Μετά από μήνες εικασιών για το πότε θα ξεκινήσει και ποιοι θα είναι οι στόχοι της, η πολυαναμενόμενη αντεπίθεση της Ουκρανίας εξαπολύθηκε στις αρχές Ιουνίου (φωτογραφία αρχείου, επάνω, από Ukrainian Armed Forces General Staff/via Reuters).
Με λίγες φανφάρες
Ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι χρειάστηκε μερικές μέρες για να το αναγνωρίσει, στις 10 Ιουνίου, αν και ήταν σαφές από τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης ότι η αρχική φάση είχε ξεκινήσει μέρες πριν.
Ενας λόγος που η αντεπίθεση ανακοινώθηκε χωρίς πολλές φανφάρες ήταν ότι μάλλον δεν πήγαινε σύμφωνα με το σχέδιο. Οι απώλειες της Ουκρανίας ήταν βαριές και το κέρδος προφανώς μικρό.
Οι ουκρανικές δυνάμεις μπορεί στη αρχή να ερευνούσαν για σημαντικές αδυναμίες στις ρωσικές γραμμές, αλλά δεν τις βρήκαν.
Οι ρωσικές πηγές αναγνώρισαν σύντομα ότι οι μάχες ήταν σκληρές – όπως συνεχίζουν να είναι. Η αντεπίθεση μπορεί να έχει ακόμα έντονη ορμή, αλλά οι προσπάθειες να παρουσιαστεί ότι μόλις ξεκίνησε είναι σίγουρα παραπλανητικές, γράφει σε ανάλυσή του ο Alexander Hill, καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Κάλγκαρι.
Σημαντικές απώλειες
Η Ουκρανία συγκέντρωσε μεγάλη ποσότητα εξοπλισμού που προμήθευσε η Δύση και μεγάλο αριθμό στρατευμάτων για αυτήν την αντεπίθεση. Σημαντικό μέρος τους έχει ασφαλώς ήδη εξουδετερωθεί και οι απώλειες είναι βαριές.
Το ρωσικό υπουργείο Αμυνας έσπευσε να παράσχει φωτογραφίες δυτικών αρμάτων μάχης που είχαν χτυπηθεί, για να τονίσει ότι ο δυτικός εξοπλισμός απέχει πολύ από το να είναι αλάνθαστος. Τέτοιες καταστροφές επιβεβαιώθηκαν σύντομα από δυτικές πηγές και δεν είναι καθόλου κολακευτικές.
Μετά από εβδομάδες μάχης είναι προφανές ότι οι προηγούμενες αισιόδοξες προσδοκίες για την επιτυχία αυτής της αντεπίθεσης είναι απίθανο να ικανοποιηθούν.
Την ίδια στιγμή, η ευφορία της Ουκρανίας και της Δύσης γι’ αυτό που θεωρήθηκε ευρέως ως ανταρσία ή απόπειρα πραξικοπήματος από την ομάδα Βάγκνερ στη Ρωσία ήταν βραχύβια.
Οι αποτυχημένες ενέργειες του Γεβγκένι Πριγκόζιν δεν έχουν προσφέρει στο Κίεβο τα οφέλη που ήλπιζε στο πεδίο της μάχης.
Αρμα μάχης της Βάγκνερ στο Ροστόφ επί του Ντον (φωτογραφία Reuters)
Oπως προέβλεψαν πολλοί παρατηρητές, μεγάλο μέρος της προσπάθειας της Ουκρανίας δαπανάται στην προσπάθεια να διασπάσει τις ρωσικές γραμμές για να φτάσει στη Θάλασσα του Αζόφ, στα νοτιοανατολικά.
Κάτι τέτοιο θα κόψει τον χερσαίο διάδρομο της Ρωσίας προς την Κριμαία. Ενα πρόβλημα για τις ουκρανικές δυνάμεις είναι ότι αυτό που φαινόταν ως καλή ιδέα γι’ αυτές ήταν κάτι που ανέμενε και η ρωσική πλευρά.
