Το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας για το 2025 απονέμεται στον Ούγγρο συγγραφέα Λάσλο Κρασναχορκάι, «για το συναρπαστικό και οραματικό του έργο που, εν μέσω αποκαλυπτικού τρόμου, επιβεβαιώνει τη δύναμη της τέχνης».
Ο Λάσλο Κρασναχορκάι είναι ένας από τους κορυφαίους συγγραφείς της κεντροευρωπαϊκής παράδοσης που εκτείνεται από τον Κάφκα μέχρι τον Τόμας Μπέρνχαρντ και χαρακτηρίζεται από παραλογισμό και γκροτέσκα υπερβολή. Ταυτόχρονα στρέφει το βλέμμα στην Ανατολή υιοθετώντας έναν πιο στοχαστικό τόνο.
Έχει τιμηθεί με πλήθος βραβείων (ανάμεσά τους το βραβείο Kossuth, που αποτελεί την πιο σημαντική διάκριση της Ουγγαρίας, και το γερμανικό βραβείο Bestenliste-Prize). Το 2015 τιμήθηκε με το Διεθνές Βραβείο Μπούκερ. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, τα γερμανικά, τα γαλλικά, τα ισπανικά, τα ιταλικά, τα πολωνικά, τα τσέχικα, τα βουλγάρικα, τα εβραϊκά, τα ιαπωνικά και στα ελληνικά, από τις εκδόσεις Πόλις.
Γεννήθηκε το 1954 στη μικρή πόλη Γκιούλα στη νοτιοανατολική Ουγγαρία, κοντά στα ρουμανικά σύνορα. Μια παρόμοια απομακρυσμένη αγροτική περιοχή είναι η σκηνή του πρώτου μυθιστορήματός του «Το τανγκό του Σατανά» που εκδόθηκε το 1985 το οποίο σημείωσε αίσθηση στην Ουγγαρία και αποτέλεσε το πρωτοποριακό έργο του βαθιά πολιτικού συγγραφέα.
Το μυθιστόρημα απεικονίζει, με έντονα υποβλητικούς όρους, μια άπορη ομάδα κατοίκων σε ένα εγκαταλελειμμένο συλλογικό αγρόκτημα στην ουγγρική ύπαιθρο λίγο πριν την πτώση του κομμουνισμού. Σιωπή και προσμονή βασιλεύουν, μέχρι που δύο χαρισματικοί άντρες που όλοι πίστευαν ότι ήταν νεκροί, εμφανίζονται ξαφνικά. Το μυθιστόρημα μεταφέρθηκε σε μια εξαιρετικά πρωτότυπη ταινία το 1994 σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη Μπέλα Ταρ.
Λίγα λόγια για τα Νόμπελ Λογοτεχνίας
Για τους νικητές των Νόμπελ Λογοτεχνίας αποφασίζει η Σουηδική Ακαδημία (έχει 18 μέλη με ισόβια θητεία), η οποία ιδρύθηκε το 1786 από τον Σουηδό βασιλιά Γουσταύο Γ΄. Μέλη της είναι διακεκριμένοι άνθρωποι των Γραμμάτων από τη Σουηδία, δηλαδή συγγραφείς, γλωσσολόγοι, ιστορικοί, μελετητές της λογοτεχνίας και ένας νομικός.
Δικαίωμα υποβολής προτάσεων έχουν τα μέλη της Σουηδικής Ακαδημίας και άλλων ιδρυμάτων και εταιρειών, καθηγητές λογοτεχνίας και γλωσσολογίας σε πανεπιστήμια και κολέγια, συγγραφείς ήδη βραβευμένοι με Νόμπελ Λογοτεχνίας, καθώς και πρόεδροι των συλλόγων συγγραφέων που αντιπροσωπεύουν τη λογοτεχνική παραγωγή στις χώρες τους.
Η επιλογή των υποψηφίων είναι μια αυστηρά κλειστή διαδικασία και τα ονόματα δεν αποκαλύπτονται για 50 χρόνια. Μπορούν να δημοσιοποιηθούν μόνο μετά την πάροδο αυτού του διαστήματος. Κατά καιρούς εμφανίζονται διάφορες λίστες με φαβορί. Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, οι λίστες αυτές περιλαμβάνουν τα προγνωστικά και τις αποδόσεις των στοιχηματικών εταιριών, αλλά και εκτιμήσεις ανθρώπων που αναλύουν τα μέχρι τώρα δεδομένα των βραβεύσεων.
Το Νόμπελ Λογοτεχνίας που ανακοινώθηκε σήμερα είναι το 118ο από το 1901, τη χρονιά δηλαδή που άρχισαν να απονέμονται. Τέσσερα από αυτά τα βραβεία δόθηκαν από κοινού. Αξίζει να σημειωθεί ότι από τις 118 βραβεύσεις μόλις 18 φορές το βραβείο δόθηκε σε γυναίκες συγγραφείς. Το περσινό βραβείο απονεμήθηκε στην Νοτιοκορεάτισσα συγγραφέα Χαν Γκανγκ.