Με σήμα κατατεθέν τον υπερκαταναλωτισμό, οι baby boomers -οι σημερινοί 60ρηδες και άνω- ήταν η πρώτη γενιά μετά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου που είδε βελτίωση του βιωτικού της επιπέδου.
Όμως καθώς τα μέλη της -που αριθμητικά σηματοδότησαν μια πληθυσμιακή «έκρηξη»- περνούν μαζικά πια στη συνταξιοδότηση, στις ΗΠΑ δημιουργούν νέες «στρατιές» αστέγων.
Πλέον «είναι αναμφισβήτητα η ταχύτερα αυξανόμενη ομάδα» σε αυτή την κατηγορία του πληθυσμού, παρατηρεί ο Ντένις Κόλχεϊν, καθηγητής Κοινωνικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια.
Από το 2019 ο ίδιος και συνάδελφοί του έχουν καταγράψει σε μελέτη την ανησυχητική αυτή τάση στις τάξεις των baby boomers, προβλέποντας ότι οι άστεγοι στη Νέα Υόρκη, στο Λος Άντζελες και στη Βοστώνη πιθανόν θα τριπλασιαστεί μέχρι το 2030.
Μέχρι το 1990, όσοι θεωρούνταν χρόνια άστεγοι ήταν 30 ετών, όμως «σήμερα ο μέσος όρος τους είναι τα 62 έτη», αναφέρει η οργάνωση η AARP, που εστιάζει στα προβλήματα της ηλικιακής ομάδας των Αμερικανών άνω των 50.
Αυτή η γήρανση του άστεγου πληθυσμού συνεπάγεται πρόσθετες προκλήσεις για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος που έχει ήδη προσλάβει διαστάσεις ανθρωπιστικής κρίσης σε αμερικανικές μεγαλουπόλεις.
Πολλοί από τους baby boomers αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας, για τα οποία τα περισσότερα -και ήδη κορεσμένα- καταφύγια αστέγων δεν είναι καν προετοιμασμένα.
Κάποια έχουν επεκτείνει τις ιατρικές υπηρεσίες και άλλα έχουν δημιουργήσει ειδικούς χώρους χωρίς κουκέτες, όπου μπορούν να διανυκτερεύουν ηλικιωμένοι που είναι καθηλωμένος σε αναπηρικά αμαξίδια ή αντιμετωπίζουν άλλα σοβαρά προβλήματα κινητικότητας.
«Έχει πάρει διαστάσεις κρίσης», τονίζει ο Ντένις Κόλχεϊν στην Washington Post.
«Μπορεί κάποιος πια να δει ακόμη και ανθρώπους με σακούλες κολοστομίας να ζουν σε σκηνή». Ή ακόμη και στο δρόμο.
Η έλλειψη στέγης ισοδυναμεί για πολλούς με.. θανατική ποινή. Έρευνες έχουν καταδείξει ότι το μέσο προσδόκιμο ζωής για ηλικιωμένα άτομα που δεν έχουν τόπο διαμονής μπορεί να είναι κατά 10 έως και 20 χρόνια μικρότερο από το φυσιολογικό.
«Κληρονομιά» κρίσης
Το φαινόμενο φαντάζει οξύμωρο εάν λάβει κανείς υπόψη ότι, ως γενιά, οι baby boomers έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο πλούτου σε ακίνητη περιουσία στις ΗΠΑ.
Αντιστοιχούν στο 44%, παρότι αποτελούν μόλις το 28% του ενήλικου πληθυσμού.
Συνολικά, τα 72,5 εκατομμύρια των Αμερικανών που γεννήθηκαν μεταξύ του 1946 και του 1964 -όπως οριοθετείται χρονικά σε γενικές γραμμές η γενιά των baby boomers- θεωρούνται από τους πλέον ευκατάστατους.
Ενώ όμως η πρώτη «φουρνιά» αυτής της γενιάς ενηλικιώθηκε μέσα σε ένα κλίμα οικονομικής ευημερίας, η δεύτερη -όσοι γεννήθηκαν μετά τα μέσα της δεκαετίας του ‘50- βρέθηκαν ως νέοι ενήλικες αντιμέτωποι με μια σειρά από κρίσεις.
Κατά την είσοδό τους στην αγορά εργασίας βρέθηκαν αντιμέτωποι με την ύφεση της δεκαετίας του ‘70. Αργότερα, ως 50ρηδες και βάλε, δέχθηκαν νέο πλήγμα με την οικονομική κρίση του 2007-2008.
Ορισμένοι εκτιμάται ότι δεν ανέκαμψαν ποτέ.