Μάχες στο Μπαχμούτ
Ορισμένες προσπάθειες της Ουκρανίας επεκτείνονται επίσης στην περιοχή του Μπαχμούτ. Σ’ αυτόν τον τομέα, οι ουκρανικές δυνάμεις φαίνεται να προσπαθούν, και με τοπική επιτυχία, ν’ αντιστρέψουν τα ρωσικά κέρδη των τελευταίων μηνών.
Ενώ η Ουκρανία μπόρεσε να εξαπολύσει δύο πετυχημένες αντεπιθέσεις στις περιοχές του Χάρκοβο και της Χερσώνας το 2022, ανακαταλαμβάνοντας σημαντικό έδαφος, αυτές πραγματοποιήθηκαν σε πολύ διαφορετικές συνθήκες από τις σημερινές.
Και στις δύο περιπτώσεις, τα ρωσικά στρατεύματα επέλεξαν ν’ αποσυρθούν ενόψει των ουκρανικών αντεπιθέσεων – τώρα έχουν σκάψει χαρακώματα, παραμένοντας στο έδαφός τους.
Ο ρωσικός στρατός είναι πολύ μεγαλύτερος από ό,τι ήταν το φθινόπωρο του 2022 — περισσότεροι από 300.000 ρώσοι στρατιώτες έχουν κινητοποιηθεί από τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Ενώ οι ρωσικές δυνάμεις πιάστηκαν απροετοίμαστες και χωρίς τους πόρους για ν’ αντιμετωπίσουν τις αντεπιθέσεις το 2022, αυτή τη φορά είναι έτοιμες καθώς οργάνωναν επί μήνες τις περίπλοκες, σε μερικές περιπτώσεις, και σε βάθος αμυντικές θέσεις.
Η προετοιμασία βοήθησε επίσης να μετριαστούν ορισμένα από τα προβλήματα εφοδιασμού που παρατηρήθηκαν το 2022.
Οι ρωσικές δυνάμεις κάνουν καλή χρήση εξοπλισμού, ο οποίος στη Δύση θεωρείται απαρχαιωμένος, αλλά εξακολουθεί να έχει σημαντική αξία στην κατάλληλη θέση.
Εχει προσαρμοστεί ο ρωσικός στρατός
Ο ρωσικός στρατός σίγουρα έμαθε και έχει προσαρμοστεί στη φύση του πολέμου και στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις από το 2022.
Ενα παράδειγμα: Πήρε μέτρα για να μειώσει τη θερμική υπογραφή των τεθωρακισμένων οχημάτων και την ευπάθειά τους στα ουκρανικά αντιαρματικά όπλα.
Τέλος, ο ρωσικός πληθυσμός – και ο στρατός που υποστηρίζει – έχουν αποδεχτεί κυρίως την προοπτική ενός παρατεταμένου πολέμου.
Πολλοί Ρώσοι φαίνεται να αισθάνονται ότι η Ρωσία δεν έχει άλλη επιλογή από το να πολεμήσει, καθώς η Δύση και η Ουκρανία ζητούν αυτό που στην πραγματικότητα οδηγεί σε μια ολοκληρωτική ρωσική ήττα και όχι σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις. Προσωπικά, γνωρίζω πολλούς τέτοιους Ρώσους.
Υπάρχουν ισχυρά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η πρόσφατη ανταρσία ή η απόπειρα πραξικοπήματος της Ομάδας Βάγκνερ αφορούσε περισσότερο τις διαμάχες για την εξουσία εντός της ρωσικής στρατιωτικής ηγεσίας και τον τρόπο αντιμετώπισης του πολέμου, όχι το αν θα έπρεπε να συνεχιστεί.
