεια. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις ξεφύτρωσαν σε χώρες όπως η Νιγηρία, η Νότια Αφρική και το Μαρόκο. Η Microsoft και η Google δημιούργησαν μεγάλα κέντρα στην Κένυα. Οι αισιόδοξοι μιλούσαν για μια «αναδυόμενη Αφρική». Ενώ όμως η τεχνολογία έφερε επενδύσεις δισεκατομμυρίων, απέτυχε παταγωδώς στο κρίσιμο μέτωπο της δημιουργίας θέσεων εργασίας.
Η χρόνια ανεργία, ένα παλιό πρόβλημα, αποτελεί πλέον μείζονα κρίση. Ο πληθυσμός της ηπείρου σε ηλικία εργασίας –άτομα ηλικίας 15 έως 65 ετών– θα φτάσει το ένα δισεκατομμύριο την επόμενη δεκαετία. Τι θα κάνουν αυτοί οι εργαζόμενοι; Είναι ένα πρόβλημα για τον κόσμο, δήλωσε η Όμπρεϊ Χράμπι, επενδύτρια στην Αφρική και συγγραφέας του βιβλίου The Next Africa. Η ίδια δήλωσε ότι «μετά την κλιματική αλλαγή, η κρίση απασχόλησης στην Αφρική θα είναι η καθοριστική πρόκληση της εποχής μας».
Σε άλλα μέρη η απάντηση ήταν η εκβιομηχάνιση. Στις δεκαετίες του ’70 και του ’80, όταν η Κίνα, η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία ήταν οι ατμομηχανές της αύξησης του πληθυσμού, τα εργοστάσιά τους γέμισαν με νέους ανθρώπους που παρήγαν ρούχα, αυτοκίνητα και τηλεοράσεις. Αυτό τους έκανε πλούσιους και έβγαλε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια. Η Αφρική δεν είναι σε θέση να επαναλάβει αυτό το κατόρθωμα. Το μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου έχει αποτύχει να εκβιομηχανιστεί. Στην πραγματικότητα, χάνει έδαφος. Το μερίδιο της Αφρικής στην παγκόσμια μεταποίηση είναι σήμερα μικρότερο από ό,τι ήταν το 1980.
Οι υποδομές αποτελούν εμπόδιο. Περίπου 600 εκατομμύρια Αφρικανοί, δηλαδή τέσσερις στους δέκα, δεν έχουν ηλεκτρικό ρεύμα. Οι μεγάλοι οδικοί και σιδηροδρομικοί άξονες συνήθως οδηγούν στις ακτές, κληρονομιά της εξορυκτικής αποικιοκρατίας, η οποία εμποδίζει το εμπόριο μεταξύ των χωρών.
Και η αύξηση των γεννήσεων καλά κρατεί, πνίγοντας την οικονομική ανάπτυξη. Συνολικά, η ήπειρος δεν μπορεί να συμβαδίσει με τον διογκούμενο πληθυσμό της.
Προσαρμοσμένη στο μέγεθος του πληθυσμού, η οικονομία της Αφρικής αναπτύσσεται κατά 1% ετησίως από το 1990, σύμφωνα με την παγκόσμια εταιρεία συμβούλων McKinsey & Co. Την ίδια περίοδο, η οικονομία της Ινδίας αυξήθηκε κατά 5% ετησίως και της Κίνας κατά 9%. Παρά το γεγονός ότι αποτελεί το 18% του παγκόσμιου πληθυσμού, η Αφρική αντιπροσωπεύει μόλις το 3% του συνολικού εμπορίου.
Για τις λεγεώνες των άνεργων και απογοητευμένων νέων Αφρικανών, αυτό αφήνει μόνο μία καλή επιλογή: να φύγουν. Κάθε χρόνο, δεκάδες χιλιάδες γιατροί, νοσηλευτές, ακαδημαϊκοί και άλλοι εξειδικευμένοι μετανάστες εγκαταλείπουν την ήπειρο. Τουλάχιστον ένα εκατομμύριο Αφρικανοί από τα νότια της Σαχάρας έχουν μετακομίσει στην Ευρώπη από το 2010, σύμφωνα με το Pew Research Center.
Η διασπορά σώζει την Αφρική
Πλέον, οι χώρες που αφήνουν πίσω τους εξαρτώνται από αυτούς για να επιβιώσουν. Το 2021, οι Αφρικανοί μετανάστες έστειλαν στην πατρίδα τους 96 δισεκατομμύρια δολάρια σε εμβάσματα, τρεις φορές περισσότερα από το σύνολο της εξωτερικής βοήθειας, σύμφωνα με την Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης. «Η αφρικανική διασπορά έχει γίνει ο μεγαλύτερος χρηματοδότης της Αφρικής», δήλωσε ο Ακινούμι Αντέσινα, επικεφαλής της τράπεζας.
