Το κλίμα και η ενέργεια είναι διαφορετικά πράγματα που συνδέονται μόνο στο πλαίσιο του κλιμαποστολής. Δεν συζητώ ενεργειακά ζητήματα εδώ—δεν εμπίπτουν στο αντικείμενο [εκείνης της ανάρτησης]. Ελπίζω ότι θα έχουμε την ευκαιρία να τα συζητήσουμε εν ευθέτω χρόνω σε άλλες αναρτήσεις.
Έτσι, η σημερινή ανάρτηση είναι μια παρέκβαση από το κύριο θέμα, τα μαθηματικά του κλίματος, καθώς σχετίζεται με την ενέργεια. Ήθελα να γιορτάσω μια εργασία που συντάχτηκε από συναδέλφους κι από μένα και δημοσιεύτηκε σήμερα:
G.-F. Sargentis, R. Ioannidis, N. Mamassis, V. Zoukos, and D. Koutsoyiannis, A review of the energy policy in Greece in the last 50 years and its implications for prosperity, Clean Energy and Sustainability, 2 (4), 10021, doi:10.70322/ces.2024.10021, 2024.
[Ανασκόπηση της ενεργειακής πολιτικής στην Ελλάδα τα τελευταία 50 χρόνια και οι επιπτώσεις της στην ευημερία]
Όπως είναι φυσικό, η εργασία αυτή είχε απορριφθεί προηγουμένως, από δύο περιοδικά. Η προϊστορία των απορρίψεων παρατίθεται στον παραπάνω σύνδεσμο. Στην πραγματικότητα, είχαμε υποψιαστεί ότι θα απορριφθεί, λόγω των ενοχλητικών πληροφοριών που περιέχει. Ως εκ τούτου, δεν επιλέξαμε περιοδικά υψηλού προφίλ για να την υποβάλουμε. Αντίθετα, τα κριτήριά μας για την επιλογή περιοδικού ήταν: (α) ένα περιοδικό χαμηλού προφίλ, όχι ξακουστό, (β) ανοικτή πρόσβαση, (γ) προσφορά δωρεάν δημοσίευσης. Ωστόσο, και τα δύο αυτά περιοδικά χαμηλού προφίλ απέρριψαν την εργασία. Θεωρώ αυτές τις απορρίψεις ως μια κλασική περίπτωση αποκλεισμού μιας δημοσίευσης που δεν συμμορφώνεται με το αφήγημα. Οι κριτές ήθελαν απλώς να δώσουν κάποια πρόφαση για το προκαθορισμένο μπλοκάρισμα.
Η εργασία δεν περιέχει μαθηματικά υψηλού επιπέδου ή οποιοδήποτε είδος μοντέλου. Παρουσιάζει απλώς δεδομένα, τα οποία μιλούν από μόνα τους. Δεδομένα σχετικά με τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα από λίγα χρόνια μετά τη δημιουργία της ΔΕΗ μέχρι σήμερα (τελευταίο διαθέσιμο έτος: 2023).
Τα δεδομένα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να βρεθούν. Όταν κάναμε επίσημο αίτημα για δεδομένα της τιμής kWh στην Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) μας απάντησαν ότι δεν είχαν. Την ίδια απάντηση λάβαμε και από τη ΔΕΗ.
Τελικά, μετά από έρευνα ενός εκ των συσυγγραφέων, ο οποίος εργαζόταν στη ΔΕΗ (τώρα συνταξιούχος), ήρθαμε σε επαφή με τον προϊστάμενο Τιμολογιακής Πολιτικής της ΔΕΗ, ο οποίος διατηρούσε τα στοιχεία (πιθανώς από προσωπικό ενδιαφέρον) και πολύ ευγενικά τα μοιράστηκε με μας. Αργότερα τα επαληθεύσαμε σε κάποιες σκονισμένες εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο διαδίκτυο.
Γιατί τα δεδομένα ήταν κρυμμένα, μπορεί να αναρωτηθεί κανείς; Ίσως επειδή λένε μια ενοχλητική αλήθεια; Εν πάση περιπτώσει, δεν είναι πια κρυμμένα, καθώς τα δημοσιεύσαμε στην εργασία σε μορφή πίνακα (Παράρτημα Α). Το παρακάτω σχήμα (από την εργασία) δίνει μια γραφική απεικόνιση.