Εκτόξευση όλμων από τις ουκρανικές δυνάμεις κοντά στο μέτωπο του Μπαχμούτ (φωτογραφία αρχείου από Iryna Rybakova/Press Service of the 93rd Independent Kholodnyi Yar Mechanized Brigade of the Ukrainian Armed Forces/via Reuters)
Ωστόσο, η βραχύβια εξέγερση του Πριγκόζιν προκάλεσε ξεκάθαρα μεγάλη αμηχανία στην κυβέρνηση του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Χωρίς αεροπορική υπεροχή
Οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις έχουν σίγουρα ενθουσιώδεις στρατιώτες και σημαντικές ποσότητες δυτικού εξοπλισμού.
Αλλά δεν έχουν το είδος της αεροπορικής υπεροχής για να διευκολύνουν τον τύπο της χερσαίας προέλασης που ήταν κρίσιμος κατά τους Πολέμους του Κόλπου το 1991 και το 2003, όπου τα δυτικά όπλα χρησιμοποιήθηκαν με καταστροφικά αποτελέσματα.
Μερικές δεκάδες δυτικά αεροσκάφη F-16 πιθανότατα δεν θα άλλαζαν την κατάσταση στον αέρα για την Ουκρανία – οι ρωσικές αεράμυνες εξακολουθούν να είναι μερικές από τις καλύτερες στον κόσμο.
Οι ουκρανικές δυνάμεις επίσης δεν διαθέτουν απεριόριστο ανθρώπινο δυναμικό. Πολλά έχουν γραφτεί στα δυτικά μέσα ενημέρωσης για τις εκτιμώμενες ρωσικές απώλειες και για ζητήματα ανθρώπινου δυναμικού, αλλά πολύ λίγα γι’ αυτά της Ουκρανίας.
Η Ρωσία έχει χάσει μεγάλο αριθμό στρατευμάτων και σημαντικός αριθμός ανδρών που είναι υπόχρεοι στρατιωτικής θητείας έχει διαφύγει στο εξωτερικό. Η Ουκρανία υπέστη επίσης μεγάλες απώλειες που είναι δύσκολο ν’ αναπληρωθούν και εκατομμύρια έχουν εγκαταλείψει τη χώρα.
Δεν θέλουν όλοι οι Ουκρανοί να πολεμήσουν. Ο πολύ μικρότερος πληθυσμός της χώρας τους σημαίνει ότι σίγουρα δεν διαθέτει τους ίδιους ανθρώπινους πόρους με τη Ρωσία.
Μικρές οι πιθανότητες νίκης
Το Κίεβο απλώς δεν έχει την πολυτέλεια να ξεκινήσει επιτυχημένες αντεπιθέσεις, ανεξάρτητα από τον εξοπλισμό που του παρέχει η Δύση.
Οι πρόσθετοι δυτικοί πόροι που προσφέρονται καθώς η αντεπίθεση βρίσκεται σε εξέλιξη μπορεί να ενισχύσουν την ουκρανική θέση, αλλά είναι απίθανο ν’ αποδειχθούν αποφασιστικοί.
Είτε τους αρέσει είτε όχι, όπως πρότεινα το περασμένο φθινόπωρο, αργά ή γρήγορα και οι δύο πλευρές θα πρέπει ν’ αναγνωρίσουν ότι οι πιθανότητες «να κερδίσουν» αυτόν τον πόλεμο είναι μικρές.
Κάποια στιγμή, θα χρειαστεί να υπάρξουν διαπραγματεύσεις – έστω και μόνο για κατάπαυση του πυρός, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του Πολέμου της Κορέας.
Περαιτέρω κλιμάκωση, ίσως με τη συμμετοχή στρατευμάτων του ΝΑΤΟ, μπορεί πραγματικά να διακινδυνεύσει τη χρήση πυρηνικών όπλων.
Ευτυχώς, οι συζητήσεις στους ρωσικούς πολιτικούς κύκλους σχετικά με τη δυνατότητα χρησιμοποίησής τους παραμένουν πολύ υποθετικές, τουλάχιστον προς το παρόν.
