Ετοιμάζουν την νέα υγειονομική δικτατορία;
Θα μπορούσε η γρίπη των πτηνών να προκαλέσει την επόμενη πανδημία; Για «ανοιχτό σενάριο» κάνουν λόγο οι επιστήμονες εντός και εκτός της χώρας, καθώς τα δεδομένα δείχνουν πως δεν πρόκειται για αμελητέα απειλή. Μάλιστα, η συζήτηση αναζωπυρώθηκε έπειτα από την πρόσφατη καταγραφή κρουσμάτων σε κατοικίδιες και αδέσποτες γάτες στην Πολωνία, γεγονός που επιβεβαιώνει πως μεταλλάξεις του ιού μεταδίδονται πλέον πιο εύκολα στα θηλαστικά.
Ενδεικτικά αναφέρεται πως τον περασμένο Απρίλιο οικόσιτος σκύλος στον Καναδά προσβλήθηκε από τον Η5Ν1 και πέθανε όταν έφαγε αγριόχηνα.
Σύμφωνα με παλαιότερο δημοσίευμα του «Guardian», τον περασμένο Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο περισσότερα από 3.000 θαλάσσια λιοντάρια πέθαναν από τη γρίπη των πτηνών στο Περού. Αντίστοιχα, στη Ρωσία μολύνθηκαν φώκιες, ενώ αρκετά δελφίνια πέθαναν στη Βρετανία.
Υπό τις εξελίξεις αυτές, οι ειδικοί προσπαθούν να επιβεβαιώσουν εάν το ξέσπασμα κρουσμάτων οφείλεται στη δυνατότητα μετάδοσης από θηλαστικό σε θηλαστικό ή εάν πρόκειται για ομάδες ζώων που τρέφονται από μολυσμένα πτηνά. Στο μικροσκόπιο, λοιπόν, βρίσκονται πια και οι πρόσφατες περιπτώσεις μολυσμένων γατών στην Πολωνία.
«Προς το παρόν δεν έχει διευκρινιστεί πλήρως αν ο ιός μπορεί να μεταδοθεί μεταξύ των γατών ή αν τα περιστατικά γρίπης οφείλονται σε μεμονωμένες μεταδόσεις από πτηνά σε γάτες ή άλλη κοινή πηγή» διευκρινίζει μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και αντιπρόεδρος του ΕΟΔΥ Δημήτρης Παρασκευής και η προϊσταμένη Διεύθυνσης Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης για τα Λοιμώδη Νοσήματα του Οργανισμού Κασσιανή Μέλλου.
Συνεπώς και δεδομένου ότι το δεύτερο σενάριο δεν μπορεί να αποκλειστεί, έως ότου υπάρχουν διαθέσιμα περισσότερα στοιχεία σχετικά με τον ακριβή τρόπο διασποράς «δεν μπορούμε να συμπεράνουμε αν ο ιός έχει μεταλλαχθεί για να μεταδίδεται μεταξύ των γατών. Από πρώιμα δεδομένα δεν υπάρχουν ενδείξεις εκτεταμένων αλλαγών στο γονιδίωμα του ιού, αλλά, όπως προαναφέρθηκε, παραμένουμε επιφυλακτικοί στις εκτιμήσεις μας».
«Η κατάσταση επιτηρείται»
Στο ερώτημα εάν ο ιός της γρίπης των πτηνών θα μπορούσε να ευθύνεται για την επόμενη υγειονομική κρίση, ο αντιπρόεδρος του ΕΟΔΥ παραδέχεται πως θα μπορούσε να «αποτελέσει μια πιθανή απειλή για το μέλλον και για αυτό τον λόγο επιτηρείται συστηματικά». Την ίδια άποψη εκφράζει στα «ΝΕΑ» και ο καθηγητής Πνευμονολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης Νίκος Τζανάκης, τονίζοντας πως ο Η5Ν1 έχει μολύνει έως και σήμερα 30 είδη θηλαστικών.
Πάντως, «παρότι έχουν παρατηρηθεί μεταδόσεις σε θηλαστικά ή μεμονωμένα περιστατικά σε ανθρώπους, η κατάσταση δεν είναι ακόμα ανησυχητική. Προκειμένου ο ιός να γίνει μεταδοτικός στους ανθρώπους θα πρέπει να προσαρμοστεί, διαδικασία που απαιτεί μεγάλο αριθμό μεταδόσεων στον άνθρωπο, ή πιθανόν σε ένα συγγενικό μας είδος. Σε κάθε περίπτωση, τόσο στη χώρα μας όσο και παγκοσμίως η κατάσταση επιτηρείται προκειμένου να αποτραπεί μια υγειονομική κρίση από τη γρίπη των πτηνών» συμπληρώνει ο Δημήτρης Παρασκευής.
«Τα θηλαστικά είναι πιο στενά συγγενικά»
Οσο, όμως, ο ιός παραμένει σε κυκλοφορία είναι βέβαιο πως θα εξελίσσεται. Οπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Πανεπιστημίου του Cambridge (13 Ιουνίου), «τα θηλαστικά είναι πιο στενά συγγενικά με τον άνθρωπο, επομένως είναι πιο πιθανό να μεταδώσουν τον ιό σε εμάς. Είναι γνωστό ότι οι νυχτερίδες, οι αρουραίοι, οι γάτες, ακόμη και οι καμήλες μεταφέρουν παθογόνα που μπορούν να μεταπηδήσουν στον άνθρωπο».
O καθηγητής Derek Smith, διευθυντής του Κέντρου για την Εξέλιξη Παθογόνων στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, κάνει μια αναδρομή στο παρελθόν και στέκεται στο 1997, όταν στο Χονγκ Κονγκ 18 άνθρωποι μολύνθηκαν, εκ των οποίων οι έξι πέθαναν: «Το στέλεχος της γρίπης των πτηνών στο Χονγκ Κονγκ σκότωσε το ένα τρίτο των ανθρώπων που μόλυνε. Αν αυτό μπορούσε να αρχίσει να μεταδίδεται απευθείας μεταξύ των ανθρώπων, θα ήταν καταστροφή».
Σημειώνεται πως από το 2003 έχουν αναφερθεί στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας 873 ανθρώπινες μολύνσεις με ιούς A(H5N1) εκ των οποίων οι 458 ήταν θανατηφόρες. Ωστόσο, έρευνες ήδη διεξάγονται για ένα αποτελεσματικό εμβόλιο έναντι του Η5Ν1, ενώ ορόσημο αποτέλεσε και η πρόσφατη ανακάλυψη του γονιδίου BTN3A3 που εμποδίζει τους περισσότερους ιούς της γρίπης των πτηνών να «περάσουν» στον άνθρωπο.
Ο καθηγητής Massimo Palmarini, επικεφαλής της μελέτης και διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου Ιολογίας της Γλασκώβης, σημείωσε μετά τη δημοσίευση εξαετούς έρευνας στο «Nature», πως εάν διαπιστωθεί ένας γονιαδιακά ανθεκτικός ιός «μπορούμε να κατευθύνουμε τα προληπτικά μέτρα σε αυτόν νωρίτερα για να αποτρέψουμε τη διάχυση στον άνθρωπο».