Η πολιτική και οικονομική τάξη της Ευρώπης έχει την ψευδαίσθηση ότι οι χρηματοπιστωτικές κρίσεις στις ΗΠΑ δεν έχουν σχεδόν καμία σχέση με αυτές.
Κάθε φορά διαψεύδονται.
Οι τράπεζες της ευρωζώνης έχουν μέχρι στιγμής αποσείσει τη μετάδοση από την πτώση του ντόμινο μεταξύ των περιφερειακών τραπεζών της Αμερικής, οι οποίες σήμερα βρίσκονται σε τριπλή κατάσταση φυγής καταθέσεων, αποπληθωρισμού των εμπορικών ακινήτων και απώλειας χαρτοφυλακίου από την κατοχή αμερικανικών χρεογράφων.
Υπάρχει μεγάλος αυτοϊκανοποιητικός ενθουσιασμός στους πολιτικούς κύκλους της ΕΕ, όπου αποτελεί άρθρο πίστης ότι οι αυστηρότεροι ευρωπαϊκοί κανονισμοί έχουν καταστείλει το πρόβλημα.
Στο οποίο μπορεί κανείς να απαντήσει μόνο: δόξα τω Θεώ γι’ αυτό.
Χωρίς πυρομαχικά
Αν κάτι πάει στραβά – και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να πάει, δεδομένης της καλπάζουσας συρρίκνωσης της προσφοράς χρήματος – η ευρωζώνη εξακολουθεί να μην διαθέτει τους απαραίτητους μηχανισμούς για να περιορίσει μια τραπεζική κρίση.
Οι αρχές της ΕΕ δεν έχουν τη νομική εξουσία να διεξάγουν το είδος των μέτρων διάσωσης που μόλις επινόησαν το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και η Ομοσπονδιακή Εταιρεία Ασφάλισης Καταθέσεων, ενεργώντας συντονισμένα.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ουάσινγκτον τα κατάφερε καλά.
Οι ΗΠΑ προσκάλεσαν ακούσια ένα ευρύτερο καθοδικό σπιράλ, επιμένοντας ότι οι τράπεζες πρέπει να κατασχεθούν και οι μέτοχοι και οι ομολογιούχοι πρέπει να εξαλειφθούν, προτού υπάρξει μια επιδοτούμενη εξαγορά.
Τώρα είναι ακόμη πιο δύσκολο για κάθε τράπεζα που βρίσκεται σε δυσχερή θέση να αντλήσει κεφάλαια ή να βρει αγοραστή.
Ποιος ακριβώς είναι υπεύθυνος για τη διάσωση των τραπεζών στην ευρωζώνη και με ποιους νομικούς όρους;
Η οδηγία για την ανάκαμψη και εξυγίανση των τραπεζών (BRRD) δεν επιτρέπει στις εθνικές κυβερνήσεις να διασώσουν ανασφάλιστους καταθέτες σε περίπτωση κρίσης.
Δεν υπάρχει ισοδύναμη ρήτρα με τη ρήτρα εξαίρεσης “συστημικού κινδύνου” των ΗΠΑ, η οποία περιόρισε (για λίγο) τη μετάδοση μετά την κατάρρευση της Silicon Valley Bank.
Η BRRD είναι απλά ένα… πρόγευμα.
Σκοπός της είναι να διασφαλίσει ότι οι φορολογούμενοι δεν θα βρεθούν ποτέ ξανά στη θέση να σώσουν τις τράπεζες.
Αντ’ αυτού, αυτό που κάνει είναι να εγγυάται τον όλεθρο.
Οι όροι
Οι όροι είναι τόσο σκληροί και τόσο αντιφατικοί, ώστε πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες δεν θα μπορούσαν να ανταποκριθούν στο όριο της “διάσωσης” χωρίς να χρειαστεί να κατασχέσουν τις καταθέσεις των απλών αποταμιευτών (όπως συνέβη στην Κύπρο).
Το βαθύτερο σημείο είναι ότι η ευρωζώνη δεν ολοκλήρωσε ποτέ την από καιρό υποσχόμενη τραπεζική ένωση.
Δεν υπάρχει ακόμη κοινή ασφάλιση καταθέσεων για τις τράπεζες.
Ο διαβόητος βρόχος της καταστροφής από το 2011-2012 ζει.
