Η θεαματική σκηνοθεσία του απόπλου του τέταρτου, μεγαλύτερου και ισχυρότερου πλωτού γεωτρύπανου της Τουρκίας, ονόματι “Αμπντουλχαμίτ Χαν”, από το λιμάνι του Τάσουτζου της Μερσίνας ήταν αντάξια ενός Ταγίπ Ερντογάν: με από αέρος επιθεώρηση του αρχηγού του τουρκικού κράτους και εντέλει προσνήωση με ελικόπτερο.
Η πρώτη αποστολή του “Αμπντουλχαμίτ Χαν”, ωστόσο, υπήρξε αναντίστοιχη των μέχρι τώρα αγέρωχων διακηρύξεων της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας – και των ανησυχιών της Αθήνας. Από όλα τα πιθανά σενάρια προς το παρόν (αλλά αυτό βεβαίως δεν αποτελεί παντοτινή αυτοδέσμευση) επικρατεί το ηπιότερο. Στόχος του πλωτού γεωτρύπανου ανακοινώθηκε ότι είναι η θέση Yörükler-1, μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου, σε απόσταση μόλις 55 χιλιομέτρων από τις τουρκικές ακτές.
Το μήνυμα, πάντως, που στέλνει ο απόπλους του “Αμπντουλχαμίτ Χαν” ισχύει και χωρίς περισσότερο παράτολμες επιλογές. Είναι ένα μήνυμα που απευθύνεται καταρχήν προς το εσωτερικό, όπως κατέδειξε και η ομιλία του Ερντογάν, αλλά όχι αποκλειστικά προς αυτό.
Πρόκειται για το μήνυμα της ανάδυσης μιας αυτοδύναμης Τουρκίας, η οποία, καλύπτοντας μέσα στα είκοσι τελευταία χρόνια τα κενά δεκαετιών, όπως υποστήριξε ο ίδιος ο Ερντογάν, ξεπερνά τα εμπόδια που της έθεταν τόσο οι τεχνολογικές της ελλείψεις όσο και τα “σχέδια αποκλεισμού της” από τη Μεσόγειο και διεκδικεί την ενεργειακή και όχι μόνο ενδυνάμωσή της.
Πρόκειται βεβαίως για μία εικόνα που δεν ταιριάζει καθόλου με αυτήν που αντικρίζει στη δύσκολη καθημερινότητά του ο Τούρκος πολίτης εν μέσω οικονομικής κρίσης. Όμως, ισχύουν και οι δύο, κατά τρόπο χαρακτηριστικό του παραδόξου μείγματος ισχύος και ευαλωτότητας που είναι η σύγχρονη Τουρκία. Άλλωστε, το μήκους 238 μέτρων “Αμπντουλχαμίτ Χαν”, που έχει πλήρωμα 200 ατόμων και δυνατότητα να πραγματοποιεί εξορύξεις σε πολύ μεγαλύτερα βάθη από ό,τι τα τρία προϋπάρχοντα τουρκικά πλωτά γεωτρύπανα, είναι πραγματικότητα και όχι προεκλογική “μακέτα”. Και τα οικονομικά προβλήματα της Τουρκίας αποδίδονται σε μεγάλο βαθμό, όπως επεσήμανε και ο Ερντογάν, στην ενεργειακή της εξάρτηση, την οποία προσδοκάται να θεραπεύσουν οι έρευνες για υδρογονάνθρακες στον Βορρά και τον Νότο, “χωρίς να ζητηθεί η άδεια κανενός”.
Στον Βορρά, οι ελπίδες επενδύονται στο κοίτασμα φυσικού αερίου, φερόμενου όγκου 540 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων που ανακαλύφθηκε στη Μαύρη Θάλασσα, εκεί όπου χάρη και στην αξιοποίηση της Σύμβασης του Μοντρέ έχει εγκαθιδρυθεί ένα ρωσο-τουρκικό condominium χωρίς ενοχλητικές παρεμβολές τρίτων.
Στην ανατολική Μεσόγειο τα πράγματα είναι ασφαλώς περισσότερο περίπλοκα. Αλλά οι φιλοδοξίες της Τουρκίας δεν θα έχουν εκπληρωθεί, εάν δεν βρουν εφαρμογή και στις τρεις θάλασσες που την περιβάλλουν, συμπεριλαμβάνοντας και το Αιγαίο. Η φυσική επικοινωνία των τριών αυτών θαλάσσιων χώρων εικονογραφεί και την απόλυτη γεωπολιτική διασύνδεσή τους.
Η πολυμέρεια δεν είναι βέβαια ιδιαίτερα αρεστή στην Άγκυρα. Προτιμά τις ανά ζεύγη διαπραγματεύσεις που θα υπακούουν στη λογική του συσχετισμού ισχύος. Εξού και η τουρκική πολιτική ηγεσία έχει το τελευταίο διάστημα ερεθιστεί περισσότερο από οτιδήποτε άλλο με την ισχυρή παρεμβολή τρίτων, διά της ανάπτυξης αμερικανικών βάσεων στην ελληνική επικράτεια.
Δεν πρόκειται ακριβώς για “αντιδυτικισμό”, αλλά, όπως φανερώνει η πρόσφατη στροφή της ρητορικής των Τούρκων ιθυνόντων εκ νέου σε φιλοδυτική κατεύθυνση, για τη λογική ότι τοποτηρητής της Δύσης στην περιοχή είναι η Τουρκία αυτοπροσώπως – η χώρα, όπως αυτοπεριγράφεται, με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ και τον κρίσιμο, υπέρ της κοινής υπόθεσης, ρόλο σε πολλαπλά μέτωπα, που δεν θα πρέπει να μπαίνει στο ίδιο ζύγι με τις “ιδιοτελείς παρενοχλήσεις”, όσων, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, “καταχρώνται” τη συμμετοχή τους στους ευρωατλαντικούς θεσμούς.
Το ότι, τέλος, το τέταρτο πλωτό γεωτρύπανο της Τουρκίας έλαβε την ονομασία “Αμπντουλχαμίτ Χαν” δείχνει την ολοκλήρωση της “τουρκο-ισλαμικής σύνθεσης”, καθώς η μνήμη του τελευταίου Χαλίφη που βασίλεψε χωρίς συνταγματικούς περιορισμούς και αντιστάθηκε στην απομείωση της οθωμανικής ισχύος έρχεται να καθαγιάσει ένα πρότζεκτ, του οποίου οι εμπνευστές και θιασώτες βρίσκονται κατεξοχήν στον χώρο των ενόπλων δυνάμεων και των εθνικιστών αξιωματικών.