Στην πραγματικότητα, η πλειονότητα των νέων μεταναστών δεν εγκαταλείπει καν την ήπειρο, αλλά μετακινείται σε άλλες χώρες της Αφρικής. Η δυσχερής θέση όμως εκείνων που ρισκάρουν τη ζωή τους για να ταξιδέψουν πιο μακριά, που αφήνονται να πεθάνουν σε βυθιζόμενες βάρκες στις ελληνικές ακτές, που πυροβολούνται από τη συνοριακή αστυνομία της Σαουδικής Αραβίας ή που σκοντάφτουν ακόμη και μέσα στη ζούγκλα της Κεντρικής Αμερικής για να φτάσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι σήμερα το ισχυρό έμβλημα της απελπισίας των γενεών.
Η νέα μεγάλη ιδέα για την αναζωογόνηση των αφρικανικών οικονομιών είναι η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια. Η Αφρική διαθέτει το 60% του παγκόσμιου δυναμικού ηλιακής ενέργειας και το 70% του κοβαλτίου, ενός βασικού ορυκτού για την κατασκευή ηλεκτρικών οχημάτων. Τα τροπικά δάση της απορροφούν περισσότερο άνθρακα από την ατμόσφαιρα από ό,τι ο Αμαζόνιος. Φιλόδοξα εγχειρήματα παίρνουν σάρκα και οστά σε πολλές χώρες: ένας εκθαμβωτικός ηλιακός πύργος στο Μαρόκο, ένα εργοστάσιο πράσινου υδρογόνου αξίας 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων στη Ναμίμπια, ένα μηχάνημα που κατασκευάστηκε στην Κένυα και εξάγει τον άνθρακα από τον αέρα.
Νέοι ψηφοφόροι, παλιοί ηγέτες
Μια ήπειρος γεμάτη νέους διοικείται από ηλικιωμένους άνδρες. Ο μέσος όρος των Αφρικανών ηγετών είναι 63 ετών, εκ των οποίων ο γηραιότερος, ο πρόεδρος του Καμερούν Πολ Μπιγιά, είναι 90 ετών. Η δημοκρατία έχει πέσει στο χαμηλότερο σημείο της εδώ και δεκαετίες: Οι μισοί από τους Αφρικανούς ζουν σε χώρες που θεωρούνται ανελεύθερες από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Freedom House.
Πέντε Αφρικανοί αρχηγοί κρατών, συμπεριλαμβανομένου του Μπιγιά, διατηρούν την εξουσία για περισσότερες από τρεις δεκαετίες. Σχεδόν όλοι προετοιμάζουν τους γιους τους ως διαδόχους. Ακόμα κι έτσι, οι ξένες δυνάμεις σπεύδουν να τους υποστηρίξουν.
Ο πρόεδρος Πολ Καγκάμε της Ρουάντα, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία από το 1994, λαμβάνει πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως ως βοήθεια από τη Δύση και έχει καθιερώσει τη μικροσκοπική χώρα του ως κόμβο για τον αθλητισμό και τα διεθνή συνέδρια, ακόμη και όταν κατηγορείται για τη δολοφονία ή την απαγωγή των επικριτών του ή ισχυρίζεται ότι κερδίζει τις εκλογές με διαφορά 99%.
Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα και η Ρωσία ανταγωνίζονται για τη θέση τους, μια σειρά μεσαίων δυνάμεων συνωστίζεται επίσης. Περίπου 400 νέες πρεσβείες έχουν ανοίξει σε αφρικανικές χώρες από το 2012, σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Ντένβερ. Η Τουρκία, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Ινδία βρίσκονται στην κορυφή του καταλόγου.
Ωστόσο, υπάρχει μια βασική ομάδα την οποία οι γεροντοκράτες της Αφρικής απέτυχαν καταστροφικά να κερδίσουν: την αποξενωμένη νεολαία των ίδιων τους των εθνών. «Οι ελίτ μάς αντιμετωπίζουν σαν ηλίθιους», δήλωσε ο Νουρντίν Αουαντέ, δικηγόρος και νεαρός πολιτικός ηγέτης, στο γραφείο του στην πρωτεύουσα του Νίγηρα, Νιαμέι, μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον στρατό τον Αύγουστο. Όπως πολλοί νέοι Νιγηριανοί, ο Αουάντε, 32 ετών, υποστήριξε την πράξη. «Τα πραξικοπήματα είναι απλώς η συνέπεια της κοινωνικής αδικίας», είπε. Οι περισσότεροι νέοι Αφρικανοί θαυμάζουν και επιθυμούν τη δημοκρατία, όπως έχουν διαπιστώσει πολυάριθμες δημοσκοπήσεις. Αλλά η απογοήτευση από τις κενές υποσχέσεις των πολιτικών γεννά μια νέα εποχή διαμαρτυρίας και πολιτικού ακτιβισμού.