Κάθε χώρα εξακολουθεί να είναι υπεύθυνη για τη διάσωση των δικών της τραπεζών, παρόλο που δεν μπορεί να τυπώσει το δικό της χρήμα ή να ορίσει τα δικά της επιτόκια, και δεν έχει πλέον τον δικό της δανειστή έσχατης ανάγκης- και παρόλο που δεν έχει κανένα μέσο να εμποδίσει τις επικίνδυνες εισροές κερδοσκοπικών κεφαλαίων (όπως συνέβη στην Ισπανία).
Μια τραπεζική κρίση εξακολουθεί να απειλεί να παρασύρει μαζί της στην άβυσσο οποιοδήποτε από τα κράτη της ευρωζώνης με υψηλό χρέος.
Το ακόμη βαθύτερο σημείο είναι ότι η Γερμανία, η Ολλανδία και τα κράτη-πιστωτές του Βορρά εξακολουθούν να αρνούνται να αποδεχθούν τη δημοσιονομική ένωση και τη μόνιμη έκδοση κοινού χρέους, για τον εύλογο λόγο ότι κάτι τέτοιο θα εξανδραποδίσει τη φορολογική και καταναλωτική κυριαρχία των δικών τους κοινοβουλίων.
Ούτε θέλουν να μοιραστούν την πιστωτική τους κάρτα με τις μη μεταρρυθμισμένες οικονομίες του Νότου με υψηλό χρέος.
Αυτό αφήνει το μπλοκ εκτεθειμένο σε ένα δράμα “εξάπλωσης” κινδύνου κάθε φορά που το πρόβλημα χτυπάει.
Η αδυναμία της ΕΚΤ
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα βρίσκεται σε δυσμενή θέση, την οποία εν μέρει η ίδια δημιούργησε.
Ο πυρήνας του πληθωρισμού έχει κολλήσει στις 5,6 μονάδες βάσης μετά από άνοδο για αρκετούς μήνες, αλλά η οικονομία της ευρωζώνης έχει βαλτώσει και βρίσκεται σχεδόν σε συνθήκες ύφεσης.
Ο τραπεζικός δανεισμός συρρικνώνεται.
Η τελευταία έρευνα της ΕΚΤ για τον τραπεζικό δανεισμό αναφέρει ότι οι τράπεζες έχουν αυστηροποιήσει τα καθαρά πιστωτικά πρότυπα με τον ταχύτερο ρυθμό από την κρίση χρέους της ευρωζώνης, γεγονός που θα έχει ισχυρές συνέπειες σε μια οικονομία με πρωτόγονες κεφαλαιαγορές, η οποία εξακολουθεί να βασίζεται στον τραπεζικό δανεισμό για το 93% των συνολικών πιστώσεων.
Ο κίνδυνος μιας πλήρους πιστωτικής κρίσης αυξάνεται μέρα με τη μέρα.
Το διοικητικό συμβούλιο θεωρεί ότι ο πληθωρισμός είναι η μεγαλύτερη άμεση απειλή.
Όχι μόνο αύξησε τα επιτόκια κατά ένα τέταρτο της μονάδας την Πέμπτη και σηματοδότησε ότι θα ακολουθήσουν άλλες δύο, αλλά δήλωσε επίσης ότι θα διπλασιάσει τον ρυθμό της ποσοτικής σύσφιξης, η οποία επιταχύνει τη μείωση του ευρέος χρήματος Μ3.
Απομακρύνει ένα κρίσιμο στήριγμα για τις πιο αδύναμες τράπεζες στην Ιταλία και την Ισπανία.
Τα τραπεζικά προβλήματα
Επίσης, δεν έχουν ληφθεί μέτρα για να αμβλυνθεί το πλήγμα, καθώς τα φθηνά δάνεια έκτακτης ανάγκης (TLTROs) ύψους 1,2 δισ. ευρώ λήγουν σε δόσεις.
Περίπου 470 δισ. ευρώ πρέπει να επιστραφούν στην ΕΚΤ τον επόμενο μήνα.
“Πιστεύουμε ότι αυτό δεν ήταν συνετό δεδομένης της παγκόσμιας τραπεζικής πίεσης”, δήλωσε ο Krishna Guha από την Evercore ISI.
Η έκθεση της Τράπεζας της Ιταλίας για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα ότι “λίγο κάτω από τις μισές ιταλικές τράπεζες δεν έχουν επαρκή αποθέματα για την αποπληρωμή των TLTROs τα επόμενα τρίμηνα”.