Τώρα, καθώς γίνονται η ηλικιακή ομάδα της τρίτης ηλικίας, πολλοί βρίσκονται αντιμέτωποι με την έλλειψη ενός ισχυρού δικτύου κοινωνικής ασφάλισης, αλλά και προσιτής στέγης.
Οι λόγοι που τελικά τους οδηγούν στο δρόμο είναι επίσης πολλοί. Δεν έχουν, δε, απαραίτητα να κάνουν με μεμονωμένες κακές επιλογές.
Μπορεί να είναι ένα στεγαστικό δάνειο που αδυνατούσαν τελικά να αποπληρώσουν, η απώλεια συντρόφου ή εργασίας, μια αρρώστια ή χρόνια προβλήματα υγείας που οδήγησαν σε δυσβάσταχτο ιατρικό χρέος.
Ο υψηλός πληθωρισμός, η συρρίκνωση της προσφοράς οικονομικά προσιτής στέγης, αλλά και της προσφοράς εργασίας, συνδυαστικά με το τέλος του πανδημικού μορατόριουμ στις εξώσεις εκτιμάται ότι τώρα γιγαντώνουν τον πληθυσμό των ηλικιωμένων αστέγων.
Το φαινόμενο, επισημαίνουν οργανώσεις και ειδικοί, δεν είναι καινούργιο.
«Κληρονομήθηκε», αναφέρουν, από την νεοφιλελεύθερη πολιτική επί Ρόναλντ Ρήγκαν, όταν τα κονδύλια για για προσιτή στέγαση μειώθηκαν πάνω από το ήμισυ.
Όμως η συνέχιση και η διόγκωση του προβλήματος σε μια σύγχρονη μάστιγα οφείλεται στο γεγονός ότι έκτοτε, παρά την κλιμακούμενη αστικοποίηση, δεν ελήφθη μέριμνα από τις επόμενες κυβερνήσεις…
Κινούμενοι στα «τυφλά»
Σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Συνασπισμού Κατοικίας Χαμηλών Εισοδημάτων στις ΗΠΑ, σε όλη την αμερικανική επικράτεια υπάρχουν σήμερα διαθέσιμα κατά μέσο όρο μόνο 36 οικονομικά προσιτά ενοικιαζόμενα σπίτια για κάθε 100 φτωχά νοικοκυριά.
Ορισμένες πολιτείες, όπως η Νεβάδα και η Καλιφόρνια, η αναλογία είναι ακόμη μικρότερη από τα 25.
Η παροχή του ομοσπονδιακού Συμπληρωματικού Εισοδήματος Ασφαλείας (SSI) για απόρους γίνεται εν τω μεταξύ από πολύ αυστηρές προϋποθέσεις και πλέον κρίνεται ανεπαρκές, λόγω πληθωρισμού.
Ο πρόεδρος Μπάιντεν έχει ανακοινώσει ένα σχέδιο για τη μείωση της έλλειψης στέγης κατά 25% έως το 2025, εστιάζοντας σε εκείνους που πλήττονται περισσότερο, συμπεριλαμβανομένων των βετεράνων, των ενηλίκων με αναπηρίες και ηλικιωμένους.
Όμως η εγκεκριμένη πια από το Κογκρέσο συμφωνία με τους Ρεπουμπλικανούς για την αύξηση του ανώτατου ορίου χρέους των ΗΠΑ βάζει «ψαλίδι» στις δαπάνες για προγράμματα σαν και αυτά.
Οι μεμονωμένες προσπάθειες που καταβάλλονται σε πολιτειακό επίπεδο ή οι πρωτοβουλίες για την άμβλυνση του προβλήματος από φιλανθρωπικές οργανώσεις σαφώς και δεν συνιστούν ολοκληρωμένη λύση.
Πολλώ μάλλον όταν δεν υπάρχει σαφής εικόνα του προβλήματος.
Μέχρι και σήμερα, δεν υπάρχουν συγκεντρωτικά στοιχεία σε ομοσπονδιακό επίπεδο για τους άστεγους Αμερικανούς ανά ηλικιακή ομάδα.
Οι ετήσιες εκθέσεις του υπουργείου Στέγασης και Αστικής Ανάπτυξης τους κατηγοριοποιούν μεταξύ όσων είναι έως 25 ετών και εκείνων που είναι μεγαλύτεροι, χωρίς να υπάρχουν στοιχεία για τους ηλικιωμένους.
Αυτό, ενώ τα στοιχεία του σύμφωνα με το Κέντρο Προτεραιοτήτων Προϋπολογισμού και Πολιτικών -μια προοδευτική δεξαμενή σκέψης με έδρα την Ουάσιγκτον- δείχνουν ότι το 73% των Αμερικανών, που ζουν στο ή κάτω από το όριο της φτώχειας, πληρώνουν για στέγαση πάνω από το ήμισυ του εισοδήματός τους.