Κομβική στιγμή για τη δημοκρατία στην Τουρκία αποτελεί η σύλληψη του Εκρέμ Ιμάμογλου. Η χώρα διολισθαίνει βαθύτερα στον αυταρχισμό και οι εξελίξεις γύρω από το σχέδιο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για νέα θητεία το 2028 αναμένεται να καθορίσουν το μέλλον της πολιτικής σκηνής αλλά και τις σχέσεις της χώρας με τη Δύση. Με την παγκόσμια τάξη να διαμορφώνεται όλο και περισσότερο από αυταρχικούς ηγέτες όπως ο Ντόναλντ Τραμπ,ο Μπενιαμίν Νετανιάχου , την Ευρώπη να είναι απασχολημένη με τα εσωτερικά της προβλήματα και τον Ερντογάν να ποντάρει στο ότι οι σύμμαχοί του στο ΝΑΤΟ τον χρειάζονται αρκετά και γι’ αυτό δεν θα κλιμακώσουν την πίεση σε βάρος του, οι φιλοδοξίες του «σουλτάνου» αντιμετωπίζουν λιγότερα εμπόδια από ποτέ.
Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι είναι μια λειτουργική δημοκρατία. Ενώ γίνονται εκλογές, η συμμετοχή των ψηφοφόρων είναι συνήθως υψηλή και η διαδικασία χαρακτηρίζεται σε μεγάλο βαθμό δίκαιη, το πρόβλημα εντοπίζεται μακριά από τα εκλογικά κέντρα. Η προφυλάκιση του υπ’ αριθμόν ένα κινδύνου για τη διατήρηση του καθεστώτος Ερντογάν με κατηγορίες διαφθοράς και υποστήριξης της τρομοκρατίας και η προοπτική να μείνει στη φυλακή για χρόνια έχουν βυθίσει τη χώρα στη σοβαρότερη πολιτική κρίση της τελευταίας δεκαετίας, πυροδοτώντας τη μεγαλύτερη κοινωνική αναταραχή από την εξέγερση του Γκεζί το 2013 και την απόπειρα πραξικοπήματος το καλοκαίρι του 2016.
Η σύλληψη του πρώην (πλέον) δημάρχου Κωνσταντινούπολης προκάλεσε μαζικές διαδηλώσεις, σε μια επανάληψη των επεισοδίων της προηγούμενης δεκαετίας, όταν για ακόμη μία φορά η Τουρκία προσπαθούσε να ισορροπήσει μεταξύ του κεμαλικού «κοσμικού κράτους» και των ισλαμικών καταβολών της. Η ομάδα δικηγόρων του Ιμάμογλου έχει ανακοινώσει ότι θα προχωρήσει σε έφεση, ζητώντας την αποφυλάκιση του ηγέτη της αντιπολίτευσης. Ωστόσο, η παραμονή του στη φυλακή δεν αποκλείεται να διαρκέσει αρκετό καιρό, εμποδίζοντάς τον έτσι να θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία το 2028. Μια τέτοια εξέλιξη θα αποτελούσε ανακούφιση για τον Ερντογάν, ο οποίος φέρεται να εξετάζει σοβαρά να αλλάξει το σύνταγμα ώστε να παρατείνει τη θητεία του στο «Λευκό Παλάτι» στην Αγκυρα.
Βία και καταπίεση
Η πρώτη σπίθα που οδήγησε σε μαζικό κίνημα εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλη την Τουρκία ενάντια στην κυβέρνηση του Ερντογάν ήταν η «εξέγερση του Γκεζί». Το 2013 η κοινωνία της Τουρκίας κινητοποιήθηκε ενάντια στην καταστροφή του πάρκου Γκεζί, κομματιού της πλατείας Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης, το οποίο εμπόδιζε τα σχέδια της κυβέρνησης Ερντογάν για την εμπορική αξιοποίησή της. Τρία χρόνια αργότερα, στις 15 Ιουλίου 2016, η απόπειρα πραξικοπήματος στάθηκε αφορμή για σαρωτικές αλλαγές στα πολιτικά πράγματα της χώρας. Σύμφωνα με την τουρκική κυβέρνηση, το αποτυχημένο πραξικόπημα –άφησε πίσω του πάνω από 250 νεκρούς– ενορχηστρώθηκε από ομάδα στρατιωτικών των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων. Η κυβέρνηση Ερντογάν έκανε λόγο για «τρομοκράτες» και «πραξικοπηματίες» που επιχείρησαν να καταλύσουν τη δημοκρατία. Εκτοτε επιχειρήθηκαν εκκαθαρίσεις σε Ενοπλες Δυνάμεις, δημόσιο τομέα, πανεπιστήμια, Δικαιοσύνη, ΜΜΕ και όχι μόνο.
Η καταπιεστική ατμόσφαιρα που έχει επιβληθεί στην Τουρκία μετά τα γεγονότα του 2016 βαθαίνει ακόμη περισσότερο και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν φαίνεται ότι προσπαθεί να καταστείλει κάθε φωνή αμφισβήτησης. Σε αυτό το πλαίσιο, στις 25 Απριλίου 2022 το δικαστήριο καταδίκασε τον Οσμάν Καβάλα, επιχειρηματία που κατηγορείται ότι χρηματοδότησε την εξέγερση του Γκεζί, σε ισόβια κάθειρξη. Το δικαστήριο καταδίκασε επίσης άλλους επτά, λιγότερο επιφανείς κατηγορούμενους, σε 18 χρόνια φυλάκισης τον καθένα, με την κατηγορία της συμμετοχής στην απόπειρα ανατροπής της κυβέρνησης.