Μπορούν να βρουν άλλες πηγές χρηματοδότησης, αλλά μόνο με πολύ υψηλότερο κόστος δανεισμού, που τρώει τα λειτουργικά τους περιθώρια.
Τους επόμενους μήνες θα διαπιστώσουμε αν αυτή η νομισματική σύσφιξη, σε αυτή τη συγκυρία, είναι ή όχι μια μεγάλη γκάφα που μοιάζει με την υπερβολική πολιτική της ΕΚΤ το 2008, την ώρα που η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση πλησίαζε- και πάλι το 2011, την ώρα που οι ιταλικές και ισπανικές αγορές ομολόγων κατέρρεαν.
Στα χαρτιά, οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι υγιείς.
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έχουν μειωθεί στο ασήμαντο 2%.
Το συνολικό κεφάλαιο της κατηγορίας 1 (CET1) είναι ασφαλές 15,27% και ο δείκτης κάλυψης ρευστότητας είναι άφθονος και ανέρχεται σε 161%.
Αλλά η Credit Suisse είχε επίσης ισχυρά αποθέματα ασφαλείας.
Αυτό δεν σταμάτησε τον θάνατο από τη φυγή των καταθέσεων.
Οι ευρωπαϊκές τράπεζες αντιμετωπίζουν λίγο πολύ την ίδια απειλή με τις αμερικανικές τράπεζες.
Η διαφορά είναι ότι ο κύκλος σύσφιξης ξεκίνησε αρκετούς μήνες αργότερα και θα τις επηρεάσει αργότερα.
Κάθονται και αυτές πάνω σε μεγάλες απώλειες από χαρτοφυλάκια ομολόγων που απέκτησαν όταν τα επιτόκια ήταν -0,50% και τα περισσότερα ευρωπαϊκά κρατικά ομόλογα διαπραγματεύονταν με αρνητικές αποδόσεις.
Η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών διέταξε έρευνα για αυτόν τον “κίνδυνο επιτοκίου”, αλλά δεν μας έχει πει ακόμη πόσο μεγάλες είναι αυτές οι απώλειες.
Η αγορά ακινήτων
Οι τράπεζες της ευρωζώνης είναι ακόμη πιο εκτεθειμένες στην φούσκα των εμπορικών ακινήτων από τις αντίστοιχες των ΗΠΑ, καθώς μικρότερο μέρος του κινδύνου μετακυλίεται σε άλλους σε πακέτα ενυπόθηκων τίτλων.
Επιπλέον, χρηματοδοτούν άμεσα στεγαστικά δάνεια και διατηρούν 4,1 τρισεκατομμύρια ευρώ από αυτά στα βιβλία τους.
Τα έσοδα που λαμβάνουν από τα παλαιά στεγαστικά δάνεια επισκιάζονται από τους τόκους που πρέπει τώρα να πληρώνουν για να προσελκύσουν καταθέσεις.
Αυτό που έχουν κοινό οι τράπεζες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού είναι ότι έχουν πέσει θύματα συλλογικής κακοδιαχείρισης από τις ρυθμιστικές αρχές και τις κεντρικές τράπεζες που είναι υπεύθυνες για το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Ο Jacques de Larosière, πρώην διοικητής της Banque de France και πρώην επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, εξαπέλυσε ένα καταπέλτη για το Φόρουμ των Επίσημων Νομισματικών και Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων.
Κατηγορεί τις ίδιες τις αρχές ότι υπονόμευσαν το ιδιωτικό τραπεζικό σύστημα με διαταραγμένες ποσότητες QE πολύ καιρό αφότου αυτό είχε γίνει οικονομικά τοξικό.
“Οι κεντρικές τράπεζες, δεν προάγουν τη σταθερότητα, παρέδωσαν ένα μάθημα μάστερ στο πώς να οργανώνουν μια χρηματοπιστωτική κρίση.
“Μου θυμίζει την κλασική ιστορία του Γκαίτε για τον μαθητευόμενο μάγο, του οποίου η αδέξια χρήση μαγικών δυνάμεων παράγει ένα ανεξέλεγκτο μονοπάτι καταστροφής”, είπε.
Η φαουστική συμφωνία τους πρόλαβε τελικά.