Πριν από το 2004 ± 2 χρόνια1 , η τάση ήταν πτωτική. Η τεχνολογική ανάπτυξη και η ορθολογική διαχείριση πίεζαν τις τιμές προς τα κάτω. Στη συνέχεια άρχισε η παρακμή, η οποία αντανακλάται στην αύξηση της τιμής της ενέργειας.
Τι συνέβη το 2004; Κατ’ αρχάς, είχαμε τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας. Είχαμε επίσης μια νέα κυβέρνηση, η οποία δύο χρόνια αργότερα (2006) πέρασε νόμο που ρύθμιζε τις τιμές της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας στην Ελλάδα, καθορίζοντας τις τιμές χονδρικής από 73 €/MWh (αιολική) έως 500 €/MWh (ηλιακή), τη στιγμή που η λιανική (νυχτερινή) τιμή ήταν ~50 €/MWh. Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι η ρύθμιση αυτή παρείχε μια γενναιόδωρη επιδότηση που έφτανε το 900% (= (500 – 50) / 50). Ωστόσο, ο υπολογισμός αυτός είναι λανθασμένος. Στην πραγματικότητα, η επιδότηση ήταν πάνω από 3 000%, όπως φαίνεται στη διαφάνεια 4 της παρουσίασής μου:
D. Koutsoyiannis, The unavoidable uncertainty of renewable energy and its management, European Geosciences Union General Assembly 2016, Geophysical Research Abstracts, Vol. 18, Vienna, EGU2016–18430, doi:10.13140/RG.2.2.36312.70400, European Geosciences Union, 2016.
[Η αναπόφευκτη αβεβαιότητα της ανανεώσιμης ενέργειας και η διαχείρισή της]
Μεταγενέστερη νομοθεσία απομείωσε αυτές τις σκανδαλώδεις ρυθμίσεις, οι οποίες ήταν ληστρικές για τους καταναλωτές και προσβλητικές για τη λογική. Ωστόσο, θα ήταν λογικό να αναμένει κανείς ότι η εισαγωγή της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας θα ωθούσε τις τιμές προς τα πάνω — και αυτό επαληθεύεται από το ακόλουθο γράφημα της εργασίας.
Είναι γνωστό ότι οι ρυθμίσεις αυτές υπαγορεύτηκαν από τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το πρόσχημα της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής. Άλλες παλιότερες ρυθμίσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης2 είχαν ως αποτέλεσμα την απώλεια του δημόσιου χαρακτήρα της ΔΕΗ — παρόλο που διατηρήθηκε καταχρηστικά το «Δ» που σημαίνει «Δημόσια». Το πρόσχημα ήταν ότι η ιδιωτικοποίηση θα μείωνε τις τιμές και θα ωφελούσε τους καταναλωτές.
Τα δεδομένα λένε ότι όλα αυτά ήταν ψέματα.
Στην καριέρα μου, το 2004 ήταν μια χρονιά καμπής. Πριν από το 2004, ήμουν σε θέση να διατηρώ μια μεγάλη ερευνητική ομάδα, η οποία πληρωνόταν τακτικά από (κυρίως εθνικά) κονδύλια που δίνονταν για τη μελέτη πραγματικών προβλημάτων. Μετά το 2004, το ενδιαφέρον για την επίλυση προβλημάτων του πραγματικού κόσμου κατέρρευσε. Έτσι, η ερευνητική ομάδα μειώθηκε και ως επί το πλείστον δεν πληρωνόταν. Δεν ήμασταν καλοί στο να πουλάμε λύσεις για προβλήματα του φανταστικού κόσμου, τα οποία ενδιέφεραν την Ευρωπαϊκή Ένωση και, κάτι που μόλυνε και το κράτος-παρία της Ελλάδας.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ελλάδα υιοθέτησε το ευρώ το 2001 και ήταν μεταξύ των πρώτων χωρών που κυκλοφόρησαν τραπεζογραμμάτια και κέρματα ευρώ στις 1 Ιανουαρίου 2002.
