Όμως, το μήνυμα της Συνόδου του NATΟ στη Χάγη ήταν ακόμη πιο εύγλωττο: η Ουκρανία χάνει την προτεραιότητα που μέχρι τώρα απολάμβανε και το βάρος του πολέμου περνά — ανεπίσημα αλλά ξεκάθαρα — στην Ευρώπη.
Πίσω από τους επίσημους πανηγυρισμούς κρύβεται μια διαφορετική πραγματικότητα: η Ευρώπη εμφανίστηκε να υποκλίνεται μπροστά στον απρόβλεπτο ηγέτη των ΗΠΑ, σε μια εικόνα που θυμίζει σκηνικό εποχής αυτοκρατοριών – και η ουκρανική κρίση να βγαίνει από την πρώτη γραμμή.
Από το «να νικήσουμε τη Ρωσία» στο «5% του ΑΕΠ»
Η Σύνοδος του 2025 στη Χάγη επιβεβαίωσε την πάγια θέση του Αμερικανού προέδρου Donald Trump: η χρηματοδότηση του πολέμου στην Ουκρανία είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα, όχι αμερικανική προτεραιότητα.
Η πιο εμφανής απόδειξη ήταν το γεγονός ότι η δήλωση της Συνόδου δεν περιείχε ούτε τη λέξη «ένταξη» της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ — σε πλήρη αντίθεση με τη ρητορική της Συνόδου της Ουάσιγκτον μόλις ένα χρόνο πριν.
«Οι σύμμαχοι δεσμεύονται κυριαρχικά να υποστηρίξουν την Ουκρανία» λέει το κείμενο.
Η λέξη “κυριαρχικά” υποδηλώνει δικαίωμα επιλογής: όποιος θέλει πληρώνει, όποιος δεν θέλει… δεν πληρώνει.
5% του ΑΕΠ ή… υποτέλεια;
Το μεγάλο «επίτευγμα» της Συνόδου ήταν η συμφωνία των κρατών-μελών να αυξήσουν σταδιακά τις αμυντικές δαπάνες τους στο 5% του ΑΕΠ μέχρι το 2035.
Από αυτά, το 3,5% θα κατευθυνθεί σε άμεση στρατιωτική χρηματοδότηση και το 1,5% σε υποστηρικτικές δαπάνες.
Μια ματιά πιο προσεκτική, όμως, αποκαλύπτει το πραγματικό νόημα: πρόκειται για μια πολιτική κίνηση προσαρμογής στις απαιτήσεις του Trump, ο οποίος έχει από την πρώτη του θητεία θέσει το ζήτημα του κόστους ως κόκκινη γραμμή.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, όπως επισημαίνει η πολιτική επιστήμονας Anastasia Gafarova, επιδίδονται σε ένα «παιχνίδι παραχωρήσεων» που διευκολύνει τις αμερικανικές φιλοδοξίες, περιορίζοντας παράλληλα την ευρωπαϊκή ανεξαρτησία και δυναμική.
Ουσιαστικά, η Ευρώπη γίνεται μια ισχυρότερη, αλλά και ταυτόχρονα πιο υποτελής δύναμη, δεσμευμένη να ακολουθεί τα αμερικανικά συμφέροντα, χωρίς ουσιαστικό δικαίωμα λόγου.
Η Ευρώπη πληρώνει, οι Αμερικανοί πωλούν
Το μόνο σαφές αποτέλεσμα της Συνόδου ήταν η συμφωνία των μελών του ΝΑΤΟ (πλην Ισπανίας) να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες τους στο 5% του ΑΕΠ, ένα παλιό αίτημα του Trump που πλέον γίνεται πραγματικότητα. Η Βρετανία για παράδειγμα, δεσμεύεται να αυξήσει τις ετήσιες αμυντικές της δαπάνες κατά 114 δισ. δολάρια μέχρι το 2035.
Η Γερμανία, ακόμα πιο αποφασιστικά, δεσμεύτηκε να φτάσει το 5% μέχρι το 2029 — έξι χρόνια νωρίτερα απ’ ό,τι αναμενόταν.
Αυτό που δεν λέγεται ανοιχτά είναι το ποιος θα επωφεληθεί από αυτή τη ραγδαία αύξηση εξοπλισμών: η απάντηση είναι σαφής — οι αμερικανικές αμυντικές βιομηχανίες.
Η πρώτη γεύση ήρθε ήδη: το Ηνωμένο Βασίλειο υπέγραψε συμφωνία αγοράς 12 μαχητικών F-35A, αξίας 700 εκατομμυρίων δολαρίων.
Το F-35A είναι κατάλληλο για ρίψη των αμερικανικών πυρηνικών βομβών B61, σχεδιασμένων… το 1963.
Η τελευταία τους αναβάθμιση, κατά την εποχή Obama, κόστισε τόσο πολύ που πλέον κάθε βόμβα αξίζει «περισσότερο από το βάρος της σε χρυσάφι».
Ένας τέλειος αλληγορικός σχολιασμός για την οικονομική δυστοπία της Δυτικής αμυντικής δαπάνης.
Η Ουκρανία ως παραπομπή υποσημείωσης
Στην πραγματικότητα, το πολεμικό μέτωπο της Ουκρανίας «κρύφτηκε» κάτω από το χαλί.