Επάγγελμα: μαχητής
Ενώ κάποιοι φεύγουν, άλλοι παίρνουν το όπλο. Στο Σαχέλ, τη μεταβατική ζώνη μεταξύ σαβάνας και Σαχάρας που διασχίζει την αφρικανική ήπειρο, δεκάδες χιλιάδες έφηβοι έχουν ενταχθεί σε μαχητικές ομάδες που συνδέονται με την Αλ Κάιντα και την οργάνωση του Ισλαμικού Κράτους. Φέρνουν τον όλεθρο στο πέρασμά τους – χιλιάδες άμαχοι σκοτώθηκαν, πέντε εκατομμύρια άτομα αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και η πολιτική αποσταθεροποίηση οδήγησε σε μια σειρά από στρατιωτικά πραξικοπήματα. Σύμφωνα με μια μελέτη του ΟΗΕ που βασίστηκε σε 1.000 πρώην μαχητές από οκτώ χώρες, ο κύριος κινητήριος μοχλός αυτής της ισχυρής εξέγερσης δεν είναι κάποια εξτρεμιστική ιδεολογία ή θρησκευτική πεποίθηση, αλλά η απλή επιθυμία για δουλειά.
Το Σαχέλ ηγείται στον κόσμο με δύο τρόπους: πρώτον, είναι το παγκόσμιο κέντρο της εξτρεμιστικής βίας, αντιπροσωπεύοντας το 43% του συνόλου των θανάτων από τέτοιες ενέργειες το 2022, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη Τρομοκρατίας. Δεύτερον, έχει τα υψηλότερα ποσοστά γεννήσεων: κατά μέσο όρο, επτά παιδιά ανά γυναίκα γεννιούνται στον Νίγηρα και στη βόρεια Νιγηρία, έξι στο Μάλι και στο Τσαντ και πέντε στο Σουδάν και στην Μπουρκίνα Φάσο. Βέβαια, τα υψηλά ποσοστά γεννήσεων από μόνα τους δεν προκαλούν εξεγέρσεις. Αποτελούν όμως σημαντική επιτάχυνση όταν συνδυάζονται με αδύναμα κράτη και βαθιά φτώχεια.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας, που εξαλείφει τα μέσα διαβίωσης και οδηγεί τους ανθρώπους στην απελπισία. Αυτοί οι παράγοντες είναι ο λόγος για τον οποίο πολλοί θεωρούν το Σαχέλ ως την πιο ανησυχητική εκδήλωση του «νεαν-εισμού» στην Αφρική.
Ένα κλειδί για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος βρίσκεται στις έφηβες όπως η Άσιγια Σαϊντού. Όπως πολλοί στη Ζαρία, μια πόλη στη βόρεια Νιγηρία που στην πλειονότητά της κατοικείται από μουσουλμάνους, η Σαϊντού περίμενε να παντρευτεί στα 14 της και αμέσως μετά να αποκτήσει το πρώτο της παιδί. Αντ’ αυτού, γράφτηκε στο Κέντρο για την Εκπαίδευση των Κοριτσιών, ένα πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από τις ΗΠΑ και έχει βοηθήσει 70.000 κορίτσια να παραμείνουν στο σχολείο και τελικά να αποκτήσουν μικρότερες οικογένειες. Η εκπαίδευση των κοριτσιών έχει ασυνήθιστα μεγάλη επίδραση στο μέγεθος της οικογένειας στην Αφρική, επειδή καθυστερεί την ηλικία του γάμου, όπως διαπίστωσαν ερευνητές.
Η Σαϊντού, σήμερα 17 ετών, υπέβαλε πρόσφατα αίτηση για τη σχολή νοσηλευτικής. «Θέλω να παντρευτώ», δήλωσε. Αλλά πρώτα «θέλω να γίνω ανεξάρτητη και να μάθω να συντηρώ τον εαυτό μου». Μπορεί η Αφρική να υποστεί μετασχηματισμούς που είναι δύσκολο να δούμε τώρα.
Οι φετινές αναταραχές –νέες κρίσεις, νέοι πόλεμοι και νέες οικονομικές υφέσεις– θα έκαναν ακόμη και τους πιο αισιόδοξους να κάνουν μια παύση. Ωστόσο, υπάρχουν λόγοι που ωθούν τους Αφρικανούς να ελπίζουν. «Λέω στους φίλους μου στην Αγγλία ότι θα έρθει η ώρα που θα στρώσουν κόκκινο χαλί γι’ αυτούς τους τύπους που έρχονται τώρα με βάρκες», δήλωσε ο Μο Ιμπραΐμ, ένας σουδανικής καταγωγής μεγιστάνας των τηλεπικοινωνιών και φιλάνθρωπος.