Βαθιά ανάσα αναμένεται να πάρουν οι υπερχρεωμένοι της ΕΕ, καθώς η Επιτροπή σχεδιάζει να βάλει στον πάγο τον κανόνα του Συμφώνου Σταθερότητας που ορίζει πως τα χρέη των κρατών μελών δεν πρέπει να ξεπερνούν το 60% του ΑΕΠ, σύμφωνα με πληροφορίες που μεταφέρει το Politico.
Αναμφίβολα, η πρόβλεψη αυτή, εάν παραμείνει ως έχει, θα προσφέρει μεγάλη ανακούφιση στη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία, αλλά και την Ελλάδα, που συγκαταλέγονται στις χώρες της ΕΕ που θα βγουν από την πανδημία με επιβαρυμένα δημόσια οικονομικά.
Υπενθυμίζεται πως οι Βρυξέλλες ανέστειλε τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας τον Μάρτιο του 2020, ώστε οι κυβερνήσεις να έχουν το περιθώριο με το εργαλείο της δημοσιονομικής πολιτικής να αμβλύνουν τις συνέπειες που επέφερε η πανδημική κρίση.
Αρχικός στόχος ήταν η επανενεργοποίηση του δημοσιονομικού πλαισίου τον Ιανουάριο του 2023, όμως αυτό, σύμφωνα με το Politico, θα αλλάξει, αφού η Κομισιόν φαίνεται πως θα αποδειχθεί επιεικής υπό τον όρο ότι οι κυβερνήσεις θα θέσουν υπό έλεγχο τα οικονομικά τους και θα αρχίσουν να μειώνουν τα χρέη τους.
Πιο συγκεκριμένα, ο εκτελεστικός βραχίονας της ΕΕ σχεδιάζει να παρουσιάσει τις νέες κατευθυντήριες γραμμές της στις αρχές Μαρτίου, ώστε οι κυβερνήσεις να αρχίσουν να σχεδιάζουν τα προσχέδια των προϋπολογισμών τους – όπως και το 2021.
Το έγγραφο αποτελεί σήμα όσον αφορά τις δυσκολίες επανεφαρμογής του λεγόμενου Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) στη μετά την πανδημία εποχή.
Οι χώρες ξόδεψαν υπερβολικά πολλά προκειμένου να αποτρέψουν την εκτίναξη της ανεργίας και τις χρεοκοπίες εν μέσω των lockdown, με αποτέλεσμα την εκτίναξη του χρέους σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Σύμφωνο Σταθερότητας
Το Σύμφωνο Σταθερότητας κανονικά θα περιόριζε τα δημοσιονομικά ελλείμματα στο 3% της οικονομικής παραγωγής και είχε στόχο να μειωθεί το δημόσιο χρέος στο 60%.
Οι χώρες με επίπεδα χρέους πάνω από αυτό το όριο θα έπρεπε να κλείνουν τη ψαλίδα με ποσοστό 5% τον χρόνο, ένα πολύ υψηλό επίπεδο.
Γι’ αυτό υπάρχουν από καιρό σχέδια για αλλαγές.
Η Επιτροπή δεν βλέπει κανένα λόγο να επιβάλει πλήρως τους κανόνες για το χρέος, αφ’ ης στιγμής θα μπορούσαν να αλλάξουν σύντομα, σημειώνεται στο έγγραφο.
«Εφόσον εκκρεμεί το αποτέλεσμα της αναθεώρησης της οικονομικής διακυβέρνησης, η Επιτροπή δεν θα επιβάλει το σημείο αναφοράς για τη μείωση του χρέους όπως έχει διατυπωθεί επί του παρόντος» ανέφερε το προσχέδιο. «Ωστόσο, η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί τις εξελίξεις σε ό,τι αφορά το χρέος, σύμφωνα με ό,τι προβλέπει η Συνθήκη».
Το λεπτό «εξισορροπητικό καθήκον» της Επιτροπής περιπλέκεται από την αύξηση των τιμών της ενέργειας και την ταχεία εξάπλωση της Omicron.
Το διπλό αυτό χτύπημα λειτούργησε ως τροχοπέδη στην ανάπτυξη του μπλοκ, σε σημείο τέτοιο, που το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υποβάθμισε πρόσφατα τις προβλέψεις του για την ανάπτυξη της ευρωζώνης κατά 0,4 ποσοστιαία μονάδα, στο 3,9%.
Ο Paolo Gentiloni, επικεφαλής Οικονομικών της Κομισιόν, θα παρουσιάσει τη νέα του εκτίμηση το πρωί της Πέμπτης 10 Φεβρουαρίου.
Όλα, φυσικά, υπόκεινται σε αλλαγές πριν από τη δημοσίευση: Οι παράγοντες ροής περιλαμβάνουν την αύξηση της έντασης μεταξύ Δύσης και Ρωσίας σχετικά με την Ουκρανία και τον συνεχή κίνδυνο εμφάνισης νέων παραλλαγών του κορωνοϊού.
Ωστόσο, η συνεχιζόμενη αβεβαιότητα χρησιμεύει ως καλός λόγος για να χαλαρώσει ο κανόνας του χρέους του Συμφώνου Σταθερότητας πριν αλλάξει, σύμφωνα με τον Gentiloni.
«Είδαμε τα αποτελέσματα της πρόωρης αυστηροποίησης, των μέτρων λιτότητας, ξεκάθαρα στον απόηχο της τελευταίας κρίσης, πριν από μια δεκαετία», είπε ο Ιταλός σε ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Μποκόνι.
«Πιστεύω ότι οι κανόνες πρέπει να μεταρρυθμιστούν για να διασφαλιστεί ότι τα υψηλά επίπεδα χρέους θα μειωθούν με σταδιακό και ρεαλιστικό τρόπο, χωρίς να πνίγεται η ανάπτυξη».
Νέες πραγματικότητες
Μεταξύ των κρατών που ενδιαφέρονται περισσότερο είναι το Βέλγιο, η Κύπρος, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία, που έχουν χρέος πάνω από το 100% του ΑΕΠ. Η επιβολή των κανόνων με τη σημερινή τους μορφή θα πυροδοτούσε μια νέα εποχή λιτότητας, παρόμοια με αυτή που ακολούθησε την οικονομική κατάρρευση του 2008 και έφερε την ευρωζώνη στην κρίση δημόσιου χρέους και τα πακέτα διάσωσης.
«Η διασφάλιση σταδιακής δημοσιονομικής προσαρμογής στα κράτη μέλη με υψηλό χρέος είναι απαραίτητη για τη σταθεροποίηση και στη συνέχεια τη μείωση των δεικτών χρέους, ενώ η πολύ απότομη εξυγίανση θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη και, ως εκ τούτου, τη βιωσιμότητα του χρέους», ανέφερε το έγγραφο 11 σελίδων.
Ωστόσο, η Επιτροπή θα είναι πιο αυστηρή όσον αφορά την επιβολή του ανώτατου ορίου 3% στα ετήσια δημοσιονομικά ελλείμματα, εκτός εάν οι χώρες μπορούν να αποδείξουν πώς σχεδιάζουν να περιορίσουν τις δαπάνες τους.