Η διατύπωση της Χάγης ήταν προσεκτικά αποστειρωμένη.
Οι φράσεις για «απαρέγκλιτη στήριξη», «ασφάλεια της Ευρώπης» και «κυρίαρχες συνεισφορές» μπορεί να δείχνουν συναίνεση, αλλά στην πράξη δηλώνουν αποκέντρωση υποχρεώσεων και αποφυγή κοινής στρατηγικής γραμμής.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelensky ζήτησε περισσότερους πυραύλους Patriot.
Η απάντηση του Trump ήταν ασαφής, όμως όλα δείχνουν πως οποιαδήποτε μελλοντική ουκρανική αγορά αμερικανικού οπλισμού θα χρηματοδοτηθεί με ευρωπαϊκά κεφάλαια.
Η στρατηγική σύγχυση της Δύσης
Η Ρωσία εξακολουθεί να διατηρεί την πρωτοβουλία στο πεδίο, η Ουκρανία χάνει έδαφος, η Ευρώπη προσπαθεί να καλύψει ένα δημοσιονομικό χάσμα δεκάδων δισεκατομμυρίων, ενώ ο Trump δηλώνει δημόσια πως δεν έχει μεγάλη διάθεση να δώσει ώθηση στην υπόθεση της ειρήνης.
«Είναι πιο δύσκολο απ’ όσο νομίζουν οι άνθρωποι…
Ο Putin είναι πιο δύσκολος απ’ ό,τι φαντάζεστε.
Και να σας πω την αλήθεια, και με τον Zelensky είχα κάποια προβλήματα», δήλωσε ο Trump.
Η δήλωση αυτή αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα που φοβούνται πολλοί στην Ευρώπη: ότι η διαπραγματευτική ισχύς της Ουκρανίας εξαντλείται, και ότι χωρίς την πολιτική πίεση και τη χρηματοδότηση των ΗΠΑ, καμία ουσιαστική ειρηνευτική διαδικασία δεν μπορεί να προχωρήσει.
Μια Σύνοδος για τους εξοπλισμούς, όχι για την ειρήνη
Αν η Σύνοδος του ΝΑΤΟ στη Χάγη απέδειξε κάτι, αυτό είναι ότι:
• Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι πλέον στρατηγική προτεραιότητα για την Ουάσιγκτον.
• Το βάρος των πολεμικών και εξοπλιστικών δαπανών περνά στην Ευρώπη.
• Οι ΗΠΑ λειτουργούν πλέον περισσότερο ως προμηθευτής οπλισμού και λιγότερο ως πολιτικός εγγυητής της σταθερότητας.
Ταπείνωση Rutte και ΝΑΤΟ
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Mark Rutte, στην προσπάθειά του να δείξει ενότητα, κατέληξε να υπερθεματίζει σχεδόν κολακευτικά προς τον Trump:
«Κύριε Πρόεδρε, αγαπητέ Donald… Εσείς πετύχατε κάτι που δεν κατάφερε κανένας Αμερικανός πρόεδρος εδώ και δεκαετίες».
Η αντίδραση των διεθνών ΜΜΕ ήταν σαρκαστική: «Μιλούσε λες και καλούσε τον Trump “μπαμπά”», σχολίασε χαρακτηριστικά αναλυτής.
Η δήλωση αυτή πυροδότησε θύελλα κριτικής και κοροϊδίας, θεωρήθηκε ταπεινωτική και υποδηλωτική της απόλυτης αμερικανικής κυριαρχίας στο ΝΑΤΟ.
Ο Γερμανός στρατιωτικός αναλυτής Carlo Masala μίλησε για «ντροπιαστική» συμπεριφορά που δεν αρμόζει στον γραμματέα του Συμφώνου.
Ο Λευκός Οίκος δεν έχασε την ευκαιρία και κυκλοφόρησε με περηφάνια ένα βίντεο με τον Trump να συνοδεύεται από το τραγούδι «Hey Daddy» του Usher – μια σαφή σάτιρα στην υποτέλεια που σφράγισε τη Σύνοδο.
Ευρώπη – Η παλαιά «υπηρέτρια» της Αμερικής
Ο Ρώσος γερουσιαστής Andrei Klimov δεν έκρυψε την άποψή του: η Ευρώπη έχει μετατραπεί σε «λακέ» των ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες, θυσιάζοντας την κυριαρχία της και αδυνατώντας να την ανακτήσει όσο εκλέγει ηγέτες που υπηρετούν ξένα συμφέροντα.
Τα σκίτσα του 1950, με τους Ευρωπαίους πολιτικούς να χορεύουν γύρω από τον Αμερικανό πρόεδρο, παραμένουν εξίσου επίκαιρα σήμερα.
Η εικόνα που διαμορφώνεται είναι ξεκάθαρη: η Ουκρανία μοιάζει παγιδευμένη σε έναν πόλεμο χωρίς ημερομηνία λήξης, με συρρικνωμένη διεθνή στήριξη, και με μια Δύση που επιλέγει να εξοπλίζεται, όχι να διαπραγματεύεται.
Ο Trump θέλει αριθμούς, όχι οράματα.
Το 5% του ΑΕΠ είναι εύκολο να μετρηθεί.
Η ειρήνη στην Ουκρανία όχι.