Πέρυσι ο Κούρδος ηγέτης του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) Σελαχατίν Ντεμιρτάς, ο οποίος βρίσκεται στη φυλακή της Αδριανούπολης από τον Νοέμβριο του 2016, καταδικάστηκε σε περισσότερα από 42 χρόνια φυλάκισης, με κατηγορίες περί υποκίνησης διαδηλώσεων το 2014 μετά την επίθεση του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) στην κουρδική πόλη Κομπάνι της Συρίας. Είχε καταδικαστεί επιπλέον σε φυλάκιση τριών ετών με την κατηγορίας της προσβολής του Τούρκου προέδρου.
Οι νεκροί της Ταξίμ
Τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν από την τουρκική κυβέρνηση ενάντια στο κίνημα της πλατείας Ταξίμ το 2013 από την ημέρα που ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις μέχρι και τη βίαιη εκκένωσή της ξεπέρασαν αυτό που ονομάζεται «καταστολή». Μέσα σε λιγότερο από έναν μήνα ο απολογισμός ήταν τέσσερις νεκροί και χιλιάδες τραυματίες, ενώ η βία προκάλεσε την οργή της τουρκικής κοινωνίας και διεθνή κατακραυγή. Ο Ερντογάν επέμενε ότι το κίνημα είναι υποκινούμενο από ξένα συμφέροντα που στόχο είχαν να βλάψουν την Τουρκία και αποκαλούσε όλους όσοι είτε συμμετείχαν είτε στήριζαν το κίνημα «πράκτορες» και «τρομοκράτες». Μάλιστα, η κυβέρνηση έφτασε στο σημείο να συλλαμβάνει «ύποπτους ταραχοποιούς» ακόμη και μέσα στα σπίτια τους.
Στη σημερινή κρίση που αντιμετωπίζει η Τουρκία η πολιτική ένταση βρίσκεται σε ανησυχητικά επίπεδα. Από τις φυλακές της Σηλυβρίας ο Ιμάμογλου λαμβάνει μεγάλη υποστήριξη, κυρίως από φοιτητές και μέλη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), οι οποίοι διαδηλώνουν στους δρόμους υπέρ της απελευθέρωσής του και ενάντια στην αυταρχική πολιτική του καθεστώτος Ερντογάν. Μέσα σε μόλις έξι ημέρες οι συλλήψεις έφτασαν περίπου τις 1.420, πολλές εκ των οποίων αφορούν δημοσιογράφους που κάλυπταν τις διαδηλώσεις. Η κατάσταση έχει προκαλέσει διεθνή ανησυχία, με τα Ηνωμένα Εθνη να κάνουν λόγο για παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της ελευθερίας του λόγου στην Τουρκία, ενώ εντείνονται οι ανησυχίες για την προσπάθεια φίμωσης των μέσων ενημέρωσης.
Από την άλλη πλευρά, το μήνυμα που έστειλε ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ προς τον Ερντογάν έδειξε τη στήριξη της Ουάσινγκτον στην Αγκυρα εν μέσω κύματος οργής για τις πρακτικές του Τούρκου προέδρου. Ο ένοικος του Λευκού Οίκου ανέφερε ότι η Τουρκία είναι «μια καλή χώρα» και ο Ερντογάν ένας «καλός ηγέτης», με τα σχόλιά του να έρχονται την ώρα που οι κορυφαίοι οικονομικοί αξιωματούχοι της Τουρκίας ενέτειναν τις προσπάθειες να καθησυχάσουν τους επενδυτές, οι οποίοι αναστατώθηκαν από την πολιτική αναταραχή και τις επιπτώσεις της στις αγορές.
Δεν υποχωρούν
Παρά την αστυνομική βία, οι διαδηλωτές συνέχισαν να συρρέουν στους δρόμους, κυρίως στην Κωνσταντινούπολη, την Αγκυρα και τη Σμύρνη, καθώς και σε μικρότερες πόλεις και κωμοπόλεις της Τουρκίας, σε μια ισχυρή έκφραση της κοινωνικής δυσαρέσκειας και της αντίθεσης προς τις πολιτικές του κυβερνώντος κόμματος και του Τούρκου προέδρου. Οι υποστηρικτές του Ιμάμογλου φαίνεται ότι είναι αποφασισμένοι να αγωνιστούν για την ελευθερία και τα δικαιώματά τους.
Οι φοιτητές έχουν ανοιχτά δηλώσει πως οι κινητοποιήσεις τους θα ενταθούν ανεξάρτητα από το εάν υπάρχουν ή όχι περιορισμοί και απαγορεύσεις. Στο ίδιο μοτίβο είναι και οι ανακοινώσεις των εργατικών συνδικάτων, που έπειτα από αρκετά χρόνια άφησαν να εννοηθεί ότι δεν απέχουν πολύ από τη λήψη απόφασης για απεργία διαρκείας, μια κίνηση που θα οδηγήσει στους δρόμους και άλλους κλάδους. Στο πλευρό των φοιτητών, σε μια σπάνια κίνηση, στάθηκαν οι πανεπιστημιακοί, οι οποίοι έπειτα από δεκαετίες προκήρυξαν 24ωρη απεργία. Αν η συγκεκριμένη τάση επεκταθεί, τότε για πρώτη φορά από το 2013 ο Ερντογάν θα βρεθεί αντιμέτωπος με μια χώρα που θα μπορούσε να παραλύσει από τις απεργιακές κινητοποιήσεις και με μια κοινωνική «αντιπολίτευση» που μοιάζει να πλησιάζει ολοένα περισσότερο το προεδρικό μέγαρο στην Αγκυρα.
ΠΗΓΗ Documento